As në punë as në shkollë, Tirana me përqindjen më të lartë të rinjve

Në vitin 2023 në vendin tonë 24.6 për qind e të rinjve në grup moshën 15-29 vjeç nuk ishin as në punë dhe as në shkollë, por në Kryeqytet kjo përqindje është edhe më e madhe edhe pse mundësitë për punësim janë më të larta se në qarqet e tjera.
Të dhënat nga Anketa e Forcës së Punës që i takojnë 2023 zbulojnë se Tirana, përballet me një nivel shqetësues te të rinjve që nuk janë as në punë, as në arsim apo trajnim NEET, me 27 për qind që janë jashtë tregut të punës dhe sistemit arsimor, duke shënuar nivelin më të lartë në rang kombëtar.
Të dhënat e përpunuara nga Programi i Kombeve të Bashkuara në Tiranë tregojnë se pjesa më e madhe e NEET-ve janë në kërkim të një vendi pune. 13 për qind e të rinjve as në punë dhe as në shkollë në Tiranë janë duke kërkuar punë, ndërsa 14% të tjerë janë in-aktivë.
Përqindja e lartë e të rinjve që kanë mbaruar studimet dhe janë në kërkim të punë tregon për një nivel të lartë përpjekjeje për të hyrë në tregun e punës, por që po përballen me pengesa të tilla, si mungesa e aftësive të nevojshme apo mungesa e vendeve të punës të përshtatshme.
Tirana dallohet për një shkallë të lartë të papunësisë afatgjatë, që tregon një shkëputje të zgjatur te të rinjve nga tregu i punës dhe rritje të rrezikut për përjashtim social.
Kjo pasqyrohet nga fakti se Tirana ka përqindjen më të lartë të NEET-ve që kërkojnë punë dhe kanë vetëm arsim bazë , gati 35 për qind, duke sinjalizuar një mospërputhje të fortë mes kërkesave të tregut të punës dhe kualifikimeve të disponueshme.
Ndryshe nga Shkodra dhe Vlora, ku përqindja e grave NEET është mbi 60 për qind, në Tiranë gratë përbëjnë 49 për qind të totalit të NEET-ve.
Edhe pse Tirana ka një përqindje më të lartë të të rinjve me arsim të lartë, pjesa dërrmuese e NEET-ve vazhdon të përbëhet nga ata me arsim të mesëm ose bazë. Kjo tregon se edukimi nuk garanton gjithmonë përfshirje në punë.
Të dhënat tregojnë se edhe mes të diplomuarve universitarë, papunësia afatgjatë vazhdon të jetë një sfidë. Mungesa e përvojës, mospërputhja mes aftësive dhe kërkesave të tregut apo angazhime familjare, vazhdojnë të jenë pengesa të mëdha.
Në një qytet që ofron më shumë mundësi se pjesa tjetër e vendit, dhe ndërkohë 1 në katër të rinj nuk është as në punë dhe as në shkollë tregon për probleme strukturore që nuk zgjidhen vetëm me rritjen e ofertës arsimore apo vendeve të punës por me ndërhyrje të zgjidhen vetëm me rritjen e ofertës arsimore apo vendeve të punës, por me ndërhyrje të drejtpërdrejta, gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme.
Në rang vendi rreth 34 për qind e NEET-ve janë të papunë për më shumë se një vit, duke çuar në humbje motivimi dhe izolim social. Kjo tregon një shkëputje të gjatë nga tregu i punës. 13 për qind e NEET-ve janë tërhequr nga tregu për shkak të kujdesit për fëmijët apo familjarët, dhe 99 për qind e tyre janë gra, shpesh me arsim të ulët ose të mesëm.
Rreth 2 për qind e NEET-ve nuk kërkojnë më punë sepse nuk besojnë se do të gjejnë një vend pune, sidomos në zonat rurale apo rajonet me ekonomi të dobët. 5 për qind e NEET-ve nuk janë në gjendje të punojnë për arsye shëndetësore, por shpesh mungon edhe mbështetja për rehabilitim apo trajnime të përshtatura.
Të rinjtë jashtë ciklit punë–arsim për një kohë të gjatë humbasin aftësitë, vetëbesimin dhe kontaktin me rrjetet sociale e profesionale. Ata nuk kontribuojnë në ekonomi përmes punës apo tatimeve, duke i kushtuar buxhetit publik dhe ulur produktivitetin kombëtar.
Mungesa e perspektivës i shtyn të rinjtë të largohen nga vendi në kërkim të mundësive më të mira, duke kontribuar në rrënimin demografik dhe rrit trysninë mbi forcën punëtore./Monitor/