Haaretz: Kjo është një luftë e padëshiruar e popujve që nuk kanë asnjë arsye për armiqësi
Nuk duhet të surprizohemi që Izraeli dhe Irani janë tani në luftë të hapur. Për dekada të tëra, të dy vendet janë përfshirë në një konflikt të fshehtë, duke luftuar njëri-tjetrin përtej oqeaneve dhe tokës. Sulmet izraelite të premten, që shkaktuan tronditje dhe frikë, dhe reagimi i shpejtë i Iranit me raketa, e solli këtë luftë në dritë.
Lufta tani është realitet, me fytyrë e saj të njohur, të shëmtuar: izraelitët dhe iranianët fshihen nga bombat dhe dronët, disa të bllokuar nën rrënoja, disa duke humbur jetën, shkruan e përditshmja irzaelite Haaretz, gazetë kjo liberale dhe shpesh opozitare ndaj rrymave politike dominuese në vend.
Mund të tingëllojë banale të thuhet se popujt e Iranit dhe Izraelit në të vërtetë nuk kanë asnjë arsye për të luftuar kundër njëri-tjetrit. Të dy vendet nuk ndajnë një kufi, nuk kanë mosmarrëveshje historike, as ndonjë interes kombëtar në konflikt të ndërsjellë.
Shah Reza Pahlavi nuk e sulmoi kurrë Izraelin
Nën regjimin e mëparshëm iranian, pra para Republikës Islamike, Shah Reza Pahlavi kurrë nuk iu bashkua asnjë lufte rajonale kundër Izraelit. Gjatë luftës Iran-Irak në vitet 1980, Izraeli madje ndihmoi të armatos Republikën Islamike të re dhe fuqishëm antisioniste të Iranit.
Sadoa i fiksuar të jetë regjimi iranian me konfliktin izraelito-palestinez, për qytetarët e zakonshëm ai ishte kryesisht një konflikt i largët me pak rëndësi për jetën e tyre të përditshme. Vitet e fundit, protesta masive kundër Izraelit janë zhvilluar në të gjitha qytetet e botës, por asnjë ngjarje e tillë nuk ka ndodhur në Iran, sado që regjimi të përpiqet të organizojë mitingje të tilla. Prandaj është bizare që iranianët dhe izraelitët tani po vdesin në një luftë me njëri-tjetrin.
Është një moment historik për të dy kombet. Kjo është hera e parë që Irani ka përjetuar sulme të tilla në tokën e tij që kur u sulmua në shtator 1980 nga ish-presidenti irakian Saddam Hussein. Sado tmerrësisht represiv të jetë regjimi në Teheran, qytetarët iranianë nuk e kanë përjetuar luftën për më shumë se 30 vjet, gjë që i dallon ata nga shumë prej fqinjëve të tyre në lindje dhe perëndim.
Regjimi i turpshëm i Ajatollah Khameneit
Për Izraelin lufta nuk është diçka e huaj, por për dekada ai ka luftuar kundër milicive dhe kundërshtarëve të ndryshëm joshtetërorë, zakonisht të mbështetur nga Irani. Tani është në konfrontim i drejtpërdrejtë me një shtet sovran.
Si shumë iranianë, ne dënojmë sulmet e fundit ndaj Izraelit, vazhdon Haaretz, veçanërisht pasi ato ndodhën në mes të negociatave diplomatike me Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, shumica e fajit i takon regjimit të turpshëm të liderit suprem të Iranit, Ajatollah Ali Khamenei.
Ai regjim nuk solli gjë tjetër veç vdekjes dhe shkatërrimit. Në moshën 86-vjeçare, ai është në muzg të jetës së tij, por obsesioni i tij i sëmurë dhe i përjetshëm me Izraelin, sionistët dhe hebrenjtë më në fund e ka fut Iranin në një luftë që nuk mund ta përballojë.
Ne nuk jemi vetëm në këtë qëndrim. Merrni, për shembull, Partinë e Majtë iraniane, e cila dënoi ashpër sulmet izraelite, por gjithashtu kritikoi Republikën Islamike për “kërcënimin e rajonit me luftë”. Ajo i bëri thirrje popullit iranian që të bashkohet kundër “politikave luftarake dhe aventuriere” të qeverisë së kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, si dhe liderit të Republikës Islamike.
