Gruaja në zemër të Europës

Ursula von der Leyen flet për Rusinë, Kinën dhe më shumë

Vetëm disa ditë pasi Ursula von der Leyen u kthye nga një vizitë e debatueshme në Kinë më 7 prill, ajo duhej të shkonte në Amerikën e Jugut për të nxitur një marrëveshje tregtare.

Fatmirësisht, takimi me presidentin brazilian duhej të shtyhej. Ajo ndoshta ka nevojë për pushim.

Në katër muajt e fundit, axhenda e saj ka përfshirë një vizitë te presidenti Joe Biden në Uashington, një fjalim në Parlamentin kanadez, një çaj me mbretin Charles, një ftesë në një takim të kabinetit gjerman, samite të vazhdueshme të 27 krerëve kombëtarë të BE-së në Bruksel dhe udhëtime për të takuar udhëheqësit e Britanisë, Estonisë, Francës, Italisë, Norvegjisë, Suedisë dhe Ukrainës. Axhenda e ardhshme nuk duket më pak e ngjeshur, shkruan The Economist.

Këto udhëtime nuk janë ndonjë kënaqësi e madhe. BE-ja është në mes të trazirave. Lufta në Europë ka detyruar një ndryshim të projektit të saj të paqes prej gjashtë dekadash. Zonja Von der Leyen po i jep formë përgjigjes ndaj sfidave që godasin BE-në, nga mungesa e gazit rus, deri te shpenzimet e ulëta të mbrojtjes.

Ekonomia sapo ka dalë nga Covid-19, dhe po shkon drejt rrugëve të reja, duke pasur njëkohësisht synimin për të kundërshtuar subvencionet e gjelbra proteksioniste të Amerikës, për të pakësuar varësinë e tepërt nga Kina dhe për t’u marrë me çështjet e ndryshimit të klimës.

Krizat e mëparshme, si ajo financiare një dekadë më parë, kërcënuan të copëtonin BE-në. Një debat mbi mënyrën se si duhet të trajtohet Kina, është problemi më i fundit për bllokun.

Por përballja me pandeminë Covid-19, më pas lufta e Rusisë, kanë krijuar një ndjenjë të re të qëllimit të përbashkët. Europa është bashkuar rreth flamurit ngjyrë blu dhe të verdhë të BE-së, i cili valëvitet jashtë selisë së komisionit në Bruksel.

Në zyrën e saj të madhe në katin e 13-të, zonja Von der Leyen thotë për The Economist: “Ne e kemi treguar këtë bashkim sepse e kemi kuptuar që në fillim se kjo luftë ruse në Ukrainë do ta ndryshojë Europën”.

Pengesat

Emërimi i saj në vitin 2019, shkaktoi habi. Si një aleate e Angela Merkel-it, ish-kancelares së qendrës së djathtë, ajo u përball me shumë pengesa në sektorin e ndërlikuar të mbrojtjes për pesë vjet.

Puna në Bruksel i përshtatej zonjës Von der Leyen, që flet disa gjuhë: ajo u rrit në Bruksel, ku i ati kishte qenë një zyrtar i lartë i BE-së në vitet e formimit të bllokut. “Unë kam lindur europiane”, thotë ajo.

Tri veçori të saj i argëtuan eurokratët në ditët e para të marrjes së detyrës.

E para ishte rruga e pazakontë e zonjës Von der Leyen drejt pushtetit: ajo studioi ekonomi përpara se të bëhej mjeke, më pas nisi një karrierë politike dhe lindi shtatë fëmijë.

E dyta ishte vendimi për të kthyer një pjesë të zyrës së saj në Bruksel, në një studio për të jetuar, për të kaluar ditë dhe net të gjata pune (disa paraardhës kanë qenë më pak të zellshëm).

E treta ishte zakoni i saj për ta përshkruar veten që në fillim si kryetare e një komisioni “gjeopolitik”. Drejtimi i ekzekutivit prej 32,000 anëtarësh të BE-së në Bruksel, është më shpesh një çështje e teknokracisë së rëndë, jo e politikës së lartë.

Megjithatë, nën udhëheqjen e saj, struktura politike e kontinentit ka ndryshuar, dhe komisioni që ajo drejton ka marrë më shumë pushtet. Covid-19, që goditi menjëherë pasi ajo mori detyrën në vitin 2019, ishte një sfidë e hershme.

Zonja Von der Leyen luftoi që të mos rishfaqeshin barrierat midis vendeve të BE-së. Stafi i saj u ngarkua nga qeveritë kombëtare për marrjen e vaksinave për 447 milionë europianë, një detyrë për të cilën ishte e papërgatitur dhe që u krye pas disa vonesave fillestare të kushtueshme.

