Paketa Antishpifje, Komisioni i Venecias: Ligj i paqartë. S’është gati!

Qeverisja autokrate e Edi Ramës pëson edhe një goditje nga llupa ligjore e Komisionit të Venecias. Paketa Antishpifje sipas Draft-Opinionit të Komisioni i Venecias nuk është gati për miratim ndërsa saktëson se Ligji vuan nga paqartësia. Dhe jo vetëm kaq!

Drafti flet edhe për kompetencat që një mendje e sëmurë i dha një institucioni ekstremisht idiot si AMA, dhe në fund, Komisioni i Venecias vlerëson se ky Ligj mund të bëjë më shumë dëm se sa mirë sa i përket lirisë së shprehjes.

“Komisioni konsideron që projektligji nuk është gati për miratimnë formën e tyre aktuale. Ligji vuan nga paqartësia dhe ka të ngjarë të ketë një “efekt të ftohtë” duke shtypur diskutimin e lirë dhe fjalimin politik në sektorin shqiptar të internetit,’’ theksohet në Draft-Opinionin e Komisionit të Venecias i cili vlerëson se duhet një rishikim i thellë i Draftit të hartuar nga mazhoranca pasi edhe problemet e evidentuara nga autoritetet shqiptare janë serioze.

Komisioni i Venecias kritikon edhe përzgjedhjen e anëtarëve të AMA-s dhe Komitetit të Ankesave dhe kompetencave që i shtohen asaj, pasi nuk dihet nëse do ketë një rol pozitiv si dhe duhet një tjetër mekanizëm për një përbërje pluraliste tv anëtarëve të AMA-s dhe Komitetit të Ankesave.

Dhe, duke vlerësuar se ky Ligj mund të bëjë më shumë dëm se sa mirë sa i përket lirisë së shprehjes, Komisioni i Venecias kërkon një rishikim të thellë dhe mbetet i hapur për ndihmë ndaj Shqipërisë.

IV. PËRFUNDIMET NGA KOMISIONI I VENECIAS

67. Si në shumë vende të tjera, media online është një sektor që rritet me shpejtësi në tregun e mediave në Shqipëri. Deri vonë, ajo rregullohej vetëm me dispozitat e përgjithshme të ligjit civil dhe penal ligji për shpifje, gjuhë urrejtje etj. Sipas mendimit të përkrahësve të reformës, këto mjete ligjore ishin joefektive, në kontekstin shqiptar. Kjo çoi në këndvështrimin e tyre drejt sjelljes së papërgjegjshme të mediave: përhapja e thashethemeve lënduese, sulme shpifëse ndaj personave publik, etj. për t’iu kundërvënë asaj qeveria prezantoi atë që u quajt një “Paketë Antishpifje”, e cila do të zgjasë kompetencën e Autoritetit të Mediave Shqiptare, AMA, dhe të Komitetit të Ankesave, CC, në sektorin e mediave në internet dhe i japin këtij autoriteti kompetenca të reja administrative në këtë fushë.

40 Sipas kursit të këmbimit të valutave të Marsit 2020.

41 Opinion mbi Legjislacionin e Mediave (Akti CLXXXV mbi Shërbimet e Mediave dhe Masmediave, Akti CIV Liria e shtypit, dhe Legjislacioni për taksimin e të ardhurave nga reklamat e mediave masive) të
Hungaria, CDL-AD (2015) 015, 38 §
42 https://www.averagesalarysurvey.com/albania
43 Opinion mbi Legjislacionin për Shpifjen në Itali, CDL-AD (2013) 038, 62 §.
44 CDL-AD (2015) 015 e cituar më lart, 44 §
CDL-AD (2020) 013 – 18 –

68. Draft-ndryshimet ishin subjekt i konsultimeve publike dhe iu nënshtruan ndryshime, në përgjigje të kritikës së shprehur brenda dhe partnerëve ndërkombëtarë të Shqipërisë (në veçanti Këshilli i Evropës dhe OSBE). Komisioni i Venecias pranon përpjekjet e autoriteteve shqiptare për të qenë transparente, për t’iu përgjigjur kritikave dhe për të përmirësuar tekstin e projekt-ndryshimeve. Autoritetet shqiptare demonstruan hapjen për dialog dhe shqetësimi i tyre për ruajtjen e fjalës së lirë në vend. Për shembull, është pozitive që ligji shprehimisht që ai duhet të interpretohet në dritën e praktika gjyqësore e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Për më tepër, problemet e identifikuara nga autoritetet shqiptare janë reale dhe duhet të adresohen.

69. Kjo që thuhet, në interes të lirisë së shprehjes së mediave dhe pluralizmit në Shqipëra, Komisioni i Venecias konsideron se projekt-ndryshimet nuk janë gati për miratim në formën e tyre aktuale. Ligji vuan nga paqartësia dhe ka të ngjarë të ketë një “efekt të ftohtë” duke shtypur diskutimin e lirë dhe fjalimin politik në sektorin shqiptar të internetit.

