Presidenca maqedonase e justifikon përdorimin e emrit “Maqedoni”

“Presidentja maqedonase në daljet e saj publike ka të drejtë të përdorë emrin ‘Maqedoni’, si akt i së drejtës personale për vetëvendosje dhe vetidentifikim, duke respektuar të drejtat dhe liritë themelore të njeriut dhe në përputhje me vlerat dhe parimet evropiane”.

Kështu thuhet në komunikatën e lëshuar nga Zyra e presidentes së Maqedonisë së Veriut, Gordana Silanovska-Davkova, pas reagimeve të kryeministrit grek, Kyriakos Mitsotakis, por edhe të Bashkimit Evropian rreth përdorimit të emrit të vjetër të shtetit.

Ndër tjerash në komunikatë thuhet se “presidentja Gordana Silanovska-Davkova do t’i përmbahet përdorimit zyrtar të emrit kushtetues”. Aty sqarohet se betimin solemn, Davkova e ka nënshkruar bazuar në Kushtetutën e vendit, respektivisht me emrin kushtetues.

“Institucionet maqedonase, në pesë vjetët e fundit, i kanë përmbushur pothuajse plotësisht obligimet e tyre nga Marrëveshja e Prespës dhe presidentja pret që të gjithë partnerët e Maqedonisë së Veriut t’i respektojnë obligimet bilaterale dhe shumëpalëshe që i kanë marrë ndaj vendit”, thuhet në komunikatën e lëshuar nga Zyra e presidentes Gordana Silanovska-Davkova.

Presidentja e re e Maqedonisë së Veriut, Gordana Silanovska-Davkova, të dielën, më 12 maj, gjatë betimit nuk e përmendi emrin Maqedoni e Veriut, por vetëm Maqedoni.

“Betohem se do të mbroj sovranitetin, integritetin territorial dhe pavarësinë e Republikës së Maqedonisë”, kishte deklaruar Davkova duke lexuar betimin si presidente para deputetëve të Kuvendit të Maqedonisë së Veriut.

Lidhur me këtë , kryeministri i Greqisë, Kyriakos Mitsotakis, ka deklaruar se Athina nuk do të tolerojë “lapsuse” të tjera të krerëve shtetërorë të Maqedonisë së Veriut, në raport me detyrimet që kanë për zbatimin e Marrëveshjes së Prespës.

Mitsotakis tha se Greqia refuzon manipulime si ato, me të cilat zonja Silanovska hapi mandatin e saj dhe i bëri thirrje që t’i respektojë detyrimet ligjore dhe t’u përmbahet obligimeve që dalin nga roli i saj si presidente.

“Ne deklarojmë se kategorikisht nuk do të pranojmë ‘lapsuse’ të ngjashme. Dhe, përsërisim se çdo përparim në marrëdhëniet dypalëshe, si dhe çdo hap i Shkupit drejt Evropës, varet nga respektimi i sinqertë i marrëveshjeve, nga përdorimi i drejtë i emrit kushtetues të shtetit fqinj. Dhe, sigurisht, nga shmangia e sfidave,” citojnë mediat greke një deklaratë të kryeministrit të Greqisë, Mitsotakis.

Ndërkaq, njohësit e çështjeve kushtetuese thanë se Gordana Siljanovska Davkova gjatë dhënies së betimit si presidente e Maqedonisë së Veriut, duke përdorur emrin e vjetër të shtetit, ka bërë shkelje të Kushtetutës.

Sipas tyre, ajo duhet të respektojë Kushtetutën dhe kjo nënkupton se ajo emrin e shtetit duhet ta përdorë, si në të folur, ashtu edhe në të shkruar.

“Në rastin e dhënies së betimit Gordana Siljanovska Davkova ka vepruar me standard të dyfishta. Gjatë leximit të betimit ka përdorur emrin Maqedoni ndërsa nënshkrimin e aktit e ka bërë me emrin Maqedonia e Veriut. Kjo është e papranueshme dhe veprim antikushtetues”, ka deklaruar një anëtar i Gjykatës Kushtetuese për RFE.

