Raporti i Tranzicionit, BERZH: Rrugët me PPP, potenciale për rritjen e detyrimeve…

Ekonomia e Shqipërisë po vijon të rritet sipas pritshmërive, por projektet e mëdha rrugore të planifikuara për tu ndërtuar nëpërmjet kontratave me Partneritet Publik përveçse janë te zhvilluara me procedura jo shumë transparente po krijojnë shqetësime në lidhje me potencialin që ato kanë për të rritjen e detyrimeve të fshehura u njoftua sot në raportin e tranzicionit të BERZH për vitin 2018-2019.

BERZH vë në dukje se në shkurt të vitit 2018, qeveria nënshkroi një kontratë prej 240 milion euro me kompaninë vendase Gjoka Construction për ndërtimin, funksionimin dhe mirëmbajtjen e një pjese të rrugës së Arbëri, që lidh Tiranën me kufirin maqedonas.

Në mënyrë të ngjashme, në korrik 2018, qeveria dha një kontratë prej 225.8 milionë euro për kompaninë vendase Gener 2 për ndërtimin, funksionimin dhe mirëmbajtjen e autostradës Kashar-Thumane, që lidh Tiranën me pjesën veriore të vendit.

Të dy projektet janë brenda kuadrit të programit qeveritar prej 1 miliardë PPP të shpallur në vitin 2017. BERZH cilëson se skema, e cila parasheh financimin e ndërtimit nga kontraktorët dhe shlyerjen e borxhit afatgjatë nga qeveria, është kritikuar nga disa vëzhgues, duke përfshirë FMN, për shkak të potencialit për detyrime të fshehura për financat publike dhe faktin se projektet janë të bazuara në oferta të pakërkuara.

Ndërkohë, përpjekja për futjen e rrugës së parë me pagesë, autostradën Durrës-Kukës, fillimisht hasi rezistencë të konsiderueshme nga komunitetet lokale për shkak të kostos së perceptuar të lartë të taksave, por hyri në fuqi në shtator 2018.

Performanca makroekonomike

BERZH vlerëson se ekonomia e vendit vazhdon të rritet. PBB-ja u rrit me 3.8 pë rqind në 2017, pas 3.4 për qind cent në vitin 2016. Rritja në vitin 2017 ishte nxitur në mënyrë të barabartë nga konsumi privat dhe investimet. Ndërtimin e dy projekteve të mëdha të energjisë, përkatësisht investimet norvegjeze në hidrocentralet në lumin Devoll dhe Gazsjellësi Trans Adriatik (TAP), ishte kontribuesi kryesor, teksa

ndikimi i drejtpërdrejtë i këtyre projekteve në PBB pritet të ngadalësohet në afat të shkurtër. Aktiviteti ekonomik u përshpejtua në gjysmën e parë të vitit 2018, me një rritje prej 4.4 për qind

cent nga viti në vit, i nxitur kryesisht nga industria (duke përfshirë prodhimin e energjisë elektrike, të nxitur nga reshjet e mëdha të reshjeve sidomos gjatë tremujorit të dytë pas një thatësire të gjatë në gjysmën e dytë të vitit 2017), të cilat kontribuan në më shumë se gjysmën e vlerës së shtuar.

Politika fiskale rrezikohet nga PPP

BERZH vlerëson se politika fiskale vazhdon të jetë e kujdesshme. Rivendosja e një shkalle të konsiderueshme të stabilitetit fiskal ishte ndër arritjet kryesore të autoriteteve në vitet e fundit, të ndihmuar nga programi i FMN-së, i cili përfundoi në fillim të vitit 2017. Deficiti buxhetor i vitit 2017 ishte 1.4 përqind e PBB-së, më i ulëti në dy dekadat e fundit, ndërkohë që buxheti i qeverisë për vitin 2018 synon një deficit prej 2 për qind të PBB-së.

Borxhi publik kishte rënë në rreth 70 për qind të PBB-së që nga fundi i vitit 2017, dhe është e ndarë në mënyrë të barabartë midis kreditorët e jashtëm dhe vendas, por kohët e fundit janë nënshkruar projekte infrastrukturore nën kornizën publik-privat (PPP), të cilat shtojnë detyrimet potenciale të borxhit publik në të ardhmen.

Prioritetet kyçe për vitin 2019

BERZH rekomandon se reformat e sektorit të energjisë duhet të ndiqen me forcë. Në periudhën afatshkurtër, prioritetet janë liberalizimi i mëtejshëm i tregut, zbatimi i disiplinës së pagesave në kompanitë shtetërore dhe përmirësimi i kuadrit rregullator për të siguruar vendosjen e tarifave reflektuese.

BERZH kërkon që projektet e infrastrukturës duhet të kryhen në mënyrë transparente. Kërkesat e Shqipërisë në fusha të tilla si rrugët, hekurudhat dhe portet mbeten të shumta, por është jetike që projektet e investimeve të tenderohen sipas rregullave dhe standardeve konkurruese të praktikave më të mira.

Kreditë me probleme kanë rënë, por mbeten të larta sipas standardeve rajonale dhe po pengojnë rritjen e kredisë, ndaj përpjekjet për t’i zvogëluar më tej duhet të intensifikohen, rekomandon BERZH.

Perspektiva afatshkurtër mbetet pozitive por rreziqet mbeten. Rritja prej 4.0 për qind pritet në vitin 2018, me një normë të ngjashme (3.9 përqind) e parashikuar për vitin 2019. Politika monetare pritet të mbetet mbështetëse për rritjen ekonomike dhe kalimi nga normat më të ulëta të interesit në një ritëm më të lartë të kredisë kreditimi pritet të rritet gradualisht, në përputhje me përpjekjet e vazdueshme për të trajtuar kreditë me probleme (NPL) në sektorin bankar.

Megjithatë, mbeten rreziqe negative, të lidhura me dobësitë në administratën publike, ngadalësimin e reformave dhe tensionet e brendshme politike./Monitor/