Lufta e Rusisë po krijon fitues dhe humbës mes korporatave

Shumica e kompanive shumëkombëshe mund t’ia dalin mbanë pa klientë rusë. Por të jetosh pa mallra rusë, do të ishte shumë më e vështirë.

Më 15 mars, Komisioni Europian njoftoi kufizime të reja ekonomike për Rusinë, duke përfshirë ndalimin e eksporteve të artikujve dhe makinave luksoze europiane, që në sytë e një oligarku mund të konsiderohen edhe mallra “thelbësorë”.

Por njoftimi përfshinte edhe ndalimin e produkteve të çelikut nga Rusia. Në të ardhmen, mund të ketë edhe më shumë kufizime të ngjashme për eksportet ruse.

Kompanitë po përpiqen të frenojnë pasojat e luftës brutale të Rusisë në Ukrainë. Përgjigjja e parë ishte largimi i atyre që kishin biznes në Rusi. Rreth 400 kompani kanë njoftuar largimin nga Rusia, të nxitura nga rreziqet ligjore dhe rreziku i njollosjes së reputacionit.

Shefat ekzekutivë tani përballen me një sfidë tjetër, edhe më të madhe. Kjo nuk ka të bëjë me biznesin e tyre brenda Rusisë, por me zinxhirët e furnizimit që shtrihen përtej saj, dhe efekte të tjera të dëmshme. Ndërsa lufta vazhdon, ajo po krijon fitues dhe humbës në botën e korporatave, si dhe paqëndrueshmëri të madhe.

Pse bota varet kaq shumë nga Rusia dhe Ukraina

Ka dy faktorë që e bëjnë goditjen ndaj zinxhirëve të furnizimit veçanërisht të vështirë për t’u menaxhuar nga firmat. I pari është larmia e mallrave të prodhuar nga Ukraina dhe Rusia.

Të dyja vendet së bashku furnizojnë 26% të eksporteve botërore të grurit, 16% të misrit, 30% të elbit dhe 80% të vajit të lulediellit dhe miellit të farave të lulediellit. Ukraina siguron rreth gjysmën e neonit në botë, që përdoret për të gdhendur mikroçipa.

Rusia është prodhuesi i tretë më i madh i naftës në botë, prodhuesi i dytë më i madh i gazit dhe eksportuesi kryesor i nikelit, i përdorur në bateritë e makinave, si dhe një eksportues i madh i aluminit dhe hekurit. Tregtarët perëndimorë po përpiqen gjithnjë e më shumë që t’i shmangin ato, duke u treguar të kujdesshëm ndaj rreziqeve ligjore.

Faktori i dytë ndërlikues janë luhatjet e jashtëzakonshme të tregut. Çmimi i naftës së papërpunuar u rrit në 128 dollarë për fuçi më 8 mars, më pas u ul nën 100 dollarë një javë më vonë, pasi Kina njoftoi kufizime të reja për Covid-19 dhe investitorët parashikuan rritjen e normës së interesit nga Rezerva Federale e Amerikës, më 16 mars.

Bursa e Metaleve në Londër ndaloi tregtimin e nikelit më 8 mars, pasi çmimi i tij kaloi një rekord prej 100,000 dollarësh për ton. Kur tregtimi rifilloi më 16 mars, një problem teknik bëri që bursa të pezullonte edhe një herë tregtimin.

Tregu i përgjithshëm amerikan i aksioneve është kthyer afërsisht në pozicionin ku ishte para pushtimit të Ukrainës. Por disa industri po përfitojnë nga trazirat, siç janë prodhuesit e armëve, lajmet kabllore dhe avokatët që i ndihmojnë firmat të respektojnë sanksionet. Fituesit më të mëdhenj janë firmat e mallrave, veçanërisht ato jashtë Rusisë.

Reagimet

Një indeks i bursës i frakerëve amerikanë, të cilët përfitojnë nga çmimet e larta të naftës dhe nga kërkesa europiane për gaz natyror të lëngshëm, u rrit me një të pestën midis 23 shkurtit dhe 10 marsit. Ai mbetet 9% mbi nivelin para pushtimit të Ukrainës, pavarësisht rënies së çmimit të naftës.