Në vitin 2018 Shkupi dhe Athina kanë nënshkruar atë që njihet si Marrëveshja e Prespës, për ndryshimin e emrit nga Maqedoni në Maqedonia e Veriut.

Kjo marrëveshje i ka dhënë fund kontestit shumëvjeçar duke ua hapur rrugën përpjekjeve të vendit për integrim në BE dhe NATO.

Marrëveshja nga pala maqedonase ishte nënshkruar nga ish-kryeministri Zoran Zaev dhe Qeveria që drejtohej nga ai. Qeveria që pasoi, e drejtuar nga ish-kryeministri Dimitar Kovaçevski, gjithashtu nga Lidhja Socialdemokrate, ka respektuar në tërësi detyrimet e kësaj marrëveshjeje, duke përdorur emrin Maqedonia e Veriut.

Marrëveshja me Greqinë në vazhdimësi është kundërshtuar nga VMRO DPMNE, e cila në zgjedhjet e 24 prillit dhe 8 majit fitoi bindshëm zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare, ndërsa drejtuesit e saj në disa raste kanë përsëritur se në komunikimin e brendshëm dhe atë ndërkombëtar do të përdorin emrin e vjetër të shtetit.

Ministria e Punëve të Jashtme e Maqedonisë së Veriut, që drejtohet nga ministri në largim, Bujar Osmani, ka bërë thirrje që të respektohen marrëveshjet ndërkombëtare. Kjo ministri ftoi për vigjilencë nga ana e aktorëve politikë, veçanërisht, siç thekson, nga të zgjedhurit e rinj të shtetit.

“Gjatë shtatë vjetëve të fundit, të dyja vendet fqinje kanë zhvilluar një nivel jashtëzakonisht të lartë të dialogut politik, i cili ka rezultuar me një rritje të shumëfishtë të bashkëpunimit ekonomik dhe në ndërtimin e marrëdhënieve pozitive mes njerëzve. Këto përfitime rezultuan me anëtarësimin e vendit në NATO, hapjen e negociatave me Bashkimin Evropian, si dhe me përmirësimin e partneritetit strategjik në një dialog strategjik me Shtetet e Bashkuara”.

“Bëjmë thirrje për vigjilencë nga të gjithë aktorët politikë, veçanërisht të zgjedhurit e shtetit. Ruajtja e kursit euroatlantik të vendit, paraqet interes themelor strategjik dhe është garantues i sigurisë dhe stabilitetit afatgjatë të vendit”, thuhet në reagimin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Maqedonisë së Veriut.

Bazuar në Marrëveshjen e Prespës, Maqedonia e Veriut detyrohet që emrin e ri të shtetit ta zbatojë, si në përdorim të brendshëm, ashtu edhe në atë ndërkombëtar.

Athina zyrtare së fundi kishte refuzuar një kërkesë të Shkupit për shtyrjen e afatit për ndërrimin e dokumenteve personale edhe pas 12 shkurtit 2024, për shkak të pamundësisë për ndërrimin e tyre brenda kohës së paraparë.

Pala greke në disa raste ia ka rikujtuar Shkupit se moszbatimi i të gjitha obligimeve që dalin nga kjo marrëveshje, mund të ketë pasoja në procesin e integrimit të saj në BE.

Lidhur me zhvillimet që nxiti betimi i presidentes së re, ka reaguar edhe Bashkimi Evropian duke shprehur keqardhje që Gordana Silanovska-Davkova, nuk e përdori emrin kushtetues të shtetit.

“BE-ja rithekson rëndësinë e respektimit të plotë të marrëveshjeve ekzistuese dhe ligjërisht të detyrueshme, përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë”, tha zëdhënësja e BE-së për çështje të sigurisë dhe politikës së jashtme, Nabila Massrali, në një komunikatë të dielën./RFE/