Serbia në prag të grevës së përgjithshme

Vala e pakënaqësisë e shkaktuar nga shembja e strehës në stacionin hekurudhor të Novi Sadit ku mbetën të vdekur 15 persona e solli Serbinë në një pikë kthese. A janë të mundshme ndryshimet?

“Korrupsioni vret”. Pas këtij mesazhi po qëndrojnë dhjetëra mijëra qytetarë serbë të cilët dalin në rrugë çdo ditë për të kërkuar përgjegjësi politike dhe penale për shembjen e strehës në stacionin hekurudhor të Novi Sadit, ku mbetën të vdekur 15 persona dhe dy u plagosën rëndë.

Radhët e protestave po shtohen dita ditës. Demonstratat dhe bllokimet e rrugëve janë bërë përditshmëri. Çdo ditë, qytetarët anembanë Serbisë mblidhen për të mbajtur 15 minuta heshtje për të nderuar viktimat.

Studentët bllokuan punën e pothuajse të gjitha fakulteteve në tre universitetet më të mëdha shtetërore, duke kërkuar ndër të tjera dorëheqjen e Kryeministrit dhe Kryetarit të Bashkisë Novi Sad.

“Unë nuk shoh një skenar me të cilin do të dalim nga bllokimi pa plotësuar kërkesat. Mendoj se patjetër ka ndodhur një pikë kthese dhe se ky është padyshim fillimi i fundit,” thotë për DW Ana Gjuriç, studente nga Novi Sadi.

Rreth 5000 profesorë dhe bashkëpunëtorë qëndruan pranë studentëve. “Kaos, krim, sundim i injorancës dhe studentëve të këqij – kjo është diçka që njeriu thjesht nuk mund të durojë ta shikojë,” thotë për DW Lubica Oparnica, profesoreshë në Fakultetin e Edukimit. Studentët i rikthyen besimin se ndryshimi është i mundur.

“Jam shumë e magjepsur nga mënyra se si punojnë studentët. Ky është solidariteti dhe ky mur nuk mund të thyhet. Nëse ne të gjithë duam të njëjtën gjë, dhe është shumë e qartë këtu se ne duam një sistem të ri, një kohë të re dhe ndryshe, unë mendoj se regjimi thjesht nuk mund të bëjë asgjë këtu.”

Mbështetja vjen edhe nga diaspora, nga New Yorku në Melburn. Qytetarët po mblidhen në metropolet botërore në mbështetje, dhe tenisti Novak Gjokoviç po dërgon një mesazh nga Australian Open se edhe ai qëndron në krah të studentëve.

Qytetarët po dhurojnë ushqime, privatët po dhurojnë pajisje të nevojshme, shoferët e taksive ofrojnë udhëtime falas dhe fermerët premtojnë të mbrojnë studentët në protesta me traktorë.

Qëndrimi armiqësor i shtetit

Me shumë mundësi do t’u duhet mburoja, pasi presioni ndaj studentëve në bllokadë po rritet. Gazetat proqeveritare i quajnë mercenarë të huaj dhe publikojnë dokumentet e tyre personale. Pjesëtarët e shërbimeve serkret rikujtojnë prindërit e tyre.

Ka një numër në rritje të sulmeve fizike ndaj protestuesve në rrugë. Situata arriti kulmin kur, gjatë një ceremonie përkujtimore pesëmbëdhjetëminutëshe për viktimat në Beograd, një burrë u fut me makinën e tij në turmë dhe goditi një studente nga Fakulteti Juridik, e cila përfundojë në spital me lëndime të rënda.

“Jemi të tronditur, por kjo nuk do të na trembë, vetëm mund të na tërbojë më shumë,” thotë Ana Gjuriç.

Grevë e përgjithshme
Ky rast gjithashtu zemëroi shumë qytetarë të cilët, pas incidentit, dolën në rrugë për të protestuar masivisht në qytetet më të vogla anembanë Serbisë. Për studentët, kjo është një shenjë se shoqëria është pjekur për një grevë të përgjithshme. Ata besojnë se gjithçka duhet të ndalet që ndryshimi të ndodhë me të vërtetë. Shumë prej tyre tashmë i janë përgjigjur thirrjes së tyre.

Dhoma e Avokatëve të Serbisë ka pezulluar për shtatë ditë punën, ndërsa në grevë janë edhe disa punonjës në Ndërmarrjen Elektrike Serbe. Siç mëson DW, edhe disa punonjës të shëndetësisë dhe artistë të punësuar në institucionet publike të kulturës po përgatiten të ndërpresin punën deri në një vendim të dytë.