Firmat minerare, po ashtu janë duke performuar mirë, të nxitura nga çmimet më të larta të metaleve, si çeliku. Çmimet e aksioneve të kompanive Steel dhe Tata Steel, me seli në Pittsburgh dhe Mumbai, janë rritur me 38% dhe 11%, që në prag të pushtimit. Bunge dhe ADM, dy kompani të mëdha që specializohen në ndryshimin e rrugës së transportit të drithërave, janë rritur gjithashtu në vlerë.

Lufta nuk ndikon në mënyrë të barabartë mbi të gjitha firmat e mallrave. Rio Tinto, një kompani e madhe minierash, njoftoi më 10 mars se do të braktiste një sipërmarrje të përbashkët me Rusal, një prodhues gjigant rus i aluminit.

Rritja e kostove të energjisë elektrike si rezultat i rritjes së çmimit të gazit natyror, 40% të të cilit Europa e merr nga Rusia, i ka detyruar disa prodhues spanjollë të çelikut që të ulin prodhimin.

Inputet e shtrenjta janë një problem më i theksuar për sektorët që ndodhen më lart në zinxhirin e vlerës. Teksa po përgatiteshin për zbutjen e kufizimeve pandemike të udhëtimit, linjat ajrore u goditën sërish nga rritja e kostove të karburantit.

Yara International, një prodhues norvegjez i plehrave kimike, tha më 9 mars se kostoja e gazit natyror e kishte shtyrë të ulte prodhimin në dy fabrika europiane.

Problemet e prodhuesve të makinave

Prodhuesit e makinave, të cilët nuk janë rimëkëmbur ende nga ndërprerjet e zinxhirëve të furnizimit nga pandemia, po përballen me probleme të reja. Volkswagen dhe BMW, dy gjigantë gjermanë, kanë ulur prodhimin në Europë, ndërsa kërkojnë prodhues të rinj për të zëvendësuar furnizuesit ukrainas që kanë ndalur operimin.

Banka Morgan Stanley llogarit se rritja prej 67% e çmimeve të nikelit, përfaqësonte një rritje prej rreth 1000 dollarësh në kostot e inputit të një automjeti mesatar elektrik amerikan.

Gabriel Adler nga banka Citigroup, vëren se prodhuesit e makinave, deri tani kanë qenë të suksesshëm në transferimin e kostove tek konsumatorët. Tesla, prodhuesi i madh i makinave elektrike në Amerikë, këtë muaj rriti çmimet. Shefi i saj Elon Musk, u ankua në një postim në Twitter për “presionin e inflacionit të kohëve të fundit në lëndët e para dhe logjistikën”.

Një fuqi e tillë mbi çmimet është e lakmueshme. Por ka kufijtë e veta. Do të vijë një pikë kur njerëzit nuk do të jenë më të gatshëm të përthithin rritjen e mëtejshme të çmimeve.

Në disa raste, konsumatorët kanë filluar të shprehin zhgënjimin e tyre. Firmat amerikane të ushqimit kanë rritur çmimet prej muajsh, për të kompensuar për kostot më të larta të energjisë, transportit dhe pjesëve përbërëse. Megjithatë, ato nuk kanë qenë në gjendje t’i rrisin ato aq shpejt sa për të mbrojtur fitimet.

Nevoja për të negociuar çmimet me shitësit ushqimorë, e kufizon aftësinë e tyre për të kërkuar çmime më të larta sa herë që dëshirojnë.

Dhe nga ana tjetër, shitësit ushqimorë janë nën presionin e blerësve. Robert Moskow nga banka Credit Suisse, vëren se vitin e kaluar, konsumatorët kanë qenë të gatshëm të përballojnë ushqime më të shtrenjta. Por ndikimi i luftës në çmimet e mallrave ka ardhur në një moment kur durimi i tyre po soset, veçanërisht në Amerikë, ku inflacioni ka arritur nivelin më të lartë në 40 vite.

“Çdo kompani ushqimore duhet të jetë paksa nervoze se konsumatorët mund të humbasin durimin”, thotë zoti Moskow. Ndërsa kostot e inputeve vazhdojnë të rriten, duket gjithnjë e më e mundur që kompanitë do të detyrohen të zgjedhin midis uljes së fitimeve dhe rënies së kërkesës./Përgatiti: Monitor/