Një Evropë në ndryshim dhe Siguria në Ballkan, Berisha: Përsëri në udhëkryq, jetike është…

Kryetari i PD, Sali Berisha, duke folur në Forumin e IX Global në Azerbaixhan si pjesë e panelit “Një Europë në Ndryshim dhe Siguria në Ballkanin Perëndimor” tha se Gadishulli i Ballkanit është fatkeqësisht rajoni që ka prodhuar në të shkuarën më shumë luftra dhe më shumë histori se çdo rajon tjetër në Europë, dhe megjithë konfliktin e fundit të viteve ‘90-të të shekullit që shkoi dhe ndryshimeve pozitive të jashtzakonshme në fushën e sigurisë, përsëri Ballkani Perëndimor ndodhet në udhëkryq, ndërsa renditi shkaqet:

1.Plagët e pambyllura të konflikteve të shkuara dhe hijet e ultranacionalizmit janë prezent dhe ai po e mban “on hold” konfliktin;

2.Influenca e fortë ruse në rajon, dhe

3.Krimi i organizuar në shkallën më të lartë, i lidhur me pushtetin autokratik dhe korrupsioni në të gjitha nivelet.

Duke konstatuar se në 150 vitet e fundit të gjitha marreveshjet në këtë gadishull kanë qenë jo me vullnet të plotë, por me vullnet të pjesshëm dhe imponim, Ish-Presidentii Shqipërisë, Sali Berisha, vlerësoi se marrëveshja e domosdoshme Kosovë-Serbi vështirë se do të bëjë përjashtim ndërsa përfundoi:

“Për 6 vendet e Ballkanit Perëndimor, integrimi në BE është jetik, në këtë kontekst hapja e negociatve le të shpresojmë se në fund të këtij muaji, vendimi për hapjen e negociateve me Shqipërinë dhe Maqedinine e Veriut do të jetë pozitiv. Ajo që mund të them është se sot absolutisht Serbia vetë, e mban konfliktin ‘on hold’!”

Fjala e plotë e Kryetarit të PD, Sali Berisha

Zonja ambasador Eliott,

Zotërinj panelistë, 

Zonja dhe zotërinj

*Siguria e Ballkanit në Europën që ndryshon.

*Siguria e Gadishullit të Ballkanit është e lidhur ngushtë me sigurinë e Europës.

Gadishulli i Ballkanit është fatkeqësisht rajoni që ka prodhuar në të shkuarën më shumë luftra dhe më shumë histori se çdo rajon tjetër në Europë. 

Sot pas konfliktit të fundit të viteve ‘90-të të shekullit që shkoi, 3 nga 6 vendet e BP janë antare të Natos dhe për definicion, prodhojnë siguri. Po kështu, 4 nga 6 vendet e Ballkanit Perëndimor kanë marrë statusin e vendit kandidat për në BE dhe dy prej tyre kanë hapur negociatat për anëtarësim në BE.

Por megjithë këto ndryshime pozitive të jashtzakonshme në fushën e sigurisë, përsëri më duhet të them se në këtë fushë, Ballkani Perëndimor ndodhet në udhëkryq, dhe tani pas mbi 23 viteve nga konflikti i fundit, progresi drejt një paqeje të qëndrueshme është modest dhe jo kurrë ai që duhet, apo pritej të ishte. 

Unë mendoj se shkaqet kryesore të udhëkryqit të sotëm janë:

1-Plagët e pambyllura të konflikteve të shkuara dhe hijet e ultranacionalizmit janë prezent dhe ai po e mban “on hold” konfliktin.

2- Influenca e fortë ruse në rajon  

3- Krimi i organizuar në shkallën më të lartë, i lidhur me pushtetin autokratik dhe korrupsioni në të gjitha nivelet.

Kështu, sot pas 23 vitesh midis Kosovës dhe Serbisë janë firmosur në Bruksel dhjetëra e dhjetëra marrëveshje, disa të zbatuara, të tjera thjesht në letër. 

Presidenti i Serbisë në vizitën e tij të fundit në Veri të Kosovës në çdo takim do të deklaronte se Serbia do bëhet me e madhe dhe se Millosheviçi ishte udhëheqës i madh por që bëri gabime. Kurse dy javë më parë, po Presidenti Vuçiç në betimin e tij inagural në parlament për mandatin e tij të ri do betohej se ai do mbronte sovranitaten dhe integritetin Kosovës së pavarur si pjesë e Republikës së Serbisë. 

Mendoj se këto qëndrime nuk i shërbejnë aspak një marrëveshjeje midis dy vendeve. Ato dëshmojnë se Serbia po e mban konfliktin On Hold dhe po të shtojmë këtu armatosjen e saj me armë të shumta ruse dhe kineze në një kohë që Serbinë nuk e kërcënon asnjë vend kjo përben një shqetësim serioz.

