Dy takime në 15 ditë, Ekspertët: Vuçiç u paralajmërua nga NATO, afati i ka skaduar!

Protestat në Serbi, tensione në Bosnje Hercegovinë dhe Kosovë: Pse Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte dhe Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç biseduan për herë të dytë në vetëm pesëmbëdhjetë ditë?

Protestat në Serbi, si dhe ngjarjet në Bosnje Hercegovinë dhe Kosovë, megjithatë kanë tërhequr vëmendjen e politikës ndërkombëtare. Pas muajsh injorimi të kryengritjes studentore dhe qytetare, disa politikanë perëndimorë kanë shprehur mbështetjen për integritetin territorial të BeH, por dhe kanë bërë disa komente të kujdesshme për valën e pakënaqësisë në rrugët serbe, thekson në analizën e saj Deutsche Welle në gjuhën kroate.

Duket se është bërë disi e qartë se mbështetja për stabilokracinë e Aleksandar Vuçiçit nuk është një garanci e madhe për stabilitetin rajonal dhe se takimet e drejtpërdrejta ndërmjet zyrtarëve ndërkombëtarë individualë dhe Presidentit të Serbisë po bëhen më të shpeshta.

Serbia – faktor destabiliteti
Detajet e këtyre takimeve përgjithësisht nuk janë paraqitur për publikun, përveç frazave të zakonshme për gatishmërinë për të përmirësuar bashkëpunimin dhe mbështetjen për paqen. Por sigurisht është interesant fakti se në harkun kohor të vetëm disa javësh, kjo është hera e dytë që zhvillohen bisedime mes Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Mark Rutte dhe Aleksandar Vuçiç.

Siç vlerëson Dushan Janjiç nga Forumi për Marrëdhëniet Etnike për DW, kjo është një shenjë e sigurt se tema kryesore e takimit është Serbia:

“Kjo tregon se Serbia është gjendur në prag të një rreziku të madh sigurie dhe se sjellja e autoriteteve serbe po i kontribuon këtij procesi, i cili ka tërhequr vëmendjen e NATO-s, meqë Serbia ka rëndësi rajonale. Me siguri temë e bisedimeve do jetë përdorimi/mospërdorimi i armëve zanore dhe që qeveria të bëjë gjithçka që është e mundur që të shmang konfliktin e armatosur me qytetarët. Me rëndësi të veçantë, më duket, është paralajmërimi për të vënë nën kontroll forcat paraushtarake dhe parapolicore, të cilat janë të lidhura ngushtë me krimin e organizuar dhe tregtinë e drogës,” thotë Janjiç.

Në këtë kontekst, eksperti i njohur serb vendos edhe faktin se gjatë një bisede të mëparshme me Vuçiçin, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s tërhoqi vëmendjen edhe për zgjidhjen e çështjes Banjska:

“Ky nuk është vetëm detyrim ndërkombëtar i Serbisë. Çarmatimi dhe vënia nën kontroll e të ashtuquajturës mbrojtje civile, e cila u aktivizua edhe gjatë protestave të 15 marsit, duhet të zbatohet. Sistemi i menaxhimit të saj duhet të çmontohet, e ky sistem ndodhet në Serbi.

Vërejtje diplomatike për Vuçiqin Aleksandar Vuçiq tha nga Brukseli se me Mark Rutte ka biseduar për sjelljen e KFOR-it dhe NATO-s në Kosovë, por edhe për situatën në Bosnje dhe Hercegovinë.

Kur bëhet fjalë për situatën e tensionuar në Bosnje dhe Hercegovinë, Dushan Janjiq beson se Vuçiq ka marrë “një paralajmërim diplomatik se koha ka mbaruar dhe se nuk ka më vend për të ashtuquajturat lojëra të dyfishta dhe të trefishta të mbështetjes ose mosmbështetjes për Milorad Dodik. Ky është gjithashtu një paralajmërim – dhe kjo bie nën juridiksionin e Rutte-s, se ndoshta nuk duhet të ndodhë diçka e qartë se Serbia duhet të ndodhë , për të treguar se ka mekanizma efektivë të sigurisë për të zvogëluar rrezikun”, thekson Janjiç.

Në këtë kontekst, bashkëbiseduesi ynë vendos edhe faktin se gjatë një bisede të mëparshme me Vuçiqin, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s tërhoqi vëmendjen edhe për zgjidhjen e çështjes Banjska: “Ky nuk është vetëm detyrim ndërkombëtar i Serbisë. Çarmatimi dhe vënia nën kontroll e të ashtuquajturës mbrojtje civile, e cila u aktivizua edhe gjatë protestave të 15 marsit, duhet të zbatohet sistemi i menaxhimit dhe sistemi i tij në Serbi.”

