Besëlidhja e Lezhës, kontributi shqiptar në civilizimin europian

nga Ermal Ngjelina

Sot, 577 vite më parë u vendos, guri i parë i shtetit modern të Arbërisë/ Shqipërisë, një shtet komb modern pluri-piramidal. Pra në 2 Mars 1444 u nënshkrua Besëlidhja e Lezhës, e para mes shqiptarëve, që rezultoi me ngritjen e institucionit të parë dhe bazë/embrional të një shtet kombi që është ushtria = vullneti i lirë i shprehur në një dokument, i bashkësisë së njerëzve që ndajnë të njëjtën gjuhë, kulturë, fe/religjion dhe interesa; për të ushtruar dhunë në një territor; kundër kujtdo që kërcënon dokumentin e mësipërm (gjuhën, kulturën, fenë dhe interesat).

Në dijen time, Beselidhja e Lezhës, duhet të jetë dhe tentativa e parë në historinë pas Krishtit, për të krijuar një shtet modern; materializimi për herë të parë në praktikë dhe tentativë në krijimin e shtetit multi-piramidal. Shtetet moderne në thelb të filozofisë së krimit të tyre kanë Magna Carta, qe ju imponua dhe u nënshkua në vitin 1215, 806 vite më parë, nga Mbreti Xhon (John) i Anglise (England).

Marrëveshja e vitit 1066, që Mbreti frengjishtfolës i Anglisë bëri me tregëtarët e City of London, nuk është tentativë për pavarësi bazuar në elementët socialë që përmenda mësipër dhe nuk krijoi ushtrinë.

Magna Carta, ishte goditja e parë që mori struktura mono-piramidale e pushtetit. Ajo u zhbë shume shpejt prej Papës. Por ajo do ti rezistojë kohës dhe vijon të jetë pikë referimi në dinamikën e zhvillimit dhe evolucionit të shteteve aktuale.

Magna Carta është burimi dhe baza e Kushtetutës së SHBA-së.

Sigurisht që kushtetutat më të mirat në botë, në opinionin tim janë Kanuni i Lekë Dukagjinit dhe Kanuni i Labërisë, pasi kanë përmbledhur në formën më të përkryer, instrumentat rregullatore që garantojnë ekulibrat, që nga individi, tek bashkësia dhe deri te shoqëria dhe që japin si produkt; një pëlhurë shumë të fortë sociale; me minimumin e konfliktit të natyrshëm që vjen si pasojë e përplasjes për dominancë dhe prevalencë midis individit dhe shoqërisë. Edhe Besëlidhja e Lezhës, jetoi për vetëm 25 vite. Ajo u zhbë menjëherë pas Gjergj Kastriotit. Ajo nuk mund ti mbijetonte as super-pushtetit të Vatikanit, as super-pushtetit të Konstantinopojës dhe as pushtetit të mbretërive të tjera.

Por Besëlidhja e Lezhës i mbijetoi kohës dhe prezenca e Skenderbeut në sheshet publike të botës moderne është treguesi më i qartë se, kjo Besëlidhje, është përdorur si modeli i pashmangshëm në krijimin e shteteve kombe, që nisën rrugën e tyre në shekullin e 18 dhe kanë evoluar në shtetet që po dëshmojmë. Ekuacionet anti-arbërore/shqiptare të prodhuara në kancelari të ndryshme, padyshim që do të kishin rezultuar të sukseshme. Por askush nuk mund të kthehet në kohë dhe të zhbëjë dhuratën që Arbirit/Shqiptarët (emri shqiptar ka filluar të përdoret pikërisht në këtë periudhë) i bënë humanizmit dhe civilizimit europian; dhe ky shtet ku po jetojmë është derivat i asaj Besëlidhje.

Besëlidhja e Lezhës duhet të jetë në qendër të mësimeve dhe dijes për fëmijët e Shqiptarëve kudo që janë. Ne në asnjë moment nuk duhet të sillemi si modestë dhe të mos e deklarojmë haptas si kontribut të të parëve tanë për këtë civilizim europian.

Periudha e Gjergj Kastriotit dhe Besëlidhja e Lezhës duhet të jenë edhe modeli që të gjithë shqiptarët, kudo që janë, të përdorin në ndërtimin e institucioneve socio-politike, të raporteve institucionale dhe të politikëbërjes.

Ne, në terma historikë, sapo dolën nga letargjia. Puna për zgjerimin e Besëlidhjes së Lezhës sapo ka filluar.