nga Ismet Toto
Nëqoftëse ne shqiptarët do të frymëzohemi nga sinqeriteti në sjelljet dhe veprat tona, të jemi të sigurtë se puna jonë e shenjtë për rindërtimin e Atdheut tonë të dashur do të vejë mbarë. Do të vejë mbarë sepse i tillë është vullneti i pathyeshëm i Atij që drejton fatin tonë.
Por kjo nuk do të thotë se ne qytetarët dhe subjektet e bindur duhet të jemi makina të ftohta, që përmbarojmë një punë të caktuar, shumë herë vetëm për të siguruar “bukën” dhe aty të ndalemi.
Jo, kurrë!
Është një “krim moral” që i bëjmë vetes dhe kolektivitetit, të cilit na i detyrohemi shumë. U detyrohemi shumë, për shëmbëll, dëshmorëve tanë, që për një Shqipëri të lirë nuk sakrifikuan vetëm kolltukë e rroga, por dhanë dhe atë me të shtrenjtën pasuri: jetën e tyre.
Me gjak të tyre u mbrujt dhe u gatua Shqipëria, që na e gëzojmë sot. Çështëja e të kuptuarit dhe çështëja e të ndierit janë dy gjëra fare të veçanta.
Një njeri mund të arsyetojë mirë dhe të kuptojë nga arsyeja, por kjo nuk domethënë se ndien.
Njerëzit me ndjenja nuk mund të jenë, veçse në një përqindje të vogël midis nesh.
Kjo është fatkeqësi.
Me njerëz skeptikë, të paralizuar nga shpirti, njerëz që u ka humbur entuziazmi dhe energjia, s’do të arrijmë asgjëkundi.
Duhet punë e djersë për të rindërtuar Shqipërinë.
Duhet entuziazëm dhe guxim të mbështetura në sinqeritet, në një shpirt të kulluar.
Fallsitetet, reklamët, hipokrizitë e oportunizmët, si në shekullin e tetëmbëdhjetë, mund të kenë një duresë deri-diku, por s’mundin kurrë të rrojnë në faqe të këtij dheu. Janë të dënuara të zhduken duke pështëtytur ndytas një ditë.
Kështu ka ngjarë në të gjithë botën, e pra vendi ynë s’mund të jetë një përjashtim.
Klasa e vjetruar, që akoma vazhdon të dominojë sot në mentalitetin e ndryshkur, sikundër përshkruante dhe në gazetën “Vullneti” një miku ynë në Shkodër (S.S), është skeptike për çdo gjë, për çdo inisiativë të re. Skepticizëm nuk do me thënë dyshim intelektual, por dyshim moral, pabesim, mungesë sinqeriteti dhe më në fund e më shkurtas, një paralizim shpirtëror.
Këta duhet të hiqen nga mesi ynë.
Duhet të pastrohet makina e shtetit nga këta parazitë, që diskretitojnë idenë e shtetit në popull, dhe përkundrazi.
Duhet filluar pastrimi që nga funksionarët e lartë. Sinqeriteti, që është kondita kryesore për t’i shërbyer me dobi kombit, u mungon dhe asgjë në botë s’mund të jetë e mirë, e frytshme, e drejtë, po s’qe e mbështetur në sinqeritet.
Me oportunizëm, me hipokrizi nuk bëhet shtet.
Duhet të jemi ballëhapët dhe të lëftojmë për triumfin e së drejtës e të së mirës. Vetëm kështu do të bëjmë detyrën tonë ndaj Atdheut dhe mbretit tonë ideal.
Por kur hedhim një sy rreth e rrotull, nuk shohim veçse aty-këtu ndonjë njeri që u përgjigjet konditave që lyp frymë e re që mbështjell Shqipërinë e rilindur dhe të konsoliduar prej produktit më të zgjedhur të racës sonë.
Nuk shohim mjaft se atje ku duhen njerëz me ndjenjën e lartë të abnegacionit, sakrificës e të guximit për mbarëvajtjen tonë kombëtare.
Ne duam njerëz që të mos tremben të marin përsipër përgjegjësi kur e kërkon e mira e Atdheut.
Njerëz dynamikë, njerëz të ndjenjës e të veprimit.
Fantazmët skeptike të sotme do të zhduken nesër sigurisht. E imponojnë ligjet imperative të natyrës. E imponon e mira e kombit, që është i vetmi kujdes i të Madhit tonë.
Ne duam njerëz të sinqertë që të bëjnë vepra të bazuara në sinqeritet.
Vetëm këto vepra i lipsen Shqipërisë së sotme.
/Rilindja e Arbënis, 5 nëntor 1930/