Olaf Scholz në Serbi, Profesori Beogradit: S’është respekt, quhet “puthje e vdekjes”

“Nuk ka dyshim se ardhja e kancelarit gjerman Olaf Scholz, i cili në pamje të parë krijon idenë e respektit të një shteti dhe shefit të saj, në të vërtetë është ajo që quhet ‘puthje e vdekjes’. Si mafiozi kryesor me një gjest të këtij lloji e shënjon atë që duhet dërguar të ‘flejë me peshqit’,” thekson për të përditshmen serbe “Danas” Profesori i Universitetit në Beograd, Vladeta Jankoviç.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, paralajmëroi se do të firmoset një marrëveshje mirëkuptimi rreth lëndës së parë minerare. Dhe do të firmoset nga ministri i Minierave dhe Energjetikës me Bashkimin Evropian?

Qëllimi i vetëm i vizitës është që të vendoset në letër dhe të vuloset ajo që është premtuar për shumë kohë, e kjo, e përkthyer në çdo gjuhë të kuptueshme, për fillim do të thotë shfrytëzim i litiumit në Jadar, e më pas çdo lënde të parë minerare, që do të jetë peng i prosperitetit për të ardhmen tonë.

Shtetet e pasura mund t’ia lejojnë vetes që ti ruajnë rezervat e tyre, që të mos helmojnë dhe me makina elektrike të qerasin popullsinë e tyre, duke i lënë punën e pistë për fukaranë, e cila fatin e vetë e lë në duart e pushtetarëve të dobët. Si zakonisht, firmosja e dokumentit, i cili, pa e tepruar, në thelb do të thotë vdekja e vendit, nuk do të bëhet nga ai që e solli në kapitullim, por nga një burokrat i pafytyrë.

A është litiumi Kosova e re, përkatësisht çështja për të cilën Perëndimi do ti mbyllë sytë para Vuçiçit për shkelje të ligjit, mosrespektim të procedurave demokratike, vetëm për faktin që Serbia mund të bëhet burim i ri i lëndës së parë?

Kosova ishte dhe do të mbetet politike, dhe, ashtu si edhe më parë, çështje gjeostrategjike sa i përket pikëpamjes së Perëndimit. Potenciali energjetik i Serbisë, aktualisht rezervat e litiumit në veçanti, para së gjithash është çështje e interesit të kapitalit të madh, e kuptohet edhe i pasojave politike të brendshme  që lëvizjen e këtij kapitali e prodhon. Në të dyja rastet, Vuçiç është marionetë

në shfaqjen të cilës i dihet fundi, por koha e zgjatjes është e pacaktuar.

Pa asnjë pikë ligësie ose cinizmi, mund të thuhet se “ligjet, procedurat demokratike, mosrespektimi i ligjit” nga pyetja e juaj për mjeshtër kukullash nuk kanë kurrfarë kuptimi. E ajo nga çfarë varet përdorimi i kukullës, është mundësia e një rezistence serioze, përkatësisht njohja e popullit serb se thjeshtë është i kërcënuar nga zhdukja.

Shumica e qytetarëve është kundër nxjerrjes së litiumit, por kjo sikur nuk i intereson pushtetit?

Për momentin, dhe këtë e din Vuçiçi shumë mirë, sondazhet thonë se shumica e popullsisë është kundër nxjerrjes së litiumit. Udhëzohet që të shikohet analiza e rezultatit: shumica e popullsisë nën 40 vjeç dëshpërimisht është kundër, derisa shumë pak janë të bindur ata mbi 65 vjeç, që të gjithë e dinë se janë dhe baza e regjimit. Çfarë duhet të shpresoj ky popull kur pensioni i rregullt është më i rëndësishëm se e ardhmja e fëmijëve?

Nuk duhet mbyllur sytë para të vërtetës: ndoshta e ardhmja e regjimit të Vuçiçit në masën më të madhe varet nga mbështetja perëndimore, por në fund kur të vijmë te thelbi i problemit, do të jemi vetë fajtor për atë që do të na ndodhë

A besoni në mundësinë e debatit real për litiumin dhe a do të respektohet vetëm qëndrimi pozitiv i ekspertëve?

