Shqipëri-Kosovë, Qeveria miraton kontrollet e përbashkëta në dogana, por procedurat dhe tarifat nuk lehtësohen

Qeveria ka miratuar në parim marrëveshjen, Shqipëri -Kosovë për ngritjen e pikave të përbashkëta të kalimit kufitar kryerjen e veprimtarive të përbashkëta të kontrollit kufitar.

Hyrja në fuqi e kësaj marrëveshje nuk lehtëson as procedurat e zhdoganimit dhe as tarifat doganore, por secila nga palët sipas procedurave të veta do të ushtrojnë kontrollet në një godinë të vetme.

Pas deklaratave me tone të larta patriotike, marrëveshjeve, mbledhjeve të përbashkëta ndërmjet qeverive për lehtësimin e tregtisë, në të vërtetë qeveritë e të njëjtit komb do të zbatojnë një projekt në fushën e doganave, që vite më parë është vënë në funksion me Malin e Zi dhe shumë shpejt do të vihet në zbatim edhe me pikat doganore Greqinë dhe Maqedoninë. Projekti “Singleëindoë” është një financim i Bashkimit Europian nëpërmjet projektit IPA 2012 dhe parashikon që procedurat e dy shteteve të ofrohen në një godinë të vetme, si për Kosovën dhe Shqipërinë.

Projekti për godinën e përbashkët ka nisur katër vite më parë, teksa parashikohet që shërbimi me një ndalesë të nisë nga funksioni vitin e ardhshëm. Burimet zyrtare nga doganat sqaruan se, ofrimi i shërbimeve doganore me një ndalesë nuk i ndryshon tarifat doganore dhe as numrin e procedurave që aplikon secila palë.

Por teksa doganat kanë nisur punën për projektin, të cilin do ta shtrijnë në të gjitha pikat doganore, si një detyrim që duhet të plotësohet në procesin e anëtarësimit në BE, deklaratat politike e kanë përkthyer këtë projekt në një unifikim të procedurave doganore Shqipëri – Kosovë, duke krijuar pritshmëri të larta te bizneset që në realitet nuk ekzistojnë. Madje në kuadër të nismës rajonale për një zonë të lirë tregtare në Ballkan, Shqipëria, por edhe vendet e tjera të rajonit, janë ende të vonuara për të lehtësuar tregtinë drejt tarifave zero deri në vitin 2023.

Përpos inflacionit të deklaratave politike për të përmirësuar tregtinë ndërmjet dy anëve të të njëjtit komb, arritjet në realitet janë modeste.

Pavarësisht sasisë së ngarkesës, një biznesi shqiptar i kushton një eksport në Kosovë 276 euro. Ndonjëherë këto kosto zënë 40% të vlerës së mallit.

Si do të funksionojë dogana e përbashkët

Pika e përbashkët e kalimit kufitar, e cilësuar (PPKK) do të vendoset në Morinë në territorin e Shqipërisë, ku nëpunësit doganorë të palëve kanë të drejtë të kryejnë kontrollin doganor. PPKK përfshin seksionin e rrugës në territorin e Shqipërisë, mjediset dhe të gjitha mjediset e tjera ndihmëse që duhen për kontrollin doganor.

Për funksionimin e saj do të ngrihet një Komision i Përbashkët i Ekspertëve (KPE), i cili do të jetë përgjegjës për zbatimin e protokollit dhe përbëhet nga tre përfaqësues të përhershëm të caktuar nga palët doganore përkatëse. Administrator i pikës është parashikuar të jetë Drejtoria e Përgjithshme e Doganave të Shqipërisë.

Në përputhje me marrëveshjen janë përcaktