20 vjet, keqkuptime me lirinë! Koha…

nga Agim Popoci

Të gjithë e kujtojnë fillimqershorin e vitit 1999 kur forcat e NATO-s shkelën në tokën kosovare për ti thënë mjaft këmbës serbe dhe terrorit shekullor me të cilin shqiptarët kishin filluar edhe të bashkëjetojnë!

Por për shumë pak ditë u harruan keqtrajtimet dhe vrasjet, dëbimet nga shtëpitë dhe ecja në këmbë me qindra kilometra drejtë asgjëkundit, u harruan Bllaca dhe Kukësi, krenaria me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe filloi të shijohet një liri përplot me ankesa, ku vend të madh filluan të zënë shtëpitë e djegura, Administrata “e poshtër” e UNMIK-ut, policët ndërkombëtar dhe KFOR-i!

Po, po edhe KFOR-i i cili u prit si çlirimtar!

Që në ditët e para ishte e qartë se liria ishte keqkuptuar ndonëse kishte vend për fajësime të ndërkombëtarëve, të huajve, të gjithë atyre që nuk jemi NE!

Me kalimin e kohës u pa se shqiptarët në Kukës dhe Bllacë ngelën po ata që ishin me dashurinë ndaj shqiptarëve që u kishin dhënë shqiptarëve të dëbuar nga shtëpitë e tyre kosovare, por kjo nuk reflektohej edhe tek shqiptarët e lirë të Kosovës; Administrata e UNMIK-ut u zëvendësua me atë vendore por të pakënaqur ngelën qytetarët e Kosovës po aq sa nën “pushtimin” e OKB; Jo të gjithë ushtarët e UÇK-së u bënë shtet dhe grabitqar por për çdo uzurpim dyqani ose shtëpie, vendi pune ose prone, fajësohej jo individi apo siç u fut në përdorim fjala “komandanti” por Ushtria Çlirimtare e Kosovës;  Dhe, në fund gjyqësori dhe policia! Policia dhe Gjyqësori ndërkombëtar linte shumë për të dëshiruar por pakënaqësia ndaj tyre sot është po në ato nivele madje ka tejkaluar gjithçka që ndërmerret nga një polic ose gjykatë, duke ngelur fajtorët e vetëm kujdestar, pse qytetarët nuk e ndjejnë veten të lirë në shtetin e pavarur dhe sovran të Kosovës, edhe pas 20 vjet lirie!

20 vjet më parë…

Mijëra masakra, dhjetëra mijëra shqiptarë të burgosur të marrë peng nga policia, paramilitarët dhe ushtria e Millosheviçit, qindra mijëra shqiptarë drejtë Bllacës dhe Kukësit në kolona pa fund ishin të pashpresë edhe për jetën që mund ta gëzojnë sot, nesër e mos o Zot pas 20 vjetësh.

Takimi me ushtarët e UÇK-së ishte takimi me lirinë, por askush nuk do ta mendonte se për pak javë do të shndërrohet në takimin me urrejtjen, vjedhjen, dhe grabitjen. UÇK-ja në shtet edhe pse ishte pakicë, filloi të akuzohet aq shumë sa ajo UÇK-ja e lirisë, mund të ndjellte frikë por jo edhe respekt ndonëse shumë pjesëtarë të saj pasi kryen detyrën e tyre morale dhe kombëtare iu rikthyen jetës së përditshme. Dhe ishte numër jashtëzakonisht i madh!  

Dashuria që vëllëzërit shqiptarë dhuruan në Shqipëri dhe Maqedoni ishte shumë më e madhe se liria. Ditë dhe netë ecje në këmbë, pa bukë dhe pa ujë, drejtë asgjëkundit. Bllaca dhe Kukësi ishin dhe mbetën “Meka e lirisë shqiptare”, ndonëse për habinë e të gjithëve shumë shpejtë do të harrohet; Aty ku vdekja dhe jeta ishin larg njëra tjetrës vetëm ca milimetra, aty ku dashuria shqiptare që vinte nga Bllaca dhe Kukësi nuk peshohej dhe nuk peshohet as sot.

Kthimin në shtëpi, qoftë dhe e djegur u prit me një hata të madhe duke harruar si kaluan natën pranë kufomave, në burg, në Bllacë, në Kukës, dhe sot jeta vazhdon në liri. Filluan ankesat për liri, për jetë, për UNMIK për KFOR!

