Applebaum: Perëndimi nuk e kupton ekstremizmin e Putinizmit

Anne Applebaum, historiane, publiciste dhe shkrimtare e vlerësuar në botë, shpjegoi në një intervistë për DW se përse Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump është kaq i duruar me Presidentin e Rusisë, Vladimir Putin dhe cilat janë qëllimet përfundimtare të Putin në Ukrainë.

Përse presidenti amerikan Donald Trump është kaq i duruar me Vladimir Putin? Ata njihen prej një kohe të gjatë. Përse Trump është treguar kaq i sjellshëm me Putin deri tani? Si e shpjegoni ju?

Njerëzit ja bëjnë këtë pyetjes vetes prej një dekade tashmë. Pati një hetim madhor gjatë presidencës së parë të Trump, rreth burimeve të ndikimit rus në fushatën elektorale të tij. Hetimi tregoi se pati ndikim, por nuk u arrit të provohej se pati përfshirje kriminale.

Ne e dimë se Trump ka pasur lidhje ruse prej më shumë se 30 vitesh. Në bizneset e tij ka pasur investime ruse. Dhe kjo nuk është teori konspirative. Kjo është e provuar. Ne dimë gjithashtu se ai ka pasur mendime pozitive rreth Rusisë. Dhe dimë se ai ka pasur mendime negative rreth aleancave të Shteteve të Bashkuara për një kohë të gjatë. Është në historikun e tij prej më shumë se një dekade. 

Që prej ardhjes në pushtet, Trump është shumë i impresionuar nga njerëz të cilët funksionojnë pa kontrolle dhe balanca, pa kufizime, pa gjykata, pa gazetarë. Ai e admiron këtë lloj pushteti. Bindja ime është që ai ka qasje pozitive ndaj rusëve dhe është personalisht i impresionuar nga Putin.

Sigurisht që nuk e di se çfarë ndërveprimi personal kanë me njëri-tjetrin, por Putin është një oficer i përgatitur nga KGB. Ai e di se si t’i zbulojë pikat e dobëta të dikujt, dhe se si ta gjejë rrugën për të manipuluar dikë dhe ta bindë atë person të besojë që janë miq. Dhe unë mendoj që ky është rasti kur Trump beson se Putin është miku i tij dhe ai e ka thënë këtë gjë, e ka përdorur këtë fjalë.

Cilat janë qëllimet përfundimtare të Putin në Ukrainë? Si e konsideroni strategjinë e tij?

Absolutisht që Putin ka një strategji dhe ai ka 3 qëllime, të cilat mbivendosen paksa. Qëllimi parësor është ai perandorak. Ai dëshiron të ringjallë Perandorinë Ruse dhe ta udhëheqë vetë. Dhe ky do të ishte roli i tij historik. Dhe për të arritur këtë qëllim, ai do të donte ta shihte Ukrainën me një “qeveri kukull” ose tërësisht pjesë të Rusisë, në mënyrë që të fshinte “Ukrainëzimin”. Ai dëshiron që Ukraina të ndalojë së ekzistuari si komb dhe që ajo të bëhet pjesë, në një formë ose një tjetër, si pjesë e Perandorisë Ruse.

Plani i tij fillestar ishte të pushtonte Kievin brenda tri ditësh dhe pjesën tjetër të vendit brenda gjashtë javësh. Por plani i dështoi. Tani ai po zbaton planin B, që është ta minojë dhe shkatërrojë Ukrainën sa më shumë të mundet. Pra, ky është qëllimi i tij parësor.

Qëllimi i dytë është të shkatërrojë idetë që çuan në Revolucionin ukrainas të vitit 2014, me të cilat ai u përball gjatë demonstratave të Majdanit (Sheshi i Pavarësisë). Asokohe njerëzit valëvisnin flamujt e BE-së, mbanin pankarta kundër korrupsionit dhe bënin thirrje për largimin e presidentit autokrat të vendit, që po e çonte Ukrainën drejt Rusisë. Kur revolucioni pati sukses, me fjalë të tjera, kur presidenti Yanukovych (Viktor Yanukovych ishte president i Ukrainës nga 2010-2014 – shënim redaksional) u largua nga vendi, kjo për Putinin ishte këmbanë alarmi sepse ishte lloji i revolucionit të cilit ai i druhej. Ishte i njëjti revolucion që ndodhi në vitin 2010 ose 2011 në Rusi.

