Misticizmi neoshqiptar!

nga Ismet Toto

Të gjitha cilësitë e njeriut burojnë nga mbrëndësira, nga ego-ja e tij. Ata që mundohen të gjejnë fuqira, pulse ose enkurajime nga sendet e jashtëme mbeten gjithnjë në “nul” përpara llogarive të mëndes së sotme. Është një proces pakë mistik ky i gjetjes së të gjithë fuqive në “egon”. Njeriu duhet të ndjejë. Ata që s’e kanë, s’mundin kurrë të konceptojnë një të tillë realitet të pa kontestuarshëm si për një individ, ashtu mbasandaj, rrjedhësisht dhe për një popull të tërë.

Raca e jonë ka provuar çudira në këtë fushë. Po të kthejmë një sy nga historia do të shohim se Shqiptarët kanë qenë Gjeneralë të mbëdhenj, qeveritarë e sundimtarë shumë të çquar në Shtete të huaj, kanë ngjallur epoka të rea në historinë e njerëzimit. Po të zbresim në vogëlsira e të marrim malësorë të pastër që përfaqsojnë trashëgimin e tipit karakteristik shqiptar, gjejmë kryeurtësi, fisnikëri, bujari shpirti e më në fund një fuqi veprimi të guximshmë që nuk ja gjën me lehtësi shoqen në kohët e sotme gjetkë.

Nga ky fakt e nga shumë të tjerë po të miren parasysh, del në shesh se populli i ynë përgjithësisht i ka të gjitha këto cilësi e virtute që i duhen një populli për të vajtur përpara në çdo fushë, për t’u qytetëruar.

Ajo që pengon mbarëvajtjen t’onë është mentaliteti i ndryshkur që trashëgojnë disa bashkatdhetarë nga Shtetet që kanë sunduar pjesërisht vendin t’onë. Ky mentalitet i ndryshkur – e kemi përsëritur – nuk pajtohet, është diametralisht në kundërshtim me mentalitetin dhe frymën e qytetërimit të sotëm. Këta bashkatdhetarë q’është dashur të vihen e të përdoren në punët e Shtetit janë të plogët, të dobët nga çdo pikpamje. Skeptikë gjer në palcë. Në mbrëndësinë e tyre s’gjejnë as një fuqi. Në çdo punë q’u është vënë përpara ata përdorin masa gjysmake, një rregullim provizor në çdo gjë. Janë mësuar të punojnë për të huajt, jo kurrë për vet-he. Për vet-he të tij njeriu nuk punon me gjysmë masash, por merr vendime dhe çdo punë që bën e kryen plotësisht e me ndërgjegje të pastër.

Guxim dhe dinamizmë nuk mund të pretendojmë prej këtyre, se është një absurditet për hesap t’onë. As transformim, as përmirësim ka sot për këto plaçka të vjetra e të grisura më çdo anë.

★ ★ ★

Perioda në të cilën jemi sot na si komb ka disa ekzigjenca absolutiste. Na duhen njerëz që të marrën vendime definitive, që të stabilizojnë rregulla ose të bëjnë vepra të plota t’arsyeshme dhe të dobishme dhe për t’ardhmen e largët. Perioda e sotme mund të cilësohet fare bukur si një çast veprimi. Duhet të jemi decisivë në çdo punë. Të gjitha fuqitë dhe energjitë duhet t’i gjejmë në egon t’onë. Po u mbështetëm në faktorë “jashtë neve”, një ditë do të gjëndemi të përmbysur, të pa fuqishëm, të vdekurë!

Natyra e punëve t’ona të sotme kërkon njerëz me një koncept të lartë moral. Njerëz që përpara mendimit të drejtë ose përpara të drejtës përgjithësisht jo vetëm të përulen, por të luftojnë pa u trëmbur për triumfin e saj. Njerëz të sinqertë në mendimet, të karakterit dhe të dinamizmës. Njerëz që nuk fillojnë nga interesi i vet-hes, por nga ay i kolektivitetit.

Kësaj i thonë Neoshqiptarizmë, e cila nuk është e pjella e një mëndjeje të fortë e të vetme, por fryma q’imponohet nga rrjedhja e punëve në këto gjashtë vjet qetsi të vëndit t’onë.

Shumë kush na keq-kupton duke kujtuarë se Neoshqiptarizma kërkon me doemos një moshë të re, si konditë të parë. Nga ç’është thënë ngjer sot mbi këtë punë, ky paragjykim nuk provohet as pak. Njeriu mund të jetë dhe plak nga mosha dhe në një kohë të jetë i ri nga mëndja e shpirti. Por duhet të themi se këto janë eksepsione, si do mos në botën t’onë Shqiptare.

★ ★ ★

Nga ç’thamë këtu besoj se nuk do të mbetet më dyshim mbi kuptimin e fjalës “Neoshqiptare”. Ata që janë të pajosur me cilësitë e çmueshme që përmbledh kjo fjalë, e ndjejnë vet-hen të tillë, prej vet-vetit. Skeptikët, pesimistët, hypokritët dhe oportunistët nuk kanë për t’arrijtur kurrë të konceptojnë e të kuptojnë të tilla realitete me baza morale. Morali vetë për ata, është një fjalë e errët. Këta janë të shtytur prej dyshimit në çdo anë e për çdo punë. Shpirtërisht janë të paralizuar nga këto fantazma, që janë të dënuara të çduken me doemos një ditë…

Njerëzit me një shpirt të pastër e të sinqertë, me fjalën “Neoshqiptarizmë” proklamojnë një të vërtetë me një bazë shumë të shëndoshë e të pa tundur. Proklamojnë një të vërtetë që do të triumfojë./“Rilindja e Arbënisë”, 14 nëntor 1930/