Askush nuk ka ndonjë kujtim të mirë përveç atyre që punuan në Administratën e përkohshme të OKB, por ajo ishte e tillë ashtu si edhe jeta pranë shtëpisë së djegur, pa punë, pa shtet, por me liri!

Pakënaqësitë ndaj sundimit të ligjit nga policia dhe gjykata ndërkombëtare filluan të shpërthejnë pa u mbushë 40 ditët e lirisë. Policia dhe Gjyqësori i UNMIK-ut filluan të anatemohen më të këqija se të shkjaut pa e llogaritur se për pak kohë, ato do të zëvendësohen me autoritetet vendore. Kjo ndodhi, por jo edhe largimi i pakënaqësisë. Me keq se shkjau tashmë u bënë Policia, Gjykata  dhe Prokuroria e Kosovës.

Pjesë e këtij keqkuptimi u bë edhe KFOR-i! Po, po, KFOR-i pa të cilin vërtetë do të kishim Gjykatë dhe Policia Serbe edhe sot në Kosovë. Për këtë ushtri shumëkombëshe u lëshuan një lumë me akuza, kishte dhe keqpërdorime të angazhimit në këtë mision ushtarak, siç ishte rasti me francezët dhe spanjollët, por viti 2008 dhe shpallja e pavarësisë dëshmuan se kjo rrugë e trasuar amerikane ndoshta mund të bëhej më mirë, por me KFOR ishte e domosdoshme! 

20 vjet më pas…

Ku ekziston liria, aty është vendi im, thotë Benjamin Franklin. Jo pse e thotë një nga etërit themelues të Shteteve të Bashkuara, jo pse e ka artikuluar themeluesi i Selbsterziehungsclubs fraksion, në të cilin është vendosur filozofia e origjinës së shoqërisë amerikane, por ky është dhe thelbi i lirisë e cila është keqkuptuar ndër kosovarë.

Të nisemi nga Bllaca dhe Kukësi! Liria nuk nënkupton domosdoshmëri për të harruar ditët e vuajtjes. Në këto ditë vuajtje, jo vetëm në Bllacë dhe Kukës, por nga Tropoja në Kumanovë, përgjatë gjithë brezit kufitar ku jetojnë shqiptarë, në Shqipëri dhe Maqedoni, kishte vetëm dashuri ndër të panjohur të njerëzve të një gjaku. Zonat e thella të Tropojës ku buka kollomoqe në qerep ishte mrekullia e jetës, deri tek Kumanova ku mikpritjen madhështore e diktonte edhe mirëqenia. Por këto ditë të vështira prodhuan gjithçka, mikpritje, solidaritet, shpëtim jete, por jo edhe dashuri të përjetshme vëllazërore. Sot ajo mungon dhe na bënë të turpërohemi! Pse ato nuk kujtohen në mënyrë madhështore nuk është shenjë indiferentizmi por injorance, injorancë për një çast të produktit të lirisë i cili për fatin e mirë të shqiptarëve erdhi shumë shpejtë!

Veriu! Serbët nuk e përtypën dot faktin se edhe shqiptarët duhet të jetojnë të lirë por për fat të keq edhe kjo u keqkuptua nga shqiptarët. Serbët e gjetën veten tek Beogradi dhe Kisha Ortodokse kriminale e Serbisë ndërsa shqiptarët tek e kaluara e tyre në bashkëjetesë me serbët!

Presidenti Ahtisaari në Projektin e tij për Kosovën shtet të pavarur dhe sovran kishte përfshi ca anomali funksionale të një shteti multietnik por jo edhe liri të tepruar për joshqiptarët. Të drejta të tepërta nuk ka, dhe bashkëjetesa ekziston vetëm ku nuk ka paragjykime! E kundërta e saj është injektuar ndër shqiptarë dhe për fat të keq vazhdon të shprehet edhe sot, duke dhënë kontribut të çmuar në deformimin e lirisë!