Marrëveshjen e kanë penguar dhe e pengojnë dhe dy nisma tjera si: 

Nisma për ndryshimin e kufijve dhe shkëmbimin e territoreve, pra vendosjen e kufijve mbi baza te pastërta etnike midis Kosovës dhe Serbisë.

Kjo nismë e vjetër e fillimit të viteve ’90 të shekullit të shkuar e Milloshviçit u paraqit nga pak vite më parë nga Fondacioni i Shoqërise së Hapur në Beograd. Kjo nismë e cila paraqitej si zgjidhje për 3 komuna serbe në Veri të Kosoves dhe tre komuna shqiptare në jug të Serbisë, ishte tejet e rrezikshme pasi ajo hapte Kutinë e Pandores në rajonin ku egzistojnë disa zona të ngjashme si ajo e veriut të Kosovës. 

Kjo nismë mbështetej nga Rusia por fatkeqësisht ndonëse vinte në kundërshtim me të gjitha aktet ndërkombëtare dhe kombëtare mbi të cilat ishte shpallur pavarësia e Kosovës, gjeti mbështetje jo të vogël për shkak të lobimit të multimiliardierit George Soros në Bruksel dhe në Washington. 

Natyrisht ajo dështoi por dështimi i saj riktheu procesin mbrapa në kohë.

Një zhvillim tjetër që ka penguar mendoj unë progresin drejt një marrëveshje paqeje të qëndrueshme midis Kosovës dhe Serbisë ka qenë dhe iniciative e Minishengenit të Ballkanit Perëndimor e shpallur nga presidenti i Serbisë në tetor të 2019 në Novi Sad në një takim me kryeministrat e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. 

I bazuar në një traktat sekret, them sekret sepse kurrë nuk është publikuar qoftë edhe një kapitull nga ky traktat. 

Kjo nismë më vonë në nderim të George Soros si promotor kryesor i saj mori emrin Ballkani i Hapur dhe përfundoi e u konsolidua si një aleancë trilaterale Beograd-Shkup-Tiranë pasi vendet tjera, Kosova, Bosnja Hercegovina dhe Mali i Zi nuk u anëtarësuan në këtë nismë. Ato e konsideruan atë si një nismë që rikthen hegjemoninë e Serbisë në rajon dhe së bashku me të edhe influencën ruse në rajon. 

Përveç këtyre, në një rajon me të shkuar të afërt fort konfliktuale, aleancat e veçanta bi apo trilaterale që nuk mbështeten nga të tjerët janë të panevojshme as dhe të dobishme, dhe duhet shmangur, pasi më shumë krijojnë probleme se sa zgjidhin.

Rikujtoj këtu se të nesërmen e anullimit të vizitës së tij në Beograd për shkak të bllokimit të hapsirës ajrore nga vendet anëtare të NATO-s për avionin e tij, Sergej Lavrov deklaroi se një nga qëllimet kryesore të vizitës së tij në Beograd ishte të mbështeste nismën Ballkani i Hapur pasi sipas tij Brukseli kërkon Ballkanin e mbyllur.

E vërteta është se Brukseli d.m.th Nisma e Berlinit i cili filloi vite me parë, nuk kërkon Ballkanin e mbyllur, por Ballkanin e Hapur dhe tregun e përbashkët rajonal të 6 shteteve të barabarta të Ballkanit Perëndimor dhe është projekti i duhur për rajonin.

Duke përfunduar mendoj se:

Procesi i Berlinit është një nismë dobishme dhe duhet ndjekur duke dëshmuar kështu plotësisht atë që dihej, se kjo nismë përshtatej plotësisht me interesat e Rusisë në rajon. 

Misteri këtu qëndron se çfarë e bashkon në një projekt George Soros me Lavrovin?

Mbështeja nga George Soros e projekteve që mbeshtët Rusia në rajon përbën një problem për rajonin. 

Një marrëveshje midis Kosovës dhe Serbisë e bazuar në ligjin nderkombëtar që duhet të garantojë njohjen reciproke të të dy vendeve, është e domosdoshme.

Së treti, SHBA kanë qenë aksionere kryesore në ndërprejen e konflikteve në rajon, ndaj dhe mendoj se një ndërmjetesim i përbashkët i Brukselit dhe Washingtonit është i domosdoshëm për arritjen e një marrveshje paqeje të qëndrueshme. 

Në 150 vitet e fundit të gjitha marreveshjet në këtë gadishull kanë qenë jo me vullnet të plotë, por me vullnet të pjesshëm dhe imponim ndaj dhe kjo marrëveshje e domosdoshme vështirë se do të bëjë përjashtim.

Së fundmi, për 6 vendet e Ballkanit perëndimor, integrimi në BE është jetik, në këtë kontekst hapja e negociatve le të shpresojmë se në fund të këtij muaji, vendimi për hapjen e negociateve me Shqipërinë dhe Maqedinine e Veriut do të jetë pozitiv. 

Ajo që mund të them është se sot absolutisht Serbia vetë, e mban konfliktin “on hold”!