Demokracia zgjedhore në Kosovë e krahasuar me Shqipërinë dhe Serbinë!

nga Prof.Dr.Enver Bytyçi

Zgjedhjet lokale të raundit të parë në Kosovë përfunduan. Të dielën u bënë votimet, në mëngjes qytetarët e Kosovës mësuan se kush është fituesi, kush është humbësi dhe kush në balotazh. Padyshim se edhe në këto zgjedhje Kosova shënoi një tjetër fitore në rrugën e konsolidimit të demokracisë. Ajo i tha botës perëndimore se demokracia funksionon. Se shteti i Kosovës është i vendosur të aplikojë këtë model qeverisjeje si vlera më e spikatur e perëndimit. Madje më mirë se sa vende të tjera, të cilat prej 150 apo 113 vitesh, si Serbia dhe Shqipëria, kanë shtetin e tyre. Por për ta qartësuar këtë tipar dallues midis tri vendeve, Kosovës nga njëra anë dhe Shqipërisë dhe Serbisë nga ana tjetër, po analizoj procesin zgjedhor në këto tri vendev:

Kosova ka një kod zgjedhor të cilin e ka propozuar opozita dhe e ka votuar mazhoranca. Shqipëria ka një kod zgjedhor, të cilin mazhoranca e ka imponuar me forcën e kartonit të saj. Madje në kushtet e vakuumit opozitar mazhoranca ka ndryshuar kushtetutën dhe ia ka heq opozitës të drejtën që të krijojë koalicione parazgjedhore. Sepse kjo formulë i jep mazhorancës avantazhin për të fituar 7-10 deputetë më shumë, pavarësisht numrit të votave. Kjo shpjegon faktin se mazhoranca në Shqipëri, përkatësisht Rilindja e Edi Ramës, me 48 përqind të votave të shqiptarëve merr 77 deputetë (2021) dhe 83 deputetë (2025).

Në Kosovë dëgjova Lumir Abdixhikun që mbrëmjen e 12 tetorit falënderoi Komisionin Qendror të Zgjedhjeve dhe administratën zgjedhore për “punën e shkëlqyer” të tyre. Kjo ndodh, sepse në Kosovë KQZ zgjidhet me konsensus dhe besim midis subjekteve politike. Kësisoj në krye të këtij institucioni zgjedhor nuk ka shans të zgjidhet një ish ministër i ndonjë qeverie. Ndaj dhe besueshmëria është maksimale.

Në Shqipëri ndodh e kundërta. Në krye të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve është një ish-ministër i Edi Ramës. Ai ishte shërbëtori i kreut të mazhoramcës. Por një herë shërbëtor, gjithmonë do jesh shërbëtor. Për pasojë KQZ, në vend të garantojë zgjedhje të lira e të ndershme, bën gjithçka që është e mundur për t’ia dhënë fitoren mazhorancës. Dhe pasi e arrin këtë, del e thotë se “Unë kam shifrat, nuk më interesojnë kontestimet e opozitës”! E njëjta ndodh edhe në Serbi, ku KQZ është instrument në duart e autokratit Aleksandër Vuçiq.

Të krahasojmë pak edhe qasjen e policisë, prokurorisë dhe gjykatave për të parandaluar manipulimin e votave. Dje në Kosovë kanë ndodhur, sipas prokurorisë, 7-8 incidente, përfshirë dhe ato që shkaktoi Beogradi në veri të vendit, në komunat me shumicë serbe. Asnjë prej tyre nuk ishte vepër penale. Mbi 100 prokurorë ishin shpërndarë në komuna ku bëheshin zgjedhjet. Policia ishte e pranishme dhe e gatshme të vepronte në çdo rast, nëse do të kishte shkelje të ligjit për zgjedhjet. Thjesht ka nevojë që prokuroria të hetojë Exit Pollin e mbrëmjes të së dielës, me të cilin organizatori manipuloi qytetarët e Kosovës.

Po në Shqipëri? Prokuroria Speciale u angazhua për ta mbrojtur votën e 9 majit të shkuar nga manipulimi. Në fakt ajo thjesht justifikoi tjetërsimin e votës, sepse arrestoi vetëm tre-katër kundërshtarë të pushtetit. Asnjë nga pala e mazhorancës, ndërkohë ë kjo e fundit bënte namin. Përfaqësuesit e pushtetit nuk dhanë llogari për manipulimin dhe sistemin e ngritur për grabitjen e votës. Policia shqiptare ishte e gatshme sjelljen e opozitarëve. Por nuk pranoi të shkonte në qendrat ku aplikohej manipulimi me sistemin e trenit bullgar i votës së shqiptarëve. Policia ishte në anën e qeverisë dhe kundër opozitës, ashtu si edhe prokuroria. Edhe në Serbi policia, gjyqësori e të gjitha instrumentet shtetëror, në zgjedhje janë në shërbimin e Aleksandër Vuçiq.

