Ç’kanë vallë grekët me ne?

nga Ismet Toto

Vërejtje të posaçme do kenë tërhequr kallzimet që i bën kundër Shqipërisë organi i Kryeministrit Venizellos “Eleftheron Vima”, me shkurtimin e të cilëve u murrmë në pjesën e lajmeve të numurit të mramë.

Veçanërisht, habitja më e madhe vjen nga shprehja e kërcënimeve direkte kundër Shqipëris, tue na kujtue se Greqia nuk do të mundë të qëndrojë gjer në fund e pamallëngjyer nga sjellja e autoriteteve shqiptare.

Ajo është sikurse qeveria e Athinës të na thotë: “A do të vini mënt ju Shqiptarë, apo t’jua sjell unë mëntë në vënd?”.

Ky qëndrim është, që të themi më të paktën, fort karakteristik dhe na duket sikur nuk është gjë shumë e vjetër kjo mburrje.

Por përse ky qëndrim dhe ç’e shtyn organin venizelist që të marrë një ton të tillë diktatorial, sikurse Greqia dhe Shqipëria të jenë të vetmit shtete në botë dhe për rast njëri më i madh se tjetri?

★ ★ ★

Këtu munt të vemë pikën çuditëse më të madhe.

Që Shqipëria e Greqia munt të kenë disa mosmarrëveshje midis tyre, ajo munt të jetë edhe e vërtetë, sa ç’është e vërtetë q’ edhe midis shteteve të tjerë gjenden të tilla mosmarrëveshje.

Nga ana tjetër, një gjyqtar i paanëshëm do të verë re, sikundër u provua edhe në gjirin e Lidhjes së Kombeve, që nuk është Shqipëria ajo kundër të cilës munt të bëhen qarjet më të mëdha.

Gazeta venizeliste i bën kërcënimet e saj për tri ngjarje, të cilat edhe sikur të kenë ndodh në formën q’u jep ajo, nuk i japin asnjë të drejtë që të përdorë një ton që nuk pajtohet as me parimet e fqinjësisë së mirë, as me stipulatat e Paktit të Lidhjes së Kombeve, as me dispozitat e posaçme të Paktit Kellog, që ka nënshkruar edhe Greqia edhe Shqipëria.

★ ★ ★

Mirëpo fletorja në fjalë i përdor ato vetëm si disa fije kashtë, të cilëve u jep flakë që të shtojë zjarrin të ndezur prej kohe me qëllim keqdashës.

Se, para se të numërojë ato q’ajo i quan faje të Shqipërisë, organi venizelist bën një parathënie me të cilën numëron shkaket e zemrimit të mëparshëm me këto fjalë:

“Shqiptarët, pasi në sy të Lidhjes së Kombeve shkelnë detyrimet që kishin marrë përsipër, dhe të cilët ishin garantue prej saj, kundrejt lirisë së komuniteteve orthodoksë, pasi nxuarrnë ndalime në punimin e shkollave greke, pasi nuk nderuan as ndërgjegjen fetare t’Orthodoksëve, as nderin më elementar të Kishës…..vijnë sot të shdukin mbishkrimet greqishte në raste varrimesh; tue urdhërue që këto të këthehen në gjuhën shqipe…”

Këtu pra, duket se ku u rref dhëmbi Grekëve në këngën e Mukës që s’plaket kurrë, në theorinë bizantine q’Orthodoksët e Shqipërisë duhet të jenë nën mprotjen e Greqisë! Në mendimin foshnjarak që duhet pyetur Athina për organizimin e Kishës Autoqefale Shqiptare!…

★ ★ ★

Një mentalitet të tillë, të rrënjosur në mëndjen e ngushtë dhe fanatike, sa edhe djallëzore, është e kotë që të mundohemi ta lëftojmë.

Në është se Grekët nuk mundin ose nuk duan t’a kuptojnë të vërtetën, është punë boshit që të harxhojmë ne kartë dhe mellan.

Por nuk duam që Grekët të na marrin për syleshë. Le të mësojnë, pra, edhe një herë që ne e dimë fare mirë se ku u rreh zemra.

Le të kuptojnë që jemi mjaft të zotërit sa që të diktojmë dinakëritë e tyre dhe nuk gënjehemi me platituda si ajo që na servir gazeta “Eleftheron Vima”, po n’artikullin ku bën kallzimet e sipërme, dhe në të cilin ka futurë edhe paragrafin e poshtmë:

“Kjo fletore ka qenë përkrahja më e nxehtë e afrimit të ngushtë të marrëdhënieve greko-shqiptare dhe kemi kujtue se mbi këtë pikë kemi interpretue dëshirën e gjithë popullit, i cili shëkon në popullin shqiptar një komb t’afërmë që ka po ato tradita me popullin grek.”

★ ★ ★

A la bonne heure….

Kurse ajo fletore paska një dashuri aq të madhe për Shqipërinë dhe për popullin shqiptar, a kanë vënd fjalët e hidhëta sa edhe absurde që përdor po n’atë artikull?

Kurse ajo fletore e paska kaq për zëmër afrimin midis Shqipërisë e Greqisë, a e ngriti nonjë zërin që të mprojë të drejtat e pakicës shqiptare që rron në Greqi, të drejtat e pronjarëve shqiptarë q’u është grabitur zyrtarisht malli i tyre, të drejtat e katundeve Shqiptarë të Follorinës, si Negovani, Belkameni dhe Lehova, të cilat kishin shkolla shqipe në kohën e Turqisë dhe sot s’kanë asgjë?

Dhe fundi i fundit, atje ku të na kërcënohet me kush e di çfarë lloj dënime, a nuk do t’ishte punë më e ndershme për Greqinë që të dilte përpara Lidhjes së Kombeve dhe atje të çfaqë frankërisht ankimet e saj, që të mësojë edhe bota e jashtëme se ç’kërkon Greqia nga ne? / Ora, 29 dhjetor 1929/