Udhëheqja

64-vjeçarja thotë se komisioni duhet “të rrëmbejë mundësinë dhe të tregojë udhëheqje”. Një shembull ishte fondi i rimëkëmbjes nga pandemia prej 750 miliardë eurosh (820 miliardë dollarë), një hap federalizues.

Këto para mund të shpërndahen vetëm sipas prioriteteve të përcaktuara nga Brukseli, i cili e ka përdorur fondin edhe për të ndëshkuar vendet që nuk respektojnë rregullat e BE-së. Për shembull, Polonia dhe Hungaria, që vlerësohen se kanë probleme me sistemin gjyqësor, ende nuk i kanë marrë paratë.

Lufta katalizoi disa ndryshime të mëtejshme. BE-ja iu përgjigj pushtimit të Ukrainës, duke vendosur dhjetë raunde sanksionesh kundër regjimit të Vladimir Putinit dhe ka dhënë 38 miliardë euro ndihmë financiare.

Ajo madje ka ofruar armë me vlerë rreth 3.6 miliardë euro, që dikur konsiderohej një tabu. Ndërprerja e mëvonshme e gazit rus, ngriti pikëpyetje rreth varësisë së Europës nga bota e jashtme.

Zonja Von der Leyen flet për “qëndrueshmërinë”, një koncept i ngjashëm me “autonominë strategjike”, të parapëlqyer nga presidenti i Francës, Emmanuel Macron, me të cilin Von der Leyen udhëtoi në Kinë kohët e fundit.

Udhëtimi ilustroi dinamikën e ndërlikuar të pushtetit në Europë, ku udhëheqësit kombëtarë ende kanë ndikim. Pak kohë para vizitës, zonja von der Leyen kishte paralajmëruar në një fjalim të ashpër se “Kina tani ka kthyer faqen e epokës së reformës dhe hapjes dhe po kalon në një epokë të re sigurie dhe kontrolli”.

Zyrtarët në Pekin u siguruan që ajo të luante një rol shumë më pak të rëndësishëm se sa presidenti francez shumë më i butë ndaj Kinës, duke i dhënë asaj shumë më pak takime me presidentin Xi Jinping. Ndarjet në qasjen e BE-së ndaj Kinës, ishin të qarta.

Macron më pas i përkeqësoi gjërat, duke u thënë gazetarëve se mendonte se Europa nuk duhej të bëhej një “ndjekëse” e Amerikës, në rast të një krize mbi Tajvanin.

Barra më e rëndë

Qoftë në lidhje me energjinë, ndërtimin e armëve apo ndërtimin e makinave elektrike, Europa dëshiron gjithnjë e më shumë të qëndrojë mbi këmbët e veta. Rregullat e BE-së që i kishin mbajtur ekonomitë e saj ndër më të hapurat në botë, tani nuk janë të favorizuara.

Po shfaqet një model i ri ekonomik me një rol shumë më të madh për shtetin, duke përfshirë burokracinë e Brukselit.

Një pjesë e vetme e axhendës së saj fillestare është ende aktuale: Europa është në rrugën e duhur për të ulur emetimet e karbonit me 55% nga nivelet e vitit 1990, deri në vitin 2030 dhe ka një shans të besueshëm për të arritur emetime neto zero deri në vitin 2050.

Çfarë mund të vijë më pas?

Mandati pesëvjeçar i zonjës Von der Leyen përfundon në vitin 2024. Kritikët e akuzojnë atë për centralizimin e pushtetit në një ekip të vogël ndihmësish.

Të tjerë ankohen se ajo thjesht kanalizon interesin kolektiv të qeverive kombëtare të bllokut, në vend që të ndjekë ndonjë ideal më të lartë europian. Ndoshta për këtë arsye, shumica e vendeve duket se janë të vendosura t’i japin asaj një mandat të dytë.

Por procesi i fshehtë për ndarjen e vendeve kryesore të punës në BE (ato do të vendosen pas zgjedhjeve europiane në pranverën e vitit 2024), mund ta pengojë atë. Thashethemet se ajo mund të bëhet kryetare e NATO-s, gjithashtu me qendër në Bruksel, ndoshta do të mbeten vetëm thashetheme.

E pyetur për qëllimet e saj, ajo nuk jep asgjë përtej buzëqeshjes së sforcuar të një politikaneje të kalitur.

Tragjeditë binjake të Covid-19 dhe luftës, i përshtateshin shumë mirë një mjekeje të kthyer në ministre të Mbrojtjes. Por mund të kishte qenë një sfidë e pakapërcyeshme dhe nuk ka qenë e tillë.

Mbajtja e një Europe të bashkuar është “një punë e vazhdueshme”, thotë ajo. Është frymëzimi për rritjen e rolit të BE-së kohët e fundit. “Është diçka… për të cilën duhet të punosh ditë pas dite”./Përgatiti: Monitor/