Retorika antikorrupsion ishte gjuha që përdorte Alexei Navalny. Kjo retorikë – për demokracinë, sundimin e ligjit, transparencën, përgjegjëshmërinë, anti-korrupsionin – është gjuha që e dëmton dhe kërcënon më së shumti Putinin. Nevoja për të shkatërruar Ukrainën është kryesisht nevoja për të shkatërruar këtë retorikë edhe në Rusi. Është një lloj lufte idesh.

Qëllimi i tretë është botëror. Putin ka një strategji gjeopolitike botërore, që është të minojë ligjin ndërkombëtar dhe rregullat botërore që u vendosën pas Luftës së Dytë Botërore. 

Pas Luftës së Dytë Botërore? Jo pas Luftës së Ftohtë?

Jo! Statuti i Kombeve të Bashkuara është ai i cili garanton sovranitetin e kombeve në kufijtë e tyre; konventa e Gjenevës përcakton rregullat e luftës dhe nuk ka si qëllim civilët; konventa e OKB-së mbi gjenocidin, parashikon se nuk duhet shkatërruar apo minuar ekzistenca e një kombi. Putin dëshiron që të gjitha këto të mos kenë asnjë vlerë, të mos kenë asnjë kuptim.

Është pak e paqartë, por ai flet për një botë “shumëpolëshe” në të cilën do të jetojë. Fjala “shumëpolëshe” s’do të thotë asgjë. Dakord, botë shumëpolëshe do të thotë ekzistencë e shumë fuqive. Por është e dukshme se ne jetojmë në një botë të tillë. Por mendoj se ai nënkupton diçka tjetër. Ai nënkupton një botë në të cilën shtetet e fuqishme mund të pushtojnë shtetet më të pafuqishme dhe shtetet e mëdha mund të mbizotërojnë shtetet më të vogla. Dhe në këtë botë do të jetojë ai. Jo në një botë me rregulla, ku e pengojnë Kombet e Bashkuara, Shtetet e Bashkuara e të tjera pengesa që i dalin rrugës. Këto janë qëllimet e tij personale, politike dhe botërore.

Në këndvështrimin tuaj, çfarë s’kupton Perëndimi nga Rusia e Putinit dhe mënyrës si ai qeveris?

 Mendoj se Perëndimi nuk e kupton ekstremizmin e “Putinizmit”. Ata vijojnë të imagjinojnë se mund të ketë një marrëveshje që mund të arrihet, që “nëse i japim Krimenë Rusisë, ata do t’i japin fund luftës”. Dhe unë mendoj se ata nuk e kuptojnë që qëllimet e tij janë më të gjera dhe ambicioze, se qëllimet e tij përfshijnë shkatërrimin e Aleancës Transatlantike dhe mbase edhe Bashkimin Europian.

Mendoj se nuk kanë kuptuar sa duhet se sa të gjera janë këto qëllime dhe rrjedhimisht nuk kanë kuptuar se para se lufta të marrë fund, Putin duhet ta humbasë atë ose të paktën ai duhet të bindet se s’mund ta fitojë. Rruga drejt paqes është të bindurit e Putin që ai s’do ta fitojë luftën, se nuk ka shpresë.

Por për momentin, e vetmja gjë që shoh është se nëse vërtetë doni paqen, atëherë duhet të armatosni Ukrainën dhe ta mbroni atë, derisa Putin të kuptojë se lufta ka mbaruar. Mendoj se është gjëja kryesore të cilën perëndimorët nuk e kuptojnë.

Dhe çfarë nuk kupton Putin rreth Perëndimit?

Që prej fillimit, ai i nënvlerësoi ukrainasit. Ai di shumë pak rreth Ukrainës moderne. Ai nuk i njeh njerëzit. Ai nuk e kupton se qeveria ukrainase është një qeveri e zgjedhur, ka mbështetje dhe se identiteti kombëtar ukrainas është i vërtetë. Dhe se ukrainasit do të luftojnë derisa të munden. Kjo përfshin edhe bërjen e një lufte guerilase nëse Kievi do të binte.

Ai e nënvlerëson mundësinë dhe vullnetin e Europës dhe Shteteve të Bashkuara për të ndihmuar Ukrainën. Dhe ai nënvlerëson fuqinë e ideve. Nuk bëhet fjalë vetëm për demokracinë. Ka të bëjë me bashkimin dhe integritetin që motivon një pjesë të Perëndimit dhe udhëheqësve europianë. Ai në vijimësi po i nënvlerëson ata, dhe në vijimësi po gabon./DW/