Bizneset protestojnë kundër liberalizimit të tregut të energjisë, Kurti: Koha e barrikadave ka kaluar!

Derisa përfaqësues të bizneseve kanë bllokuar hyrjet në kryeqytet në shenjë proteste për liberalizimin e tregut të energjisë, kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, e ka kritikuar Odën Ekonomike duke thënë se ajo nuk ka bërë asgjë për t’i përgatitur ato për këtë proces.

Mëngjesin e sotëm, ata filluan t’i bllokojnë hyrjet në Prishtinë në Veternik, te rrethi i flamurit, te qendra Dukagjini në rrugën drejt Fushë-Kosovës, në rrugën drejt Mitrovicës, si dhe në rrugën nga Podujeva, te Sharbanët në Vranjevc. Bllokimi do të zgjasë nga ora 10:00 deri në orën 12:00.

Vendimi i Zyrës së Rregullatorit për Energji, ZRRE, për liberalizimin e tregut të energjisë do të hyjë në fuqi më 1 qershor. Vendimi nënkupton se të gjitha bizneset e mëdha nuk do të furnizohen më me energji përmes tarifave të rregulluara, por duhet të gjejnë vetë furnizuesin e tyre në tregun e lirë. Nëse nuk arrijnë ta bëjnë këtë, ato kalojnë automatikisht në treg të hapur me çmime të parregulluara.

Ky vendim përfshin kompanitë me mbi 50 të punësuar ose me qarkullim vjetor mbi 10 milionë euro. Në Kosovë janë të regjistruara mbi 1.000 kompani të tilla që konsumojnë rreth 37 për qind të energjisë së përgjithshme të shpenzuar.

Përfaqësuesit e bizneseve thonë se janë kundër liberalizimit të tregut të energjisë, pasi nuk janë bërë përgatitjet e nevojshme për këtë ndryshim. Ata kërkojnë që ky vendim të shtyhet për një vit.

Drejtuesi i Odës Ekonomike, Lulzim Rafuna, tha gjatë protestës se bizneset po detyrohen të dalin në tregun e lirë dhe se ato do të përballen me një çmim të ri të rrymës, “220 deri në 270 për qind më të lartë”.

“Nuk ka qenë dëshirë e jona të dalim të protestojmë sot. Kërkesa jonë është që institucionet të reflektojnë. Ne duam vetëm një fazë tranzicioni për të dalë në treg të lirë. Kemi kërkuar një vit për ta përgatitur tregun dhe bizneset. Çdo shtet ka një fazë tranzicioni, e ne nuk kemi”, tha Rafuna.

Agim Shahini, kryetar i Aleancës Kosovare të Biznesit, tha se “bizneset nuk kanë dalë këtu për qejf, por sepse nuk mund ta përballojnë koston e energjisë elektrike”.

“Askush nuk është kundër tregut të lirë, por ky treg duhet të debatohet me sektorin privat. ZRRE-ja duhet ta rishikojë dhe ta kthejë vendimin, dhe të gjejmë mënyrat më të mira të mundshme për këto biznese, që janë fuqia më e madhe e vendit”, tha Shahini.

Shahini shtoi se ngritja e çmimit të energjisë për biznese “nënkupton ngritje të çmimeve të shërbimeve dhe të produkteve të ndryshme bazike”.

Ai paralajmëroi se përfaqësuesit e bizneseve do të ndërmarrin “një hap tjetër, duke protestuar në mënyrë demokratike” javën e ardhshme.

Zyra e Rregullatorit për Energji tha dje për RFE se nuk do të ketë shtyrje të afatit për liberalizimin e tregut të energjisë. ZRRE-ja qëndron pas vendimit të saj, duke thënë se ai mund të kontestohet vetëm përmes rrugëve ligjore.

Në Kosovë, liberalizimi i tregut të energjisë është paraparë me Ligjin për energjinë elektrike të miratuar në vitin 2016, por zbatimi i tij është shtyrë për shkak të rrethanave të ndryshme.

Kurti: Koha e barrikadave në Kosovë ka kaluar

Duke folur në një mbledhje të Qeverisë në detyrë, Kurti tha se shtyrja e zbatimit të liberalizimit të tregut “nuk i zgjidh” problemet e bizneseve.

“Oda Ekonomike e Kosovës, që do të duhej të qëndronte pranë bizneseve për t’u përballur me realitetin e ri, sot po tenton t’i bllokojë rrugët vetëm me një kërkesë; shtyrjen e zbatimit të liberalizimit të tregut. Shtyrjen po e kërkojnë me arsyetimin se do të përgatiten për një vit, duke injoruar faktin se nga ana e tyre nuk kanë bërë asnjë përgatitje për tetë vjetët e kaluara, përderisa shtyhej ky proces”, tha Kurti.

Kurti, duke iu drejtuar përfaqësuesve të bizneseve, tha se “ajo çfarë Oda Ekonomike e Kosovës nuk po u tregon se plotësimi i kërkesës së tyre nuk e zgjidh problemin, por veçse e bartin koston e energjisë të këtyre 1.200 ndërmarrjeve te faturat e secilit prej jush”.

“Për t’i mbrojtur 1 për qind të ndërmarrjeve më të fuqishme në kurriz të 99 përqindëshit dhe familjeve mbarë Kosovës, ata po duan të bëjnë barrikada në hyrjet e Prishtinës. Koha e barrikadave në Kosovë ka kaluar, ne i kemi hequr ato kudo”, shtoi ai.

Furnizuesi i fundit: Zgjidhje e përkohshme

Aktualisht, në treg janë të licencuara 21 kompani furnizuese me energji, ndërsa një tjetër është në proces licencimi. Shumica prej tyre janë nga Kosova, por ka edhe nga rajoni.

Operatori për Furnizim me Energji, KESCO, që aktualisht furnizon shumicën e konsumatorëve familjarë dhe industrialë, është një prej tyre.

Nëse një kompani nuk arrin të gjejë furnizues, ajo kalon automatikisht te Furnizuesi i Mundësisë së Fundit – aktualisht Korporata Energjetike e Kosovës, KEK, e cila është zgjedhur përmes një tenderi të hapur nga ZRRE-ja.

Nga ZRRE-ja thonë se nga 1 qershori bizneset që nuk e kanë zgjedhur kompaninë tregtare- automatikisht dalin në këtë furnizues.

Ky furnizim nuk mund të zgjasë më shumë se 60 ditë dhe çmimet janë më të larta sesa çmimi mesatar i tregut.

Nëse pas kësaj periudhe nuk lidhet kontratë me ndonjë kompani tregtare, biznesi rrezikon të mbetet pa furnizim me energji elektrike.

Procesi i liberalizimit të tregut të energjisë në vendet e Bashkimit Evropian ka filluar në fund të viteve ‘90 me qëllim rritjen e konkurrencës, efikasitetit, sigurisë dhe zgjedhjes për konsumatorët. Ndërsa, në Ballkanin Perëndimor ky proces është ende në zhvillim e sipër./RFE/