Lufta tregtare në Ballkan

Kosova, Shqipëria e Maqedonia e Veriut janë duke luftuar fort mes tyre për tregun ekonomik. Të tria shtetet i kanë prishur marrëveshjet për tregun e lirë. Maqedonia tashmë ka vendosur që të bllokojë eksportin e peshkut nga Kosova. Kurse Shqipëria, prej një kohe të gjatë, është duke praktikuar barriera të ashpra për bizneset e Kosovës, e cila ka paralajmëruar bllokim të kufijve. Edhe tensionet mes Kosovës dhe Serbisë janë acaruar përsëri. Serbia po paralajmëron kundërmasa ndaj Kosovës për taksën 100%.

Në prag të luftës tregtare

Katër shtetet që shtrihen në Ballkanin Perëndimor janë në prag të një lufte tregtare. Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia që kanë mes vete vetëm nga një vijë kufitare, kanë vendosur barriera për bizneset e mallrat. Rasti më i freskët për luftën tregtare është Maqedonia që tashmë ka vendosur që të bllokojë eksportin e peshkut nga Kosova. Ky vendim ka hyrë në fuqi më 01.06.2019. Veprimi i Maqedonisë ka ngjallur reagime të shumta në Kosovë.

Klubi i Prodhuesve në Kosovë (KPK) ka reaguar ndaj vendimit që ka marrë Maqedonia e Veriut për ndalimin e importit të peshkut nga Kosova.

KPK ka thënë se në asnjë pjesë të rregullores nuk tregohen arsyet e këtij ndalimi. Në reagim theksohet se tashmë Maqedonia i shtohet listës së anëtarëve të CEFTA-s që nuk respektojnë marrëveshjet për tregti të lirë me Kosovën, pas Serbisë, Bosnjë-Hercegovinës dhe Shqipërisë.

“Ky vendim i dëmton drejtpërsëdrejti bizneset vendore, të cilat merren me kultivimin e peshkut, pasi Maqedonia e Veriut ka qenë një ndër tregjet më të rëndësishme për shitjen e peshkut të gjallë nga prodhuesit e Kosovës. Gjatë vitit 2018, Kosova ka eksportuar peshk të gjallë në Maqedoninë e Veriut në sasi 26 tonë dhe vlerë 95 mijë euro. Në vitin 2019, vetëm në muajin maj, vlera e eksportit ka qenë 23 mijë euro, që është disa herë më e lartë se muajt paraprakë”, thuhet në reagim. Klubi i Prodhuesve ka kërkuar nga autoritetet e Kosovës që të reagojnë dhe të kërkojnë rishikimin e këtij vendimi nga Maqedonia e të tregohen arsyet e vërteta të ndalimit.

Kurse, Oda e Afarizmit të Kosovës shprehet shumë e shqetësuar me vendimin që ka marrë Republika e Maqedonisë së Veriut për ndalimin e shitjes së rasadit të peshkut nga Kosova. Sipas tyre, shqetësimi është pranuar nga biznesi anëtar “Trofta Istog”. “Ky vendim ka hyrë në fuqi që nga data 01.06.2019 me të cilin ndalohet importi i peshkut të gjallë, që dedikohet për rritje ose mbushjen e hurdhave me peshq të vegjël me prejardhje nga Kosova. Me këtë rast, Kompanisë Trofta, pa paralajmërim të mëparshëm, i është kumtuar marrja e këtij vendimi”, thuhet në kumtesën e OAK.

Ata thonë se është vendosur edhe një taksë prej afër 700 eurosh për çdo hyrje të kamionëve të peshkut në Maqedoni.

Taksa 100%, raportet Kosovë-Serbi

Vendosja e taksës nga ana e Kosovës për mallrat e Serbisë po vazhdon të sjellë debate të ashpra mes dy shteteve. Tani kur kanë kaluar më shumë se shtatë muaj nga vendosja e taksës 100%, raportet mes Kosovës dhe Serbisë janë acaruar edhe më shumë. Zyrtarët e dy shteteve kanë paralajmëruar shtim të masave. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka deklaruar se kundërmasat për taksën 100% që ka vendosur Kosova do të nisin menjëherë pas festës së ‘Vidovdanit’, e cila mbahet më datën 28 të këtij muaji në Gazimestan.