Kryesore

Të metat e ndryshimeve të propozuara janë këto:

• Synimi i hartuesve është të zgjerojë kompetencat e CC / AMA në “profesional” në mediat online – ato që ushtrojnë kontroll editorial mbi botimet e tyre. Megjithatë, kjo nuk është përcaktuar qartë në ligj dhe ekziston rreziku që blogerët individualë, përdoruesit e tyre, rrjetet sociale, etj., do të jenë në shënjestër të këtij ligji. Është thelbësore që projektligji ngushton qëllimin e aplikimit të tij, për shembull, duke përjashtuar në mënyrë të qartë çdo media jo-profesionale në media, blogerë individualë, përdorues të rrjeteve sociale dhe njësoj;

• Ligji kërkon de-anonimizimin e të gjitha burimeve shqiptare të mediave online. Për sa kohë pasi qëllimi i zbatimit të ligjit është tepër i gjerë, kjo mund të jetë e kundërt në standardin ndërkombëtar që vullneti i përdoruesve të internetit të mos i zbulojnë ato, normalisht duhet të respektohet identiteti. Për më tepër, është në dyshim nëse kjo masë do të jetë efikase.

• KK / AMA u jepen fuqi të mëdha administrative në lidhje me median në internet. Kjo është problematik në lidhje me lirinë e shprehjes së mediave në internet që nga më parë kufizime dhe duke pasur parasysh se ekzistojnë dyshime për pavarësinë e atyre organeve; këto fuqitë e reja nuk duhet t’u besohen atyre organeve pa siguruar më parë se ato janë mjaftueshëm i pavarur nga partitë politike, bizneset e mëdha të mediave ose korporatat e tjera interesat e lidhura me politikën; opsione të ndryshme janë të mundshme në këtë drejtim, për shembull duke shtuar përfaqësues të komunitetit të mediave dhe të shoqërisë civile jo të lidhur direkt me forcat kryesore politike deri në përbërjen e KQ / AMA;

Kjo do të zmadhojë efektin qetësues të atyre dispozitave dhe të çojë të vetë-censurimi në dëm të debatit politik thelbësor për çdo demokraci.

Masat mbrojtëse shtesë duhet të futen për të garantuar procesin e duhur dhe proporcionaliteti i sanksioneve.

70. Në dritën e mësipërme, Komisioni i Venecias rekomandon të rishqyrtojë miratimin e projekt-ndryshimet në ligjin nr. 97/2013 (dhe draft-ndryshimet në lidhje me Ligjin nr. 9918/2008), në formën e tyre aktuale, siç u votua nga Parlamenti në Dhjetor 2019. Këtë rekomandim e bën nuk nënkupton që autoritetet shqiptare duhet të ndërpresin punën për rregullat në internet
sfera e mediave si e tillë. Problemet e identifikuara nga autoritetet shqiptare janë serioze. Disa Sanksionet e justifikueshme të ligjit administrativ mund të jenë të dobishme për të luftuar abuzimet në fushën e mediave online.

Sidoqoftë, ato do të duhet të imponohen nga një organ vërtet i pavarur dhe profesional, në një – 19 – CDL-AD (2020) 013 procedura e duhur, synoni kategorinë e përcaktuar në mënyrë të ngushtë të portaleve të mediave në internet (dhe jo të gjitha ato shqiptare).

(përdoruesit e internetit), nuk kanë forcën e “titujve ekzekutivë” të zbatueshëm menjëherë, dhe sanksionet duhet të jenë proporcionale dhe t’i nënshtrohen shqyrtimit të plotë gjyqësor. Përveq sa më sipër të metat kryesore të identifikuara adresohen në mënyrë efektive, projektligji do të sjellë probleme që tejkalojnë përfitimet e tij. Korrigjimi i këtyre të metave do të kërkojë një rishikim të thellë të tekstit të draftit ndryshimet dhe ligjin nr. 97/2013 vetë.

71. Kështu, do të jetë e dobishme të rishikoni metodën e zgjedhjes së AMA dhe anëtarëve të KQ,  për të siguruar që këto organe kanë një përbërje pluraliste, përbëhen nga të kualifikuar individë, përfaqësojnë komunitetin e mediave dhe gëzojnë një autonomi të besueshme nga qeveria dhe kontrollin e korporatave. Komisioni i Venecias, ndërsa vlerësoi atë një reformë gjithëpërfshirëse e AMA-s që rrit pavarësinë dhe profesionalizmin e saj mund të jetë politikisht sfiduese përpjekje, këshillon kundër zgjatjes së mandatit të AMA në fushën e mediave online pa një forcim përkatës të pavarësisë dhe profesionalizmit të saj. Teksti aktual iprojekt-ndryshimeve, përveç nëse rishikohet thellësisht, mbart me vete një potencial të konsiderueshëm për të bërë më shumë dëm sesa mirë për lirinë e shprehjes në Shqipëri, për aq sa është media online në fjalë.

72. Ndërkohë, për të adresuar problemin e mediave dashakeqe ose të papërgjegjshme sjellja në internet, Komisioni i Venecias inkurajon autoritetet shqiptare të mbështesin krijimi i një organi vetë-rregullues të pavarur funksionues dhe të pavarur që përfshin të gjithë aktorët përkatës të komunitetit të mediave dhe të aftë për të siguruar një efektiv dhe
sistemi i respektuar i llogaridhënies së mediave në fushën e mediave online përmes vetë-rregullimit. Është për më tepër, e domosdoshme për të siguruar efektivitetin e legjislacionit ekzistues dhe, veçanërisht, gjyqësor
mjetet juridike që luftojnë kundër shpifjes dhe gjuhës së urrejtjes të bëra përmes publikimeve në internet.

73. Komisioni i Venecias mbetet në dispozicion të autoriteteve shqiptare për më tej ndihmë në këtë çështje.