Tre skenarët e luftës Evropë-Putin!

A mund të mbrohet Evropa vetë nga një sulm rus?! Kjo çështje deri më tani ishte një trillim, por, pas pushtimit rus të Ukrainës dhe rritjes së mbështetjes së Donald Trump në sondazhe, politikanët evropianë janë përballur papritur me këtë skenar.

Ish-Presidenti i Shteteve të bashkuara dhe sipas të gjitha gjasave edhe i ardhshëm, thuhet se u ka thënë zyrtarëve të Bashkimit Evropian se nuk do t’i vijë në ndihmë kontinentit nëse sulmohet. Për shkak të dekadave me investime të pamjaftueshme në ushtri, Evropës do t’i duhen shuma të mëdha parash dhe pesë deri në 10 vjet për të rindërtuar bazën e saj industriale, thanë disa ish-zyrtarë ushtarakë dhe ata aktualë.

Është një kohë që Evropa mund të mos e arrijë. Revista “Politico”, analizoi mundësitë që ka Evropa, planet për t’i forcuar ato dhe implikimet e fundit të mundshëm të Pax Americanit evropian.

Skenari i parë – Putin sulmon në vitin 2027

Viti 2027. Trump është në vitin e tretë të mandatit të tij të dytë. Ukraina vazhdon duke luftuar, por ndihma perëndimore ka shterruar ndërsa vijat e frontit janë ngrirë për muaj të tërë. Në anën tjetër të botës, acarohet përballja rrethi Taiwanit mes Pekinit dhe Washingtonit. Në këtë moment, Presidenti rus Vladimir Putin vendos të sulmojë.

Raketat goditën bazën ajrore estoneze Ämari. Qindra mijëra ushtarë rusë në Zonën Ushtarake të Leningradit, të forcuar për vite lufte në Ukrainë dhe të pajisur me avionët e padukshëm luftarak Sukhoi Su-57, tanke T-14 Armata, dronë, raketa dhe sisteme artilerie të lëvizshme të aftë për të gjuajtur me mijëra predha në ditë falë viteve të zhvillimit dhe investimeve, sulmojnë Estoninë lindore.

Njësitet e para që do goditen do jenë ato të Zgjerimit të Prezencës së Theksuar të NATO-s prej 2.200 trupash shumëkombëshe, të udhëhequra nga Mbretëria e Bashkuar dhe përforcuar nga rreth 10.000 trupa estoneze dhe mijëra vullnetarë të tjerë vendas.

Tërhiqen nën goditje, por bëjnë atë që duhej të bënin. Trupat ndërkombëtare aty janë vendosur më pak si një forcë luftarake dhe më shumë për siguri primare, për të vënë jetën e të huajve në rrezik dhe për të treguar vendosmëri.

“Kjo është më shumë simbolikë sesa ushtarake, por është e rëndësishme,” tha Ish-Koloneli i ushtrisë franceze dhe historian ushtarak, Michel Goya, lidhur me praninë aktuale të NATO-s në Baltik.

“Kjo tregon solidaritet, se ne jemi të gatshëm të vdesim për Estoninë. Mesazhi për rusët: Nëse doni të sulmoni Estoninë, do t’ju duhet të vrisni britanikët dhe kanadezët.”

“Trump mund të minojë parandalimin e NATO-s me një postim në Twitter”

Megjithatë, në këtë skenar, kalorësi i bardhë evropian nuk e ka ndërmend të dalë në ndihmë. Trump ka ridrejtuar shumicën e trupave dhe pajisjeve ushtarake amerikane të stacionuara në kontinent drejt Indo-Paqësorit, dhe gjithsesi ai e ka sinjalizuar tashmë Putinin se nuk do ta shqetësoj aq shumë nga akti i agresionit në Baltik.

“Trump potencialisht mund të minojë parandalimin e NATO-s me një postim në Twitter,” tha bashkëpunëtori i lartë në grupin gjerman, DGAP, Benjamin Tallis.

Brenda pak ditësh, Rusia kontrollon Estoninë lindore, ku jeton shumica e pakicës etnike ruse në këtë vend. Kremlini deklaron se rajoni i është kthyer shtetit amë dhe shtrin ombrellën bërthamore mbi territoret e sapopushtuara.

“Nëse rusët mendojnë se kështu mund të shpëtojnë, ata do të pushtojnë pjesë të Estonisë lindore,” tha Ish-Ambasadori i SHBA në Poloni, Daniel Fried.

