Pse Kina po e ndjek me vëmendje takimin Trump-Putin?  

Takimi që presidenti amerikan, Donald Trump, do të zhvillojë sot me homologun rus, Vladimir Putin, deri më tani është pritur me skepticizëm dhe ankth në Ukrainë dhe në mbarë Evropën. Por, është një vend ku ky takim është mirëpritur dhe ai shtet është Kina.

Ministria e Jashtme e Kinës tha më 12 gusht se “jemi të kënaqur të shohim që Rusia dhe SHBA-ja mbajnë kontakte, përmirësojnë raportet dhe avancojnë zgjidhjen politike për krizën në Ukrainë”. Këto deklarata u bën pas lavdërimeve të bëra javën e kaluar nga udhëheqësi kinez, Xi Jinping, gjatë një bisede telefonike me Putinin, kur ai inkurajoi të dyja palët të bëjnë përparim drejt një zgjidhjeje politike për luftën në Ukrainë në takimin që do të mbahet në Alaskë.

Për Xinë, samiti Trump-Putin vjen në kohën kur Pekini dhe Washingtoni po punojnë për të përmirësuar raportet e tyre, teksa më 11 gusht vendosën që të zgjasnin për 90 ditë periudhën e negocimit për arritjen e një marrëveshjeje tregtare.

Palët po ashtu raportohet se po përgatisin një samit të profilit të lartë mes Xisë dhe Trumpit në tetor, që ka gjasa të jetë një mundësi për arritjen e një marrëveshjeje më të gjerë mes Kinës dhe Shteteve të Bashkuara.

Craig Singleton, hulumtues i lartë në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive, një institut me seli në Washington, tha se samiti në Alaskë po vëzhgohet nga afër nga Xi, sepse do t’i lejojë atij të “studiojë precedentët se si mund të përkthehet kjo në Azi para se të angazhohet” me Trumpin, potencialisht në një samit të përbashkët, ku ka gjasa të diskutohen çështje sikurse raportet tregtare dhe Tajvani – ishulli vetëqeverisës që Kina pretendon se është pjesë e saj.

“Pekini e sheh Alaskën si konfirmim të instinktit të Trumpit për negociata midis fuqive të mëdha – Rusia, Kina dhe SHBA-ja trajtohen si pole të barabarta, me logjikën e sferave të influencës që rikthehet në lojë”, tha Singleton.

Që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Moska në 2022, Kina është shndërruar në partneren më të fortë të Rusisë, duke mbështetur ekonominë e saj përmes blerjes së naftës, duke furnizuar makinerinë e luftës me produkte me përdorim të dyfishtë dhe duke ofruar mbështetje diplomatike në arenën ndërkombëtare. Dhe, siç i tha ministri i Jashtëm kinez, Wang Yi, shefes së politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, në korrik, Pekini nuk mund të pranojë humbjen e Rusisë në Ukrainë.

Një samit midis presidentëve të SHBA-së dhe Rusisë, pa praninë e udhëheqësve dhe evropianë, është një konfirmim për Pekinin se strategjia dhe durimi i tij mund të japin rezultate, tha Singleton.

“Alaska nuk ka të bëjë me hartat, ka të bëjë me precedentët”, u shpreh ai. “Nëse agresioni shpërblehet në Evropë, frenimi humbet peshën në Azi”.

A do të takohet Trumpi me Xinë pas samitit me Putin?

Ka shumë të panjohura teksa Trump dhe Putin po përgatiten që të takohen më 15 gusht, gjë që mund të krijojë precedentë shqetësues për Xinë.

Në ditët e fundit, Trump ka tentuar të ulë pritjet nga samitin, duke e quajtur atë një takim informues, dhe duke thënë se nuk pret të dalë nga takimi me një marrëveshje konkrete. Presidenti amerikan është gjithashtu në kontakt të ngushtë me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, dhe udhëheqësit evropianë para takimit dhe ka deklaruar se do të flasë me ta përsëri “menjëherë pas takimit”.

Por, me samitin në Alaskë që po afron, si Pekini ashtu edhe Uashingtoni mund të synojnë t’i dërgojnë njëri-tjetrit sinjale dashamirëse.

“Parashikimet e mia janë se Trumpi do të shpallë një ‘partneritet të ri të madh’ me qëllim ndryshimin e tonit dhe karakterit të marrëdhënieve SHBA-Kinë në një drejtim më pozitiv”, tha Graham Allison, profesor dhe studiues për Kinën në Harvard, në një postim më 11 gusht në X.

