Ç’kërkojmë?

nga Ismet Toto

Na që jemi armiq të fjalëve të shumta dhe përgjithësisht të retorikës sot jemi të detyruar të flasim; por folja jonë s’ka as një stoli, është lakuriqe, është shprehja e shpirtrave neoshqiptarë që, duke krijuar një frymë të re mbi sipërfaqen e vendit tonë, kërkon të zgjuajë ata që janë në gjumë, t’u japë dorën vëllazërore inoçentëve dhe të shqelmojë hipokrizinë dhe ndryshkun.

Na nuk mund të kuptojmë se si mund të ndodhen njerëz jo neoshqiptarë midis atyre që, sido kudo, janë rritur e frymëzuar me mendime e parime të botës perëndimore.

Vetëm ai që s’ka shpirt, që gëzimin e tij nuk e gjen në madhështinë e kolektivitetit shqiptar dhe që në të katër anët i duket se gjendet përpara “pa mundësirave” në jetë, vetëm ai ka të drejtë të thotë “s’jam neoshqiptar”.

Dhe ne do ta lëmë rehat këtë kreaturë të dobët, sikundër burrat që shkojnë në luftë lënë fëmijët e vegjël në shtëpi. Të vogjëlit s’janë për luftë.

Gjersa ndonjëri prej këtyre do të rrijë mbas nesh si i vogëli në shtëpi, puna është mirë. Ne do të mundohemi pak nga pak ta ngrëmë lart, t’i a forcojmë besimin, ta fuqizojmë; por kur këta mbeten pas për intriga, për kompromise, për të luajtur atë lodrën e mallkuar dhe dinake që nuk është e re, “me të dy anët e nga të rëndojë balanca”, atëhere puna ndryshon. Këta janë armiqtë më të pabesë. Këta damkën e hipokrizisë së përjetshme e kanë në ballë dhe janë të destinuar të dështojnë.

Neoshqiptarët nuk janë një grusht njerëz të lidhur me miqësira personale e që kanë vendosur të flasin dhe të veprojnë për një ideal duke u shtytur prej asaj miqësie. Neoshqiptarët janë një grup i madh njerëzish me ndjenjën e lartë të atdhedashurisë, e cila është faktori më i madh që i bën të bashkëluftojnë për triumfin e idealit kombëtar.

Neoshqiptarët i lidh dhe i mban të bashkuar vetëm ndjenja e përbashkët e tyre për lartësimin e Atdheut. Nëqoftëse sot nuk buçasin mjaft zëri dhe vepra e tyre përparimtare, kjo rrjedh pse këta nuk kanë vendosur të bëjnë flakën e kashtës. Kjo vepër e mbështetur mirë në sinqeritet dhe në ndjenjën e thellë të altruizmit, do të zhvillohet me urtësinë që lyp llogjika dhe natyra e punëve tona të sotme.

“Ç’kërkoni?!” na pyet një që i është venë jetës me gjithë shpirt duke përdorur të gjitha mënyrat për të grumbulluar lekë. Sigurisht si ky ka dhe të tjerë në botën tonë e prandaj, sado që është përsëritje, na do ta themi menjëherë ç’duam:

1) Natyrat pa hipokrizi, që kanë ndjenja dhe që rrojnë për një ideal në jetë, të bashkohen për të krijuar kështu një klasë vepronjëse për lartësimin dhe zhvillim moral e kulturor të shoqërisë shqiptare.

2) Të veprojë kjo klasë, që popullit t’i nderojë qeveritarët e të zbatojë porositë e tyre, jo nga frika e ndëshkimit, por nga bindja e plotë se në institutet qeveritarë rrinë dhe punojnë njerëz patriotë, njerëz që u dhimbet vuajtja dhe varfëria e familjes shqiptare. Për këtë do të duhet të bëhet një pastrim i madh në organizmën shtetërore.

3) Kjo klasë vepronjëse, e përbërë prej njerëzve me një koncept moral të pastër, prej njerëzve intelektualë dhe mbi të gjitha prej njerëzve që kanë një shpirt, të veprojë në të gjitha drejtimet për të rrahur e zgjidhur një tok problemesh të shoqërisë sonë.

Më shkurtas, ndërtesa e re shqiptare të ngrihet e të madhohet në themel të traditave tona fisnike, nga shpirtrat dhe duart e pastra, të cilat janë të vetmet që i japin çdo vepre jetë dhe bukuri të përjetshme.

Këto, pra, kërkojnë sot neoshqiptarët dhe këto do t’i realizojnë, sepse shpirtin, vullnetin, energjinë, guximin i kanë, dhe mbi të gjitha, kanë një udhëheqës që është simboli i fitores, shpëtimtarin e kombit./“Rilindja e Arbënis”, 10 dhjetor 1930/