Sulmi i pacipë i Rusisë e lë Evropën para një dileme. Putin nuk e sulmoi të gjithë Aleancën, a duhet të rrezikojë hakmarrjen bërthamore për shkak të disa pjesëve të Estonisë lindore? Ose të mos bëjë asgjë, duke i lënë Putinit jo vetëm fitoren e lehtë, por shndërruar garancitë e sigurisë së NATO-s nga Neni 5 në një letër pavlerë, dhe, duke i dhënë presidentit rus pikërisht atë që ai dëshiron.

“Putin dhe Rusia e kuptojnë se nuk mund ta mposhtin NATO-n ushtarakisht, mund ta mposhtin NATO-n vetëm politikisht, duke e bërë të tepërt Nenin 5,” tha studiuesi i sigurisë evropiane pranë Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara në Britani, RUSI, Ed Arnold.

Putin këmbëngul se ideja është qesharake: “Rusia nuk ka arsye, nuk ka interes as gjeopolitik, as ekonomik, as politik dhe as ushtarak, për të luftuar me vendet e NATO-s,” tha Arnold që në muajin dhjetor. Por, përsëri, po të njëjtën gjë tha edhe për Ukrainën. Gjithsesi, alarmi po bëhet gjithnjë e më i zëshëm.

Skenari gjerman. Putin sulmon deri në vitin 2025

Ushtria gjermane hartoi një “skenar stërvitjesh” për planifikuesit e saj. Parashikohet një sulm rus mbi Suwalki mes Polonisë dhe Lituanisë në periudhën midis zgjedhjeve presidenciale të këtij viti në SHBA dhe fillimit të vitit 2025. Një sulm i tillë do të shkëpuste Baltikun nga pjesa tjetër e Evropës.

“Duhet të kemi parasysh se Vladimir Putin një ditë mund të sulmojë edhe një vend të NATO-s. Ekspertët tanë besojnë se kjo do të jetë e mundur në periudhën prej pesë deri në tetë vite,” tha në fillim të muajit janar ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius.

Ish-Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Antonio Missiroli, tha se në situatën “ku garancitë amerikane nuk janë tërhequr, por janë zbutur ose janë më të pasigurta” mund ta tundojnë Kremlinin të lëvizë drejt një vendi të brishtë, si Estonia, me metoda hibride ose sulm të drejtpërdrejtë ushtarak.

Rreziku në rritje i ka bërë thirrje Evropës që të përgatitet para se të jetë tepër vonë.

“Tani ekziston mundësia që mund të zgjasë një, dy, ndoshta edhe tre vjet, gjatë së cilës ne duhet të investojmë edhe më shumë në mbrojtje të sigurt,” paralajmëroi javën e kaluar Komandanti i Përgjithshëm i ushtrisë norvegjeze, Gjeneral Eirik Kristoffersen.

Në dhjetor, kreu i Zyrës së Sigurisë Kombëtare të Polonisë, Jacek Siewiera, tha se krahu lindor i NATO-s kishte vetëm tre vjet për t’u përgatitur për konfliktin: “Kjo është koha kur duhet të krijohet një aftësi që do të jetë pengesë e qartë për t’ju përgjigjur agresionit.”

Për një gjë, të gjithë bien dakord: Evropa aktualisht është e brishtë. “Evropa jo vetëm që nuk është gati për luftë, por nuk po përgatitet për luftë,” paralajmëroi Tallis nga grupi gjerman DGAP. Pa SHBA-në, Bashkimi Evropian nuk ka as pajisje ushtarake dhe as njerëz për t’u përballur me Moskën në një konflikt me intensitet të lartë.

“Evropianët nuk kanë kapacitet për tu mbrojtur. Mbrojtja e Baltikut do të mjete ushtarake serioze amerikane,” tha Ish-Ambasadori i SHBA, Fried.

Skenari i tretë. Putin sulmon nesër

Nëse Kremlini do të pushtonte nesër, forcat e armatosura evropiane do të përballeshin me një ushtri ruse të lodhur dhe të përgjakur nga lufta në Ukrainë, por ende me një forcë e fortë luftarake. Vitin e kaluar, Putin rriti numrin e ushtrisë ruse (duke përfshirë rezervistët) në 3.3 milionë, duke shtuar 170.000 njerëz, dhe, sot më shumë se 600.000 ushtarë rusë po luftojnë në Ukrainë.

Pavarësisht humbjeve në fushën e betejës, Rusia ende i kalon vendet evropiane të NATO-s për nga numri (ndonëse jo për nga cilësia) i tankeve, sistemeve të artilerisë dhe avionëve luftarakë. Gjithashtu, këtë vit do të shpenzojë zyrtarisht 4.4 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto për mbrojtje, megjithëse shifra reale sipas të gjitha gjasave është shumë më e lartë.