Ai tha se do të realizohet një bisedë me përfaqësuesit serbë në Kosovë dhe do të vendosen se cilat masa do të ndërmerren. Vuçiq tha se shpreson që të mos jenë të nevojshme kundërmasat, por sipas tij serbët janë të detyruar për një gjë të tillë, nëse nuk ka progres. Presidenti serb, Vuçiq deklaroi se marrëveshja për vendkalimet në Jarinje dhe Bërnjak të nënshkruara në 2011 duhet të respektohen ashtu siç ishin nënshkruar, edhe pse tha se është marrëveshja më e keqe e ndërmarrë ndonjëherë.

Kurse, Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, tha para mediave se mbyllja e dialogut politik me Serbinë, me marrëveshjen ligjërisht obligative që nënkupton njohje reciproke, është interes nacional i Kosovës, prandaj është e domosdoshme që të jemi unikë në këtë proces.

“Ne duam që një herë e përgjithmonë ta qartësojmë raportin tonë si shtet me shtetin e Serbisë, gjë që mund të arrihet vetëm përmes një dialogu që do t’i ketë afatet të qarta, objektivat precize, garancinë dhe mbështetjen ndërkombëtare, në radhë të parë të SHBA-së dhe BE-së”. Ai ka theksuar se fatkeqësisht situata dhe zhvillimet e fundit nuk janë aspak premtuese dhe gjërat nuk po lëvizin fare.

“Përkundër nismave të fundit për ta zhbllokuar dialogun, rezultati është zero. Mungesa e dialogut dhe e perspektivës së arritjes së një marrëveshjeje për normalizimin e marrëdhënieve në mes të Kosovës dhe Serbisë është rreziku më i madh i mundshëm për sigurinë dhe stabilitetin e Kosovës”.

Serbët kërkojnë që të mos blihen prodhimet shqiptare

Tashmë që plani i Serbisë për një “katastrofë humanitare” në veri të Kosovës u zbulua, nëpër dyqanet e veriut të Mitrovicës vërehet mungesë e shumë artikujve me prejardhje nga Serbia. Mungon qumështi prodhim serb dhe pothuajse të gjitha produktet e tij, e deri te llojet e ndryshme të detergjenteve të Serbisë.

Se situata dhe gjithçka tjetër po sajohet, dëshmon edhe një dokument që po qarkullon në komunat veriore, ku bëhet thirrje te qytetarët atje që përkundër mungesave të artikujve, për asnjë çmim të mos blejnë mallra nga jugu dhe nga shqiptarët. Këto dokumente janë shkruar në alfabetin cirilik dhe mbajnë firmën e të ashtuquajturës “Shoqata e Afaristëve të Kosovës dhe Metohisë”. Kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, ditë më parë ka deklaruar se Beogradi po planifikon tërheqjen e mallrave në mënyrë që të shkaktojë katastrofë humanitare.

Edhe ministri i Tregtisë dhe Industrisë, Endrit Shala, tha se Serbia po bën propagandë.

“Është e gjitha propagandë dhe nuk ka mungesë të ushqimit në veri. Ky është një plan i Serbisë që ka për synim heqjen e taksës, përndryshe, çdo qytetar i Kosovës ka qasje të barabartë në ushqim dhe gjëra të tjera të nevojshme për jetën”, u shpreh Shala.

Paralajmërimi

Ministri i Tregtisë dhe Industrisë, Endrit Shala, ka paralajmëruar se Kosova mund të vë taksë edhe ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë Veriore.

Në debatin për efektet e taksës 100% ndaj Serbisë dhe Bosnjës, ministri i Tregtisë dhe Industrisë, Endrit Shala, ka paralajmëruar taksë edhe për shtete tjetra të rajonit.

Ai ka përmendur Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut si dy vendet ndaj të cilave prodhuesit e Kosovës kanë ankesa për disa taksa të vëna ndaj tyre.

“Unë veç i kam paralajmëruar MSA-në, për vendet tjera dhe Kosova do të ketë qasje të njëjtë me të gjitha vendet e CEFTA-së. Në dy takimet me Qeverinë e Shqipërisë kemi kërkuar largimin e dy taksave ndaj Kosovës dhe të mos bëhet biznes në Kosovë”. Shala tutje ka treguar se edhe për Maqedoninë ka ankesa nga bizneset e Kosovës.

“Edhe për Maqedoninë kemi shqetësim nga prodhuesit kosovare sepse së fundi u është ndaluar eksporti i prodhimit të lëndës së parë të peshkut. MTI është e gatshme të marra masa të caktuara ndaj shteteve të caktuara varësisht nga kërkesat e prodhueseve kosovarë”, tha Shala./Monitor/