Të dielën ndodhën zgjedhjet lokale në Kosovë. Ka dëgjuar kush të flitet për patronazhistë? As dje, as kurrë ndonjëherë. Ndërsa në Shqipëri kryeministri i vendit kërcënonte në fushatë opozitën, duke u thënë se “Patronazhistët do t’u gjejnë edhe në vrimën e miut ju”! Patronazhistët në Shqipëri zhvatin një pjesë të mirë të buxhetit të shtetit, pra të taksave të qytetarëve shqiptarë, pa bërë asnjë punë tjetër, përveç punës së spiunimit.

Në Kosovë qeveria u dha studentëve 100 euro vetëm pak ditë para ditës së votimeve për pushtetin lokal. Ishte ky një veprim i kritikueshëm, i qortueshëm dhe i dënueshëm. Mediet reaguan ashpër. Ndërsa në Shqipëri mediet nuk qortuan dhe dënuan veprime shumë herë më të tmerrshme të manipulimit dhe blerjes së votës përmes taksave të qytetarëve, buxhetit të shtetit. Kryeministri dha dy herë bonuese për 700 mijë pensionistë, jo për 50 mijë, aq sa mund të jenë student në Kosovë. Fali rreth 350 milion euro borxhe për mijëra e mijëra qytetarë në këmbim të votës. Mashtroi malësorët se “banesat dhe bizneset nuk do t’u prisheshin”. Por fill pas zgjedhjeve dërgoi fadromat si hakmarrje pse nuk votuan mazhorancën. Shteti i Edi Ramës dha gjatë fushatës elektorale grante pa fund, shpërndau shtëpi banimi e banesa sociale, dyfishoi numrin e të trajtuarve me asistencë sociale. Shpenzoi kështu rreth 1 miliard euro për ta blerë dhe tjetërsuar votën. Këto nuk ndodhin në Kosovë.

Në Kosovë votohet me vullnet të lirë, pa frikën për pasoja ekonomike e sociale për votën e shprehur. Pra aty nuk ekziston ndjenja e frikës kur hidhet vota në kuti. Po në Shqipëri dhe në Serbi? Votuesi është nën presion. Aq sa atij i duket se në kutinë e votimit ka hyrë Edi Rama apo Aleksandër Vuçiq dhe po e vëzhgojnë fletën e votimit se për kë votohet. Frikë se mos largohesh nga puna. Frikë se mund të ta mbyllin biznesin. Frikë se të lënë pa shkollim. Madje frikë se të lënë pa ilaçe dhe të vdesësh. Frika që autoritarët e Beogradit dhe të Tiranës kanë injektuar te zgjedhësit është manipulimi dhe tjetërsimi më i madh i votës në këto dy vende. Kosova edhe në këtë aspekt është shkollë demokracie në rajonin tonë.

Në Kosovë pamë një fushatë elektorale model. Asnjë përplasje. Asnjë shpifje, asnjë akuzë. Përveç Ramushit, i cili vazhdoi të sulmojë Kurtin me akuza absurde. Asnjë lider ose kandidat nuk tejkaloi fjalorin elektoral. Në Shqipëri dhe në Serbi, ku sundon mafia dhe jo shteti, përbalten të gjithë kundërshtarët e mafies. Edhe ata që janë patriotë dhe njerëz të ndershëm. Nëse mafia nuk arrin ta ulë kundërshtarin poshtë vetes, injekton përmes propagandës idenë se “Edhe ai (kundërshtari) është njësoj si unë”! Qëllimi është që në këtë lloj imazhi, zgjedhësi të votojë mafiozin më të fuqishëm!

Nuk ka nevojë të zgjatesh më shumë. Por kjo është panorama krahasuese e nivelit të demokracisë në zgjedhje në Kosovë, krahasuar me zgjedhjet që zhvillohen në Shqipëri, por edhe në Serbi. Për këtë arsye në Kosovë dje nuk kishte vëzhgues të OSBE-së. Shqipëria nuk i ikën vëzhgimit të OSBE-së edhe 100 vjet, ndërsa Serbia edhe 50 vjet të tjera.