Mulliri 300-vjeçar i bukës dhe i barutit

Një objekt i ndërtuar rreth 300 vjet më parë, në mes të fshatit Vranoc të Pejës, nga larg duket si një kullë e zakonshme e Dukagjinit. Sa më shumë që i afrohesh, në vend që të rritet nga madhësia para syve, ajo mbetet e njëjtë, e vogël.

Për një kullë, një madhësi e pazakontë. Si në kullat e vërteta, në muret e saj vërehen disa të çara edhe vrima të lëna si frëngji për të qëlluar me armë. Një e çarë e njëjtë gjendet edhe mbi derën e këtij objekti, që nëse dikush tenton të hyjë brenda me dhunë të sulmohet me pushkë.

E pasi hap derën dhe futesh brenda, të shfaqen para syve dy gurë për bluarje të drithërave dhe e kupton se kjo kullë në fakt është një mulli, i ndërtuar me arkitekturë të kullës dukagjinase, i cili i ka shpëtuar zjarrit të luftës së fundit, shkruan sot “Koha Ditore”. .

Ujin deri te gurët e mullirit e sjellin dy lugje nga druri, që datojnë nga koha kur edhe është ndërtuar mulliri, që në fshat njihet si mulliri i Sylë Rexhëve, në emrin e njërit prej dy vëllezërve, Sylë e Sejfi Rexha, pasardhës të të parëve të tyre që ishin zhvendosur 300 vjet më parë nga Malësia e Gjakovës në këtë luginë të Lugut të Baranit, buzë Lumëbardhit të Deçanit. Pastaj ata e kishin ndërtuar edhe këtë mulli.

Për ta bërë atë funksional, atyre u ishte dashur të hapnin një kanal gati një kilometër të gjatë dhe të merrnin ujin në pjesën e Lumëbardhit në fshatin Kotradiq, për të pasur rënie të lirë uji deri në mulli, ngase burim tjetër të ujit nuk ka pasur në afërsi. E i njëjti kanal është përdorur pastaj edhe për ujitje të tokave.

Ky mulli përveç që ka bluar drithëra, pak mbi lug djathtas është një hapje në mure për prurje të ujit për shkaltore të zhgunit. Derisa gurët e mullirit ende bluajnë, kur ka prurje të mjaftueshme të ujit nga kanali, pjesa e ngjeshjes së zhgunit nuk është më funksionale. Sikur kullat, edhe ky mulli është dykatësh dhe madje për dy arsye, siç tregon stërnipi i Sejfi Rexhës, Blerim Krasniqi.