Dhe punonjësit e arsimit, me ndihmën e prindërve, pezulluan mësimin. Edhe pse sindikatat arritën marrëveshje me qeverinë serbe për rritjen e pagave dhe shpallën moratorium të grevave, gjysmëvjetori i dytë nuk filloi në kohë në dhjetëra shkolla.

“Arsimi nuk mund të jetë i mirë përderisa në shoqëri mbretëron korrupsioni. Arsimi nuk mund të jetë i mirë derisa në shoqëri nuk respektohet parimi i ndarjes dhe zëvendësimit të pushtetit. Arsimi nuk mund të jetë mirë përderisa vendimmarrësit janë plagjiatorë, falsifikatorë, uzurpatorë dhe manipulues,” tha Dushan Kokot nga Sindikata e Pavarur e Mësimdhënësve të Serbisë. Ata nuk ishin ndër katër sindikatat që negociuan me qeverinë për rritjen e pagave dhe votuan për të ndaluar punën deri në një vendim të dytë.

Kryeministri Millosh Vuçeviç njoftoi se do të dërgohen inspektorë në shkollat ​​që kanë pezulluar punën dhe paralajmëroi pushime nga puna.

“Unë nuk po kërcënoj askënd, por i kam paralajmëruar të gjithë dhe kam kërkuar që të mos luajnë me fëmijët dhe sistemin arsimor,” tha Vuçeviç.

Dy inspektore tashmë kanë lëshuar një deklaratë duke thënë se nuk kanë pranuar të kryejnë detyrën për shkak se bie ndesh me normat profesionale dhe etike, ndërsa në një shkollë të gjithë punonjësit kanë nënshkruar një deklaratë duke thënë se do të japin dorëheqje nëse ndonjëri nga punonjësit merr ndonjë masë.

Qeveria në mbrohet
Ndërkohë që protestat dhe solidariteti mes shtresave të ndryshme të shoqërisë po rriten, qeveria po përpiqet të përballet me krizën më të madhe politike të qeverisjes së saj 12-vjeçare. Presidenti serb Aleksandar Vuçiç akuzon protestuesit për cenim të rendit kushtetues

“E gjitha kjo bëhet nga instruktorë të huaj, të ardhur nga disa vende perëndimore. Ne i dimë të gjitha këto dhe ka edhe nga vendet lindore në mesin e atyre që kanë bërë punë të pista për rrjetin e agjentëve perëndimor,” tha Presidenti serb Vuçiç.

Ai i ofroi opozitës një referendum këshillëdhënës për besimin ndaj Presidentit të Republikës. Opozita e refuzon këtë propozim dhe kërkon një qeveri tranzitore, detyra e së cilës do të ishte krijimi i kushteve për zgjedhje të lira dhe të ndershme. Kjo nuk është e pranueshme për SNS-në në pushtet. Ata tashmë kanë nisur fushatën “I Besoj Vuçiçit”.

“Referendumi do të ishte një sfidë e madhe edhe për qeverinë,” mendon politologu Dushan Spasojeviç. Ai beson se të gjithë do të mbeten në fushën e luftës informale.

“Duket sikur ata do të nisin një lloj kundërfushate tani. Ka indikacione se të ashtuquajturat kundër-mitingje do të mbahen në fund të javës dhe supozoj se ky është një mekanizëm tjetër me të cilin SNS do të përpiqet të kontrollojë protestat,” thotë Spasojeviç për DW.

Ku do të shkojë Serbia nga kjo pikë kthese? Nuk ka asnjë dilemë për profesoreshën Lubica Opranica. “Është e qartë se do ta kenë të vështirë të dorëzohen, sepse gëzojnë privilegje serioze. Prandaj duket e pamundur. Por unë mendoj se kjo qeveri thjesht do të shembet si ajo streha që ra. Ne do të habitemi. Unë mendoj se ata janë në fund të grahmave të tyre,” beson ajo.

Dushan Spasojeviç është më i kujdesshëm, por gjithashtu beson se nuk ka kthim prapa nga kjo pikë. “Nëse qeveria gjen një mënyrë për të minuar protestat e studentëve, kjo do të jetë një rrugëdalje nga kriza, por kriza do të kthehet me fuqi të plotë në rastin e parë,” përfundon Spasojeviç./DW/