Absolutisht nuk besoj në këtë mundësi, sepse me ardhjen në pushtet të radikalëve që keq i kanë la sytë dhe oborrtarëve të tyre demokratë pa karakter, në këtë vend as që është menduar ndonjë debat i përshtatshëm: kush nuk beson, le të shikon panelet në TV Pink, ose le të kujtohet se si Orliç drejtonte Parlamentin, në të cilin, nëse askund tjetër, duhet të zhvillohet debati politik.

Vlerësimin profesional, me themel dhe negativ e ka dhënë Akademia e Shkencave, që e gjithë vëmendja të përqendrohet nga ‘qëndrimi pozitiv i ekspertëve’ që mund të merret parasysh vetëm atëherë kur disa prej tyre marrin guximin që të pozicionohen pas asaj që Rio Tinto thekson se po mendojnë.

A mund ta heqë përgjegjësinë nga vetja pushteti duke thënë se për ardhjen e Rio Tinto fajtor është pushteti i kaluar?

Gërmimi i palodhshëm i zëdhënësve të regjimit për gjoja rolin e pushtetit të kaluar në ardhjen e Rio Tinto është aq absurd dhe i paturpshëm, sa njeriu lodhet nga përgënjeshtrimet. Pse a është aq e vështirë të kuptohet se leja për kërkim dhe leja për shfrytëzim nuk janë e njejta gjë, dhe sa herë duhet të shkruhet kjo me shkronja kapitale, nëse duhet edhe me shkronja cirilike? Me kërkimfaljen që marrë shembullin tim konkret, propagandistët dërrasa përsëritin pa u lodhur se unë, në emër të Qeverisë së Koshtunicës, kam negociuar me Rio Tinto.

Duke e ditur se nuk duhet shpenzuar kohën me mashtrues të ndërgjegjshëm, do ta përsëris: Kurrë nuk kam pasur kurrfarë kontakti me askënd nga Rio Tinto. Në cilësinë e këshilltarit në qeverinë e Koshtunicës, me autorizimin e kryeministrit, kam pranuar përfaqësuesit e kompanisë United Mining, dhe jo Rio Tinto. Ata me kërkimet e tyre kanë ardhur deri tek rezervat e mëdha të nikelit, dhe jo litiumit. Vendndodhja është tek Mokra Gora, dhe jo në Jadar.

Nuk afruan ryshfet prej një miliard dollarësh, por thanë se të ardhurat e shtetit nga ky shfrytëzim do të jenë përafërsisht një miliard dollar. Kryeministri e refuzoi propozimin e tyre, që unë ju kam komunikuar dhe lidhur me këtë kam hartuar një procesverbal zyrtar, që duhet të jetë në arkivin e Qeverisë.

Si i shikoni kërcënimet se policia do të reagoj në rast se bllokohen rrugët dhe hekurudhat, por nuk do të jetë e dhunshme si në vendet perëndimore?

Në popull njihet shumë saktë, trembja e arushës me shoshë. Seriozisht, ekipi i Vuçiçit ka kohë që e ka të qartë se kalimi nga fjalët në vepra rreth litiumit nuk do të kaloj pa rezistencë në rrugë, dhe më duket se nuk është rastësi që Daçiçit i morën punët e jashtme dhe ja ngecën MPB-në. Ai, në bazë të rrethanave të çuditshme, është i ngarkuar për punët që edhe ata që janë më të pakujdesshëm, iu shmangen me kujdes. Politikani i cili firmosi Marrëveshjen e Brukselit tani do ti duhet, me masën e shteteve perëndimore, të përdor brutalitetin e policisë, e kush e ndjenë pulsin e opinionit publik mirë e dinë që nuk do të mund të jetë një brutalitet i moderuar. Sepse pulsi hamendëson se zhvillimet rreth litiumit nuk janë një konflikt i thjeshtë politik, por ndoshta në vete mbanë dhe embrionin e një lëvizje serioze shoqërore./Danas/