Ende nuk është caktuar ndonjë datë zyrtare për një takim midis Trumpit dhe Xisë, por disa media, që cituan zyrtarë të lartë anonimë amerikanë dhe kinezë, raportuan se po shqyrtohen disa mundësi, teksa Trumpi pritet të udhëtojë në Azi në tetor.

Si Trump ashtu edhe Xi pritet të marrin pjesë në një samit të Shoqatës së Shteteve të Azisë Juglindore, ASEAN, në Kuala Lumpur, nga 26 deri më 28 tetor, dhe mund të synojnë të mbajnë një takim të tyre gjatë qëndrimit në Malajzi.

Një mundësi tjetër e përmendur nga zyrtarët është që dy udhëheqësit të takohen në margjina të Samitit të Bashkëpunimit Ekonomik Azi-Paqësor, APEC, që mbahet në Korenë e Jugut nga 31 tetori deri më 1 nëntor.

Trump dhe Xi gjithashtu mund të shqyrtojnë mundësinë që të zhvillojnë një takim në Kinë në ditët mes këtyre dy samiteve, në kohën kur presidenti amerikan të jetë në Azi.

Çfarë vjen më pas?

Në ndërkohë, të gjitha sytë do të jenë te Trumpi dhe Putini në Alaskë.

Kievi dhe mbështetësit e tij janë të shqetësuar se Putini mund ta përdorë takimin për të shtyrë Trumpin drejt mbështetjes së një marrëveshjeje që favorizon Rusinë.

Trump gjithashtu ka qenë i paqartë për atë që një marrëveshje paqeje mes Ukrainës dhe Rusisë duhet të përfshijë, por ai përsëri përmendi më 11 gusht mundësinë e një marrëveshjeje që përfshin “shkëmbime të territoreve”, duke shtuar gjithashtu se do të “përpiqet të rikthejë disa nga këto territore për Ukrainën”.

Pekini tashmë ka pranuar disa sinjale inkurajuese nga Shtëpia e Bardhë.

Kina gjithashtu ka përdorur pozicionin e saj dominues në furnizimin me elementë të rrallë, një grup i domosdoshëm elementësh që nevojiten për prodhimin e shumë gjërave, duke nisur nga bateritë e automjeteve elektrike deri te teknologjia e rëndësishme e mbrojtjes, për të arritur koncesione në lehtësimin e kontrolleve amerikane mbi eksportin e mikroçipit H20 të Nvidias.

Ky veprim bëri që Trump të ndryshonte vendimin e prillit, kur ai vendosi ndalesë të eksporteve për çipet H20 që shkonin në Kinë. Vendimi ka shkaktuar ndasi në mesin e ekspertëve, teksa disa kanë hedhur poshtë rreziqet për sigurinë kombëtare dhe duke thënë se ato nuk janë të prira t’i japin avantazh Kinës në garën për inteligjencën artificiale.

Të tjerët nuk janë pajtuar, përfshirë 20 ekspertë të sigurisë dhe ish-zyrtarë amerikanë të cilët nënshkruan një letër të hapur përmes së cilës kundërshtuan vendimin.

“Duke i furnizuar Kinën me këto çipe, ne po e furnizojmë vetë infrastrukturën që do të përdoret për të modernizuar dhe zgjeruar ushtrinë kineze”, thuhej në letrën, në mesin e të cilëve nënshkrues ishte edhe Matt Pottinger, që mandatin e parë të Trumpit ishte zëvendëskëshilltar për siguri kombëtare.

Disa lëvizje të tjera në muajt e fundit janë interpretuar gjithashtu nga vëzhguesit e Kinës si në favor për Pekinin, përfshirë bllokimin e planeve të presidentit tajvanez për të kaluar nëpër Shtetet e Bashkuara gjatë një turneu diplomatik në Amerikën e Jugut, si dhe anulimin e një takimi midis zyrtarëve amerikanë dhe ministrit të Mbrojtjes së Tajvanit në qershor.

“Nëse Washingtoni perceptohet si shtet ‘që i nënshtrohet’ Ukrainës, Pekini do të nxjerrë një mësim të thjeshtë: presioni jep rezultat dhe kostot janë të përballueshme,” tha hulumtuesi i lartë në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive, Craig Singleton.