Vërejtje diplomatike për Vuçiçin

Aleksandar Vuçiç tha nga Brukseli se me Mark Rutte ka biseduar për sjelljen e KFOR-it dhe NATO-s në Kosovë, por edhe për situatën në Bosnje dhe Hercegovinë.

Kur është fjalaë për situatën e tensionuar në Bosnje Hercegovinë, Dushan Janjiç beson se Vuçiç ka marrë “një paralajmërim diplomatik se koha ka skaduar dhe se nuk ka më kohë për të ashtuquajturat lojëra të dyfishta dhe të trefishta të mbështetjes ose mosmbështetjes për Milorad Dodikun.

Ky është gjithashtu një paralajmërim, dhe kjo është në kompetencë të Ruttes, që edhe atje të mos ndodhë diçka si në Banjskë. Këtu Serbia duhet të tregoi se ka mekanizma efektivë të sigurisë për të zvogëluar rrezikun,” thekson Janjiç.

Komisionerja evropiane për Zgjerim, Marta Kos, e cilësoi takimin në Bruksel me Vuçiçin si “konstruktiv” dhe tha se është diskutuar për hapat konkretë në rrugën e Serbisë drejt BE-së dhe zbatimin e Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor. Ajo theksoi gjithashtu “rëndësinë e shoqërisë civile dhe medias së pavarur në këtë proces”.

Një formulim i tillë sigurisht që nuk do të përballet me entuziazëm nga opinioni serb, ashtu siç nuk kanë ndodhur deklaratat e mëparshme të përmbajtura të përfaqësuesve të Bashkimit Evropian për regjimin e Aleksandër Vuçiçit. Kjo me shumë gjasa vetëm do të thellojë më tej mosbesimin ndaj BE-së në Serbi.

Besimi i humbur
Dushan Janjiç, megjithatë, paralajmëron se “para së gjithash, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen është vënë nën kritika për deklaratat e Marta Kos. Ne kemi parë shprehje mirënjohjeje për ata që gjoja mbrojtën sigurinë e të gjithë pjesëmarrësve dhe tani të gjithë e dimë se ata në të vërtetë kryen një sulm ndaj qytetarëve,” vëren Janjiç.

I had a constructive meeting with President @avucic

We discussed concrete steps on Serbia’s EU path, the implementation of the Growth Plan and reiterated our expectation on a clear Serbian orientation towards the EU.

I emphasised that enlargement is a whole of society process.…

— Marta Kos (@MartaKosEU) March 19, 2025

Aleksandar Vuçiç, nga ana tjetër, nuk mund të thotë asgjë të re për përparimin e Serbisë në integrimet evropiane, sepse ato pothuajse kanë ndalur plotësisht, shton Janjiç, duke theksuar se “fakt i ri është se askush nuk i beson më Vuçiçit. Ndoshta ai mund të përpiqet të formojë një qeveri të re që do të ishte pak më pro-evropiane dhe më shumë eksperte në letër, por ky problem mbetet se në bashkësinë ndërkombëtare nuk i beson njeri. Ky dyshim do të jetë prezent deri sa të mos realizohet një lloj hetimi ndërkombëtar për atë që ka ndodhur më 15 mars në Beograd,” konsideron Janjiç.

Një lojtar i ri politik në Serbi – qytetarët rebelë
Nëse flitet për forcat parashtetërore, gjatë protestës të së shtunës, më 15 mars, disa qindra banditë të maskuar u futën në të ashtuquajturin “Parkun e studentëve që duan të mësojnë”. Sipas dëshmive aktuale, konfliktet e rënda u shmangën falë fatit dhe organizimit të mirë të sigurisë së protestës.

Edhe pse dukej sikur parku po braktisej pas protestës, në zonën e Parkut të Pionierëve përballë Presidencës Serbe po organizohet një tubim i ri me çadra që ngjajnë si ushtarake, si dhe civilëve të maskuar që zbatojnë disa nga rregullat e veta për hyrjen dhe lëvizjen nëpër park, ndërsa policia i vëzhgon në heshtje të gjitha këto që po ndodhin.

Dushan Janjiç thekson për DW se në atë park “njerëzit nga Kosova u keqtrajtuan, por ne pamë edhe një paradë të njerëzve të Dodikut, si dhe njerëzve nga Mali i Zi. Është mirë që ata tani po reagojnë, nëse nuk kanë punuar tashmë në parandalimin, në mënyrë që Vuçiçi të vazhdojë të destabilizojë situatën.

Me kërë rast, bashkësia ndërkombëtare duhet të merr parasysh se ekziston një lojtar i ri politik dhe lojëtar shoqëror, e këta janë qytetarët e rebeluar kundër Vuçiçit. Ata aktualisht kanë ndikimin më të madh në opinionin publik dhe pa ata situata nuk do të kthehet në normalitet,” përfundon kryetari i Forumit për Marrëdhënie Etnike.