Kontratat koncesionare jashtë kontrollit, nuk monitorohen, nuk respektohen marrëveshjet

Për të dytin vit radhazi, Ministria e Financave ka shprehur shqetësimin se kontratat koncesionare nuk po kontrollohen dhe as monitorohen në respekt të detyrimeve ligjore dhe marrëveshjeve ndërmjet shtetit dhe privatit, që janë instrumente të detyrueshme.

Drejtoria e Përgjithshme e Auditit, në Ministrinë e Financave, duke raportuar për rezultatet e gjetjeve në vitin 2022, ka vënë në dukje “Mungesën e monitorimit të zbatimit të kontratave koncesionare që janë në fazën e ndërtimit, ose kanë hyrë në fazën e shfrytëzimit”

Më tej, auditorët referojnë mosrespektimin e kushteve të marrëveshjeve lidhur me garancitë financiare të marrëveshjeve dhe mungesën e monitorimit të veprimtarisë së sektorit të oponencës teknike.

Në Ministrinë e Financave, aktualisht është në funksion Drejtoria e Koncesioneve, e cila ka për qëllim monitorimin e kontratave nëse janë duke operuar në përputhje me detyrimet ligjore për të vlerësuar rrezikun fiskal që buron prej tyre. Mirëpo misioni i kësaj drejtorie është vështirësuar për shkak se ministritë e linjës kanë humbur kontrollin mbi monitorimin e veprimtarisë së kontratave.

Në raportin e vitit të kaluar Drejtoria e Koncesioneve evidentoi se, procesi i monitorimit është ende në fillimet e tij, pasi numri dhe kompleksiteti i kontratave të koncesionit/PPP është i lartë dhe jo çdo kontratë ka të përcaktuar njësi zbatimi projekti përgjegjëse për monitorimin e saj. Ministria e Financave vuri në dukje se mbledhja e informacionit ka hasur vazhdimisht vështirësi.

Në vitin 2022 në funksion janë 228 kontrata koncesionare, por Financat siguruan të dhëna të pjesshme vetëm për 67 prej tyre.

Ndërkohë, struktura e posaçme e hetimit SPAK pas një investigimi të gjatë ka zbuluar një skemë të madhe mashtrimi me kontratat e inceneratorëve të Fierit, Elbasanit dhe Tiranës të cilat morën miliona euro nga buxheti i shtetit për investime që nuk i kishin bërë.

Pavarësisht zbulimit të skemës së mashtrimit me fondet publike dhe masës së arrestit me burg për shumë zyrtarë dhe ish-ministria, buxheti i shtetit në shkelje të moralit, ligjeve të menaxhimit financiar vijoi normalisht pagesat ndaj abuzuesve vetëm për faktin se, siç shpjeguan burimet në Ministrinë e Financave, njësia monitoruese në këtë rast Ministria e Infrastrukturës nuk nisi kurrë një hetim administrativ mbi kontraktorët, në bazë te të cilit do të bllokoheshin pagesat.

Gjithashtu, në hetim janë edhe kontratat e koncesioneve në sektorin shëndetësor, të cilat përveçse u dhanë ndaj kompanive pa përvojë kanë tejkaluar kostot e shërbimeve parësore në shëndetësi.

Për vite me radhë, PPP u shndërruan në gropa të zeza për fondet publike, duke orientuar në skema mashtruese taksat e shqiptarëve në një kohë që vendi ka nivelin më të lartë të varfërisë në Europë, me mungesa të mëdha të infrastrukturës dhe hendek të lartë në cilësinë e shërbimeve në shëndetësi dhe arsim./Monitor/