Shpenzimet më të larta për vezë e qumësht në Europë, ndër çmimet më të shtrenjta

Një individ shqiptar shpenzon mesatarisht 267 euro në vit për vezë, qumësht dhe djathë, sipas të dhënave që janë të publikuara në sistemin e të dhënave të Eurostat.

Në krahasim me shtetet e tjera të rajonit, shpenzimet nominale për këto produkte janë më të lartat në rajon.

Serbët shpenzojnë për të njëjtat produkte 163 euro, ose 40% më pak. Maqedonia e Veriut shpenzon 198 euro, Mali i Zi 263 euro dhe Bosnjë Hercegovina 249 euro. Të dhënat i referohen vitit 2020, ndërsa Kosova nuk është e përfshirë në këto statistika.

Në raport me prodhimin e Brendshëm bruto, shpenzimet për këto produktet janë më të lartat në Europë, në 5.8% të PBB-së, shumë më e lartë sesa mesatarja e Bashkimit Europian prej 1%. E dyta pas Shqipërisë renditet Bosnjë Hercegovina, me 4.9% të PBB-së, e ndjekur nga Maqedonia e Veriut, me 3.8% të PBB-së.

Por, më shumë sesa konsum i lartë, shpenzimet e shtuara rezulton se vijnë nga çmimet më të shtrenjta të këtyre produkteve, ndonëse ato janë pothuajse prodhim vendas. Po sipas të dhënave të Eurostat, Indeksi i nivelit të çmimeve i Shqipërisë për grupin vezë, qumësht dhe djathë në vitin 2020 në krahasim me mesataren e bashkimit Europian (me 27 shtete) ishte 109, që do të thotë se konsumatorët vendas i blejnë këto produkte 9% më shtrenjtë sesa në pjesën më të madhe të vendeve europiane.

Ndërsa në rajon, veza, qumështi dhe djathi kushton më lirë në Maqedoninë e Veriut, me indeks 78.1, ose rreth 22% më pak sesa mesatarja e BE-së dhe 31% më lirë sesa në Shqipëri. Në mal të Zi indeksi është 91, në Serbi 94.1 dhe Bosnjë 82.5. në këtë mënyrë, Shqipëria është i vetmi shtet në rajon, ku familjarët i blejnë këto produkte bazë më shtrenjtë sesa mesatarja e Bashkimit Europian, ndonëse të ardhurat e tyre janë sa 30% e mesatares së BE-së.

Industritë në vështirësi

Industria e përpunimit të qumështit në Shqipëri, prej disa vitesh po përballet me vështirësi shumë të mëdha në treg, duke bërë që një pjesë e kompanive të përpunimit të qumështit të falimentojnë apo të jenë në vështirësi financiare, për shkak të problemeve të ndryshme, mungesës së skemave mbështetëse për blegtorinë, skemës disfavorizuese të TVSH-së, favorizimit të importeve, barrierave të shtuara për eksport, cilësisë së dobët të qumështit në ferma, tregut informal dhe rritjes së kostove javët e fundit nga kufizimet në ofertë që erdhën nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës.

Prej kohësh dhe në mënyrë sistematike, kjo industri ka ngritur zërin lidhur me kapacitetet reale të fermave blegtorale, të cilat nuk janë në gjendje të plotësojnë nevojat e fabrikave të përpunimit të qumështit, si nga ana sasiore, cilësore, duke përfshirë edhe sigurinë ushqimore.

Sipas INSTAT, në vitin 2020, prodhimi i qumështit te fermat ishte 1,05 milionë tonë, me një rënie prej 5,4% krahasuar me vitin 2019. Sasia e qumështit të grumbulluar për përpunim në vitin 2020 raportohet të jetë rreth 119 mijë tonë, ose 11% e sasisë së qumështit të prodhuar në ferma, duke shënuar rënie me 14,8% krahasuar me vitin 2019.

Industria e përpunimit të qumështit furnizohet me qumësht lope në një sasi rreth 897 mijë tonë, ose 85% e qumështit të prodhuar në ferma. Pjesa tjetër e furnizimit është e ndarë pothuajse në mënyrë të barabartë midis qumështit të deleve dhe qumështit të dhive (rreth 76 mijë tonë). Vetëm 22% e qumështit për konsum shitet në treg formal, 33% e baxhove rezultojnë të formalizuara, 15% e fermave kanë NIPT.

Edhe industria e prodhimit të vezëve javët e fundit, krahas rritjes së kostove të lëndëve të para dhe energjisë po vuan nga pasojat e gripit të shpendëve, që deri tani ka çuar në ngordhjen e 350 mijë pulave. Në vend, sipas INSTAT ka gjithsej 5 milionë pula. Deri tani është dëmtuar 7% e tyre./Monitor/