UÇK për fat të keq periudhën më të vështirë e kaloi pas çlirimit të Kosovës! Në shënjestër u gjetën jo individët por simboli i saj, uniforma, që sot pas 20 vjetësh duhet të ishte krenaria e kombit. Propaganda e fuqishme, që në të shumtën e  rasteve transmetohej përmes mediave shqiptare, bëri që në një moment të kemi turp nga Ramush Haradinaj, i cili shkoi vullnetarisht dhe për një kohë të shkurtër konsiderohej kriminel lufte edhe nga elita në Prishtinë; Fatmir Limaj, u denigrua deri në qelizat më të vogla familjare, dhe shumë të tjerë edhe pse e vërteta ishte ndryshe. Fundi i dramës së të gjithë pjesëtarëve të UÇK-së në Hagë nuk ishte edhe fundi i njollosjes së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Kur çdo grabitqar në këtë vend u konsiderua ushtar i UÇK-së, plasi bomba “Shtëpia e Verdhë”! Ndonëse kishim të bëjmë me një propagandë të shëmtuar serbe, trafiku i qenieve njerëzore nga UÇK filloi të bëhej real në kokat shqiptare, që para pragut të dyqanit të tyre paraqiteshin edhe individ që kërkonin haraç, në emër të “komandanteve”. Dhe, ky haraçkërkues nga Mitrovica në Han të Elezit, nga Dheu i Bardhë në Deçan nuk kishte emër konkret por UÇK! Liria ishte keqkuptuar si nga zanatçiu i ri, haraçëxhiu ashtu edhe viktima e tij, dhe si përfundim fajin ua kishte Ushtria Çlirimtare e Kosovës! 

Ku është Policia dhe Gjykata! Sundimi i Ligjit ishte dhe ngeli keqkuptimi më i madh në Kosovën e lirë dhe mund të konsiderohet edhe Thembra e Akilit.

Të gjithë i kujtojnë ditët e para të lirisë dhe trafikun me makina. Në ditët e para ai ishte solid sepse këtë e ruante vetëdija, dhe ky perfeksion nuk u pa më. Me kalimin e ditëve qytetarët shkelnin ligjin dhe irritoheshin nga policia e UNMIK-ut për shkak të “rregullave të çuditshme”; Prerja e malit në pronë shtetërore nuk konsiderohej shkelje madje fillimi i procedimeve penale edhe për këtë vepër u konsiderua si kthim në kohën e Millosheviçit; Radari për tejkalimin e shpejtësisë dhe parkimi i gabuar me makina, në veçanti në Prishtinën tonë të Madhe, filloi të trajtohet si një hata e madhe që na ka ndodhë me policët e UNMIK-ut. Por shumë shpejtë ajo vetëm u konvertua në Policinë e Kosovës, dhe “shkijet mbetën shkije”!

Nuk besoj që ka njeri në Kosovë që mund ta thotë qoftë edhe një fjalë të mirë për Gjykatat dhe Prokurorinë por ato nuk janë produkt importi. Gjykata dhe Prokuroria mund të jenë institucionet më pak të besuara në Kosovë, por kush e thotë?! Qytetarët e saj që e kanë keqkuptuar lirinë tashmë për 20 vjet!

Gjykata dhe Prokuroria kurrë nuk mund të jenë të korruptuara nëse populli nuk është i tillë. Kemi shembullin e Ligjit për Duhanin! Kosova është i vetmi shtet në Ballkan ku nuk aplikohet ky Ligj, dhe hallkat e kësaj shkelje ligjore nisen e zgjatohen nga Parlamenti dhe përfundojnë në kafet e fshatrave të humbura ku Ligjin e bënë i zoti i vendit.

Por  gjithë këtë batërdi e përligj rasti i përcaktimit të kufijve me Maqedoninë dhe Malin e Zi. Me Maqedoninë edhe arat e bukës u ndanë përgjysmë, dhe ligjeve nuk iu bindën prishtinalitë por ata fshatarët, pronat e të cilëve i kapi lapsi për të qenë shtetas me pronë në Maqedoni ose Kosovë. Dhe, së fundi malësor me pronë në Mal të Zi ose Kosovë! Sot, 20 vjetë pas çlirimit të Kosovës, përkundër gjithë këtyre anomalive që kanë ndodhur dhe po ndodhin tashmë edhe në shtetin e pavarur të Kosovës, nuk është koha të vajtojmë për ato që kanë ndodhur, por koha është ti bindemi ligjeve. Arsyeja është e thjeshtë, nuk kemi nevojë të bëjmë shpikje, e ka thënë shumë kohë më parë Ciceroni: Ne të gjithe i bindemi ligjeve për të qenë të lirë!