Netanyahu dëshiron pushtet, jo paqe
Nëse dimë diçka për Netanyahun, është se suksesi i tij politik është gjithmonë në radhë të parë, pa marrë parasysh zgjidhjet e qëndrueshme të paqes. Kjo është një tjetër gjë e përbashkët e iranianëve dhe izraelitëve. Kjo luftë është e pakuptimtë gjithësesi, por aq më tepër kur po bëhet nga njerëz si Khamenei dhe Netanyahu.
Netanyahu mund të ketë llogaritur që lufta të zgjasë një kohë të gjatë, në mënyrë që të mund të qëndrojë në pushtet. Por njerëzit e këtij rajoni nuk mund të përballojnë një tjetër konflikt të papërfunduar. Të dy kombet kanë pak histori armiqësie ndaj njëri-tjetrit. Ne nuk mund ta përballojmë këtë luftë.
Para se lufta të shkojë shumë larg, është e mundur dhe e nevojshme të gjendet një rrugëdalje. Të shtunën, presidenti amerikan Donald Trump foli me presidentin rus Vladimir Putin, duke kërkuar tashmë një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës. Ata të dy mund dhe duhet të luajnë një rol kyç në ndërmjetësimin e përfundimit të tij. Trump ishte tashmë i përfshirë në negociatat bërthamore me Iranin dhe i kërkoi Teheranit t’i kthehej negociatave.
Është ironike që Putini mund të ndërmjetësojë paqen
Putin ka marrëdhënie të ngushta me Khamenein dhe Netanyahun, një pozicion me të cilin pak liderë botërorë mund të mburren. Nëse Putini ose Presidenti francez Emmanuel Macron veprojnë me vendosmëri, ndoshta do të jenë në gjendje të tërheqin Iranin dhe Izraelin nga pragu i katastrofës. Do të ishte ironike që një udhëheqës luftënxitës si Putini të ndihmonte ndërmjetësimin e një armëpushimi diku tjetër, ndërkohë që sulmonte në të njëjtën kohë Ukrainën, por historia është plot me ironi të tilla.
Disa shpresojnë se lufta do të çojë në rënien e Republikës Islamike. Vetë Netanyahu i nxiti iranianët drejt këtij rezultati. Por shumë iranianë, duke përfshirë kundërshtarë të vendosur të regjimit, tani kanë frikë për jetën e tyre pasi dëgjuan ministrin izraelit të Mbrojtjes Yoav Galant të zotohej se do të “djegte Teheranin”. Ata nuk po mendojnë për revolucion, por për mbijetesë. Idetë për një kryengritje popullore duken joreale.
Nëse ka ndonjë shtysë në Teheran, ndoshta mund të vijë nga brenda, nga vetë strukturat e Republikës Islamike. Ka kohë që ka shumë fraksione konfliktuale, shumë prej të cilave nuk ndajnë urrejtjen revolucionare të Khameneit ndaj Izraelit dhe Perëndimit. Fatkeqësisht, disa nga gjeneralët që mund të kishin nxitur një destabilizim të tillë u vranë në sulmet izraelite të premten.
Por zëra të tjerë ende ekzistojnë. E vetmja shpresë që mbetet është se ata do të marrin kontrollin, do të heqin Khamenein nëse është e nevojshme, do të heqin dorë nga urrejtja e tyre prej dekadash ndaj Izraelit dhe Perëndimit dhe do të nënshkruajnë marrëveshjen bërthamore me Trump dhe do të hapin rrugën për një rajon më paqësor.
Lufta gjithmonë sjell lajme të tmerrshme
Në kohë lufte, qytetarët e thjeshtë shpesh ndihen të pafuqishëm, thekson autori i artikullit për Haaretz, Arash Azizi. Kështu u ndjeva kur fola me gjyshen time të vjetër në Teheran, duke iu lutur të qëndronte larg dritares, ndërsa bombat izraelite tronditën qytetin tim.
Të njëjtën gjë u thashë miqve të mi izraelitë në strehimore, duke u fshehur nga raketat që dërgon vendi im për t’i vrarë. Me çdo sulm, ne kontrollojmë njëri-tjetrin, duke shpresuar se nuk do të dëgjojmë ndonjë lajm të tmerrshëm. Ndërsa lufta vazhdon, do të jetë e pamundur të shmanget.
Pavarësisht se sa të pafuqishëm ndihemi, ne mund të ngremë zërin dhe të themi qartë se ekziston një rrugë tjetër. Ne izraelitët dhe iranianët nuk jemi të dënuar të jemi armiq. Përpara se kjo luftë të shkaktojë më shumë vdekje nga të dyja palët, ne duhet të kërkojmë fundin e saj.
