Instituti i Vjenës: Forcimi i Lekut ka dëmtuar eksportet shqiptare

Në dallim nga pjesa tjetër e Europës, ecuria e eksporteve në Ballkan është zhgënjyese më 2019, raportoi Instituti Ndërkombëtar i Vjenës për Studime Ekonomike, në një vlerësim të posaçëm për tendencën e ecurinë së eksporteve në Europën Lindore gjatë këtij viti.

Pothuajse në të gjitha vendet e Ballkanit, eksportet kanë pësuar rënie në muajt e parë të vitit përveç Kosovës, e cila ka ende një bazë shumë të ulët të tyre. Kapacitetet për eksport janë të kufizuara në Ballkan përveç Serbisë dhe Maqedonisë, të cilat janë përfshirë në zinxhirin global të industrisë automative. Por eksportet e Serbisë dhe Bosnjës u dëmtuan nga taksa 100% që vuri qeveria e Kosovës.

Në Shqipëri, eksportet e industrisë përpunuese u dëmtuan nga mbiçmimi i monedhës vendase. Vendi duket se po humb konkurrueshmërinë në eksporte për këtë arsye, vë në dukje Instituti i Vjenës. Më tej, argumentohet se, eksportet këtë vit u dëmtuan nga shitjet më të ulëta të energjisë elektrike në vitin 2018. Ndërsa Bosnja dhe Mali i Zi këtë vit përjetuan zhvillime pozitive në eksportin e shërbimeve, për shkak të turizmit.

Sidoqoftë, kontributi i eksporteve neto të mallrave dhe shërbimeve në rritjen e PBB-së në Ballkanin Perëndimor do të jetë negativ këtë vit dhe do të përkeqësohet në disa vende, përveç Kroacisë. Nga ana tjetër, rritja e pagave reale në vendet e Ballkanit Perëndimor ka qenë më e dukshme në Serbi dhe në Malin e Zi, e mbështetur në disa raste nga lehtësimi fiskal. Për më tepër, investimet në infrastrukturë po luajnë një rol gjithnjë e në rritje, veçanërisht në kuadrin e Nismës Kineze. Në Shqipëri dhe në Kosovë investimet e huaja janë në sektorin e energjisë (investimet e Shell në Shqipëri dhe Kosovë, investimet e General Elektrik në një termocentral të ri).

Sidoqoftë, rritja e PBB-së në vendet të Ballkanit Perëndimor është nën potencialin që ata kanë, ndërsa kjo pengon në arritjen më të shpejtë të mirëqenies së tyre me nivelin e BE-së.

Faktorë që kanë penguar rritjen ekonomike potenciale janë paqëndrueshmëria politike dhe pasiguria. Gjithashtu, vonesat në procesin e pranimit në BE i pengojnë vendet të tërheqin investimet e huaja. Marrëveshja e fundit me Greqinë, që solli një emër të ri për Maqedoninë e Veriut është një sukses simbolik, por sidoqoftë, Këshilli i Europës e ka shtyrë hapjen e negociatave të pranimit me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërisë në tetor 2019. Qëndrimet skeptike të Francës dhe Holandës janë faktorë vendimtarë për këtë shtyrje.

Për Serbinë dhe Malin e Zi, Komisioni i BE-së ka filluar negociatat e pranimit, por anëtarësimi i tyre me 2025 është tërësisht jorealist. Serbia është e kushtëzuar në këtë proces me normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, por deri më tani nuk ka përparim në këtë drejtim./Monitor/