Artizanët e Pazarit të Krujës ruajnë traditat shqiptare

Në dyqanet dhe punishtet e këtij pazari me një histori mbi 400-vjeçare, artizanët e zonës vazhdojnë traditën e punimit të qelesheve, qilimave, të drurit dhe zejeve të tjera.

Pazari i Krujës në Shqipëri është një pazar karakteristik i njohur në Ballkan me një histori mbi 400-vjeçare.

Ky pazar i vjetër në qytetin e Krujës është ndërtuar gjatë periudhës osmane, ndërkohë, pjesë e tij janë artizanë që ushtrojnë zeje të ndryshme prej dekadash.

Në dyqanet e këtij pazari të vendosur në të dy anët e një korridori të gjatë e të shtruar me kalldrëm gjenden suvenire dhe objekte të vjetra apo edhe të punuara kohët e fundit, ndërsa artizanët e zonës vazhdojnë të ruajnë traditat shqiptare.

Në afërsi të pazarit është edhe Xhamia e Pazarit e shekullit XVI, e cila është rikonstruktuar nga Agjencia Turke për Zhvillim dhe Koordinim, TIKA, disa vite më parë.

Zejet më të njohura janë qeleshepunuesit, qilimpunuesit, përgatitja e kostumeve, kovaçi dhe qeramika, por dhe zeje të tjera.

Prodhimi i qelesheve, një ndër zejet më të hershme në Shqipëri

Ndriçim Guni, 55-vjeç, i cili është nga Kruja, për Anadolu tregon se zejen e punimit të qelesheve e ka të trashëguar nga familja dhe se ia ka mësuar edhe djalit të tij.

Qeleshja ose siç njihet ndryshe plisi është një kësulë e bardhë e punuar me lesh të shkelur e të larë me sapun, e cila ka përmasa të ndryshme sipas krahinave shqiptare dhe kjo kësulë simbol ka shoqëruar shqiptarët ndër shekuj.

Prodhimi i qelesheve është konsideruar një ndër zejet më të hershme dhe autentike në Shqipëri dhe për prodhimin e tyre nevojitet leshi, ujë dhe sapuni, ndërkohë Guni shton se në punishten e tij përdorin lëndë të parë vetëm nga Shqipëria.

“Zanatin e qeleshepunuesit e punoj(ushtroj) prej 34 vitesh. E kam të trashëguar nga familja. Ma ka dhënë babai zanatin dhe punoj bashkë me djalin 100 për qind siç është punuar qindra vite përpara”, shprehet Guni.

Guni thekson se në punishten e tij punojnë qeleshet nga të gjitha krahinat shqiptare, me modele të ndryshme 100 për qind punë dore dhe sipas tij, pajisjet janë shumë të vjetra origjinale, një pjesë të trashëguar nga të parët e tij.

Qeleshet kanë gjetur dhe gjejnë përdorim si pjesë e veshjeve tradicionale, në raste festash, dasmash apo edhe për përdorim të përditshëm, sidomos nga të moshuarit.

Prej 48 vitesh punon si qilimpunuese

Deshire Maja, 60-vjeçe, nga Kruja, është një artizane që ushtron prej disa dekadash profesionin si qilimpunuese, ndërkohë, ajo tregon se këtë zanat e ka të trashëguar nga nëna e saj.

“Në moshën 16-vjeçe ne kemi filluar qilimpunuese. Unë kam 48 vjet që këtë zanat e ushtroj vetëm si qilimpunuese. Gjithmonë ka qenë artizanal (punimi qilimave)”, shprehet ajo.

Maja thekson se në varësi të modelit dhe përmasave, punimi i qilimave zgjat nga 7-21 ditë dhe se materialet e leshit që përgatisin qilimat janë origjinale shqiptare.

Një tjetër artizane e Pazarit të Krujës është edhe Makbule Kaçiu, 56-vjeçe, nga Kruja, që punon në përgatitjen e kostumeve popullore dhe materialeve te ndryshme tradicionale.

“Unë këtë zanat e kam filluar që nga mosha 14-vjeçare. Ma ka mësuar nëna ime. Kam filluar këtë zanat me qëndisje, pastaj me kalimin e kohës fillova të punoj me kostumet popullore të Shqipërisë së Mesme. Të gjitha janë punime me dorë. Me këtë zanat kam 42 vjet dhe jam shumë e kënaqur dhe përsëri ndiej kënaqësi”, tregon ajo.

Pazari i Krujës shërben edhe si qendër e ruajtjes së traditës shqiptare, ndërkohë që është një nga destinacionet turistike më të vizituara në Shqipëri, me vizitorë në të gjitha stinët nga e gjithë bota./AnadoluAgency/