Rezervat e Shpirtit Kombëtar nuk kanë shteruar
nga Ismet Toto
Nuk është e drejtë t’i urrejmë ata që më çdo mënyrë na vënë të metat t’ona shoqnore në dritë dhe që s’pushojnë së ankuari qoftë dhe me za të lartë. Në fund të fundit është sinqeriteti dhe dashuria e pa metë që i lidh me këtë kolektivitetin Shqiptar, që i shtyn këta të bërtasin aq fort. Shumë më shpejt neve do t’i pranojmë për njerëz të mirë dhe të denjë që të bëjnë pjesë në shoqërinë Shqiptare. Të pa vlefshëm, të dëmshëm dhe të rrezikshmë janë “indiferentët”. Ata që s’duan të dinë dhe s’enteresohen për as një nga punët e përgjithëshme, por rrinë ndë nonjë qoshe duke lëpirë “kocka”.
Por sot, e kemi fjalën me ata që ankohen shumë, me pesimistët Shqiptarë, të cilëve duam t’u provojmë me pakë fjalë se “rezervat e Shpirtit Kombëtar” në Shqipëri nuk kanë shtëruar. Duam t’u themi atyre dhe kujt-do tjetër se me gjithë do përjashtime mbrapështijash dhe Shqiptarët janë në rrugën e formimit të Kombit të fortë mbi baza morale të shëndosha.
★ ★ ★
Lark, atje n’Egjyptin e nxehtë një Shqiptar dhuroi një shumë kolosale për goditjen e një rruge në qarkun e Delvinës. Tash afër një tjetër Shqipo, që rri në Rumani dërgoj 100 kuintalë grurë për të vobektit e një tjetër krahine. Është e vërtetë se shëmbëlla të tilla nuk kemi me shumicë të madhe, por si do qoftë nuk na mungojnë. Dhe na duket se faji qëndron më tepër tek mos pasja e shoqatave mirëbërëse t’organizuara, se sa tek shpirti dhe bujaria e Shqiptarëve.
Tërmeti i krahinës së Vlorës më mirë të mos kish rënë se dëmtoj dhe hodhi në mjerim gjithë ato katunde; por, është në e vërtetë se solidariteti shpirtnor i mbarë kombit gjeti rastin më të bukur që të manifestohej. Për veç ndihmave të mëdha të të pasurve, na shofim njerëz të vobektë e të këputur që të japin me gjithë qejf lekët e tyre të pakta. Shofim djelmoshat paraushtarakë që mbledhin ndihma midis njëri tjetrit për të goditurit e Vlorës. Shohim 500 djelm Vlonjat që fluturimthi arrijnë dhe shpërndahen në katundet e dërmuara për t’u ardhur në ndihmë atyre që kishin nevojë. Shohim Vashat Shqiptare, Motrat e Mbretit, midis të mjeruarve duke ndarë ndihma me dorën e vet. Këto ndjenja sakrifice dhe vetë-mohimi kanë qënë në shkallën më të lartë. Kjo ngjau dhe në rastin e tërmetit të Korçës. Kjo ngjau dhe në inondasionin e Shkodrës.
★ ★ ★
Ja tek po ju jap dhe një ngjarje tjetër me rëndësi. Në një qytet një djalosh gabimisht kish veshur pallton e një shoku paraushtarak. Mbrënda në një xhep të kësaj palltoje djaloshi na gjen një pesë-frankshe. Në vënd që t’i mbajë këto 25 lekë për të plotësuar ose kënaqur dhe ky ndonjë nevojë të jetës së tij, mbasi ishte dhe i vobektë djaloshi me sy shqipeje, me ballin e lartë dhe me flokët e dredhura paraqitet tek oficeri i tij dhe i thotë: “Zotni! Në këtë pallto gjeta këto të holla që nuk janë të mijat”.
Të këtilla shëmbëlla shkëlqimi të virtuteve shpirtnore duam të shofim nga çdo an’e atdheut, nga çdo Shqiptar. Për të këtilla vepra, për vepra bamirësie, për atdhe dhe për ata që vuajnë sa dhe për vepra ndershmënie duhet nxitun Kombi Shqiptar. Është detyrë e të gjithë intelektualëve, arësimtarëve dhe kompetentëve të zgjojnë ndjenjat fisnike dhe bujare tradisionale të Shqiptarit, t’i rrisim e t’i zhvillojmë që të shohim më dëndur vepra si ato të naltëpërmëndurat. Veçanërisht djalëria duhet të shkëlqejë me këto cilësina të shpirtit si një gjeneratë e fortë dhe e pastër shpirtërisht./ Ora, 29 tetor 1931/