Pa Washingtonin, Evropa ndoshta do ta gjente veten me mungesë të madhe të pajisjeve ushtarake. Në dhjetor, Gjeneral lejtënanti në pension, Marc Thys, tha se ushtrisë belge i mungon aq shumë municion dhe mjete sa ushtarët “do të duhej të gjuanin gurë” menjëherë pas fillimit të çfarëdo lloj konflikti.

SHBA ka rreth 100.000 trupa të stacionuara në Evropë, rreth një e treta në Gjermani dhe një prani të vogël, por në rritje në Poloni. Shifrat e papërpunuara mund të mos jenë të mëdha, por për dekada kanë vepruar si një garanci e përkushtimit të Washingtonit dhe një pengesë ndaj agresionit.

“Çmimi i izolacionizmit amerikan për Evropën dhe botën, është luftë botërore”

“Çmimi i izolacionizmit amerikan për Evropën dhe botën është lufta botërore. Ky është një leksion nga historia,” tha deputeti ukrainas dhe Kryetar i Komisionit Parlamentar për Marrëdhëniet me Jashtë, Oleksandr Merezhko.

NATO ka vendosur forca për dislokim në shtete në vijën e parë; shumica e trupave do të marrin pjesë në operacionin e udhëhequr nga Gjermania në Lituani, ku Bundeswehr planifikon të dërgojë 4.800 trupa deri në vitin 2027. Por, vendet evropiane ndoshta nuk mund të dërgojnë shpejtë përforcime në Baltik për të mbështetur me kohë forcat atje, theksojnë zyrtarë të lartë evropianë.

Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, numri i ushtrive evropiane është zvogëluar. Shumë vende evropiane shfuqizuan ligjet jopopullore të shërbimit të detyruar ushtarak dhe kaluan në ushtri profesionale. Nga viti 1989 deri në vitin 2022, numri i personelit ushtarak të BE-së ra nga 3.4 milionë në 1.3 milionë.

Prioritet i menjëhershëm janë forcat tokësore, tha për “Politico” ministri suedez i Mbrojtjes, Pal Jonson.

“Kur bëhet fjalë për forcat tona të armatosura, është e qartë se ne duhet të rrisim gatishmërinë dhe disponueshmërinë, veçanërisht të forcave tokësore”, shtoi ai.

Forcat e armatosura në Evropë, të cilat mbështeten në vullnetarë, po përpiqen të rekrutojnë jo vetëm në Gjermani, Mbretërinë e Bashkuar, Spanjë dhe Francë, por dhe në vendet shumë më afër vijës së frontit si Rumania, Polonia dhe Bullgaria.

Manjak ljudstva ozbiljan je izazov za vojske koje se žele pojačati. “Ako ne uspijemo osnažiti naše oružane usluge, tada sav dodatni proračun i nabava neće stvarno imati očekivane učinke”, rekao je general Robert Brieger, predsjednik Vojnog odbora Europske unije, tijela EU koje okuplja načelnike obrane.

Mungesa e njerëzve është një sfidë serioze për ushtritë që duan të forcohen.

“Nëse nuk arrijmë të forcojmë shërbimet tona të armatosura, atëherë i gjithë buxheti shtesë dhe furnizimi nuk do të kenë realisht efektin e pritur,” tha Kryetar i Komitetit Ushtarak të Bashkimit Evropian, Gjeneral Robert Brieger, organ ky i BE-së që mbledh shefat e shtabeve të mbrojtjes.

Finlanda, më e gatshme për luftë

Për disa vende, aneksimi i paligjshëm i Krimesë nga Rusia në vitin 2014 ishte një thirrje për alarm. Vendet baltike dhe nordike po kthehen në rekrutimin e ushtarëve. Lituania rifilloi rekrutimin më 2015, Suedia më 2017 dhe Letonia në vitin 2023. Në Ligën e Mbrojtjes të Estonisë, civilët ushtrojnë rregullisht për pushtimin rus.

Ushtria polake prej kohësh kishte rreth 100.000 pjesëtarë, por ka filluar të rritet vitet e fundit. Edhe pse numri i trupave po rritet, ajo ende nuk ka arritur një nivel që do të lejonte një dislokim në shkallë të gjerë në rast të një sulmi rus. Gjermania ka 183.150 ushtarakë aktivë. Fuqitë kryesore ushtarake evropiane janë Franca me 303.750 dhe Mbretëria e Bashkuar me 150.350 ushtarë.

Finlanda, ku tensionet me Rusinë janë çështje kyçe në prag të zgjedhjeve presidenciale në fund të janarit, është ndër vendet evropiane më të përgatitura për një konflikt me Moskën. Vendi me 5.5 milionë banorë ka 900 mijë qytetarë me trajnim bazë ushtarak.

“Ne kemi një forcë ajrore, ushtri dhe forcë detare shumë të fortë, duke përfshirë, natyrisht, armatimin dhe artilerinë më të madhe në Evropë së bashku me Poloninë, kështu që njerëzit këtu e kuptojnë se ne e kemi kryer pjesën tonë të punës,” tha Ish-Kryeministri dhe kandidati aktual për President, Alexander Stubb.

Në mënyrë që të jenë të përgatitura për më të keqen, vendet evropiane duhet të “shpenzojnë, shpenzojnë, shpenzojnë”, thotë studiuesi në German Marshall Fundu, Gesine Weber.

Nije da europske zemlje nisu bile pod pritiskom da povećaju vojnu potrošnju. Još 2006. ministri obrane NATO-a složili su se oko izdvajanja dva posto BDP-a na obranu. Pa ipak, unatoč ruskim napadima u Ukrajini i godinama nagovaranja iz Washingtona, do prošle godine samo je 11 od 31 članice saveza ispunilo taj cilj – osam od njih su države na prvoj liniji koje graniče s Rusijom ili Ukrajinom.

Jo se vendet evropiane nuk ishin nën presion për të rritur shpenzimet ushtarake. Në vitin 2006, ministrat e Mbrojtjes të vendeve të NATO-s ranë dakord për ndarjen e dy për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto për Mbrojtjen. Megjithatë, pavarësisht sulmeve ruse në Ukrainë dhe përpjekjeve të Washingtonit për ti bindur për shumë vite, deri në vitin e kaluar vetëm 11 nga 31 anëtaret e Aleancës e kishin arritur këtë qëllim, tetë prej tyre janë shtete në vijën e parë që kufizohen me Rusinë ose Ukrainën.

Armë berthamore?

Ndërkohë, perspektiva e përballjes me Moskën pa mbështetjen amerikane ka bërë që disa vende në Evropë të mendojnë për atë që dikur ishte e paimagjinueshme: Zhvillimin e arsenalit të tyre bërthamor. Armët bërthamore janë, në fund të fundit, parandalimi i fundit, dhe, lufta në Ukrainë shërben si një paralajmërim.

Një tërheqje e mundshme e SHBA-së do të linte papritmas të ekspozuara pjesë të mëdha të BE-së, që janë mësuara me ombrellën bërthamore të SHBA-së.

“Evropa nuk ka aftësi për të siguruar një parandalim bërthamor në mënyrën se si e bën Amerika, në shkallë apo shtrirje,” tha studiuesi pranë Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara në Britani, RUSI, Neil Melvin.

Franca dhe Mbretëria e Bashkuar do të vazhdojnë të kenë armë bërthamore, por sa prej tyre mund t’i vënë në shërbim të aleatëve të tyre dhe në çfarë kushtesh, është një pyetje e hapur, thotë Ish-Ndihmës Sekretarja e Përgjithshme e NATO-s aktualisht bashkëpunëtrore e Këshillit Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme, Camille Grand.

Britania e Madhe ka rreth 200 koka bërthamore, me të cilat pjesërisht kontribuon në mbrojtjen e NATO-s. Franca ka rreth 300 të tilla, por ato i kushtohen vetëm mbrojtjes kombëtare.

Në dhjetor, Ish-Ministri i Jashtëm i Gjermanisë nga radhët e të Gjelbërve, Joschka Fischer, tha se BE-ja ka nevojë për bombat e saj bërthamore, megjithëse kjo ngrit pyetje se si BE-ja mund të menaxhoj forcat goditëse bërthamore.

Në Poloni, disa zëra kanë filluar ti bëjnë thirrje vendit që të ndërtojë arsenalin e vet bërthamor. Këndvështrimet e tilla janë ende margjinale, por ka të ngjarë të forcohen gjatë presidencës së Trump.

Për ushtarin ukrainas që lufton kundër Rusisë, Khnezdilov, përgjigja për të gjitha këto probleme është e thjeshtë: Nëse Evropa nuk dëshiron të detyrohet të luftojë kundër Rusisë, udhëheqësit e saj duhet të sigurojnë që Ukraina të marrë mjetet tani për të mposhtur Moskën:

“Sepse nëse Putin nuk ndalet, a është Evropa gati për luftë sot? Nëse Ukraina bie, a është Evropa gati të mbrohet?”/Politico/