1990-2018: Si po shuhet Shqipëria, shtimi natyror po shkon drejt zeros

Në gjashtë muajt e parë të këtij viti, shtimi natyror i popullsisë (diferenca mes lindjeve dhe vdekjeve) ishte vetëm 484 persona, sipas të dhënave që janë publikuar nga INSTAT, ose vetëm 80 persona në muaj. Kjo shifër është shumë më e ulët në raport me shtimin natyror të vitit të plotë 2017, që ishte 8.637 persona (720 persona në muaj) dhe nëse vazhdihet me këto rime, viti 2018 pritet të mbyllet me ritmet më të ulëta historike të rritjes natyrale të popullsisë, të paktën që nga koha e Zogut.

Në vitin 1990, viti i parë i tranzicionit, shtimin natyror të popullsisë ishte gati 64 mijë persona, ose rreth 5300 në muaj. 28 vjet më pas, ky tregues ka rënë me 77 herë, duke arritur në vetëm 69 persona në muaj. Madje në tremujorin e parë 2018 shtesa natyrore ishte negative për herë të parë në historinë e 100 viteve (Gjatë tremujorit të parë 2018 lindën 5,669 persona dhe vdiqën 5,954, duke bërë që personat që u ndanë nga kjo jetë të ishin 285 më shumë se numri i foshnjave që erdhën në jetë). Në tremujorin e dytë treguesi u përmirësua disi, pasi kishim 769 lindje më shumë se vdekje, gjithsesi, me rënie gati 70% në raport me tremujorin e dytë 2017.

Siç shihet dhe nga grafiku, shtesa natyrore e popullsisë ka filluar rënien që pas viteve 90, deri në vitin 2008, si rrjedhojë e emigracionit të lartë dhe rënies së lindjeve dhe më pas ky tregues u stabilizua, për të filluar rënien e shpejtë sërish pas 2014-s, që përkon me rigjallërimin e ciklit të emigracionit në vend (në 2015-n kërkesat për azil në Bashkimin Europian kulmuan në rreth 69 mijë).

Emigracioni i lartë dhe numri i pakët e lindjeve duket se kanë po e çojnë rënien e popullsisë në pikiatë më shumë se parashikimet.

Projeksionet e popullsisë 2011-2031 sipas skenarit të mesëm prisnin që shtesa natyre e popullsisë të ishte në nivel negativ në vitin 2023, ndërsa varianti optimist priste që  shtesa natyrore të ishte negative në vitin 2028. Por zhvillimet reale tregojnë se në të vërtetë ecuria e popullsisë në këtë mënyrë nuk është parashikuar as nga varianti me pesimist i eksperteve të demografisë.

Popullsia e vendit është futur në një tranzicion të vështirë që në kohën e perandorisë ku datojnë të dhëna zyrtare për popullsinë.

Statistikat e para zyrtare të popullsisë për Shqipërinë ishin regjistrimi i vitit 1923, kur vendi kishte gjithsej 823,000 banorë. Rritja e popullsisë u përshpejtua nga shpallja e pavarësisë në vitet 1912-1944 në 0.7% në vit. Kjo ishte pjesërisht për shkak se Shqipëria kishte nivelin më të lartë të lindjeve dhe shkallën më të ulët të vdekjeve në Evropë në atë kohë. Pas Luftës së Dytë Botërore, politikat e rritjes së popullsisë të ndjekur nga qeveria komuniste dhe një jetëgjatësi e madhe, nxitën një rritje vjetore prej 2.5 për qind për 45 vitet e ardhshme . Pas viteve 1990, popullsia tregoi një rënie mesatare prej rreth 0.3 për qind në vit, shkaktuar nga emigrimi. Në regjistrimin e vitit 2001, popullsia u zvogëlua në 3.023.000 nga afërsisht 3.3 milion në vitin 1990.

Nëse marrin në konsideratë emigracionin atëherë  rënia e popullsisë në vendit tonë do të jetë më e shpejtë se të gjitha parashikimet edhe me pesimiste.  Nëse kufijtë do të ishin të mbyllur për 20 vitet e ardhshme, numri i lindjeve do të ishte rritur edhe më shumë deri në vitin 2020 në krahasim me parashikimin nga skenari i rritjes së lartë pavarësisht nivelit të ulët të lindshmërisë.

Emigrimi i vazhdueshëm dhe lindjet e pakta do ta rëndojnë këtë efekt strukturor në kufizimin e rritjes natyrore në të ardhmen.

Situata nuk duket optimiste edhe sipas OKB-së. Organizata e Kombeve të Bashkuara në parashikimin e saj për popullsinë shqiptare sipas normës së fertilitetit parashikonte në Variantin pesimist që në vitin 2100, popullsia e Shqipërisë do të jetë vetëm 860 mijë banorë. Ndërsa skenari normal parashikon që Shqipëria të popullohet me vetëm 1 milionë e 600 mijë banorë. Skenari optimist që parashikon emigracion zero dhe ecuri normale të normave të fertilitetit parashikon që popullsia e vendit deri në vitin 2100 të jetë 2 milionë e 800 mijë banorë, nga rreth 2,9 milionë që numërohen afërsisht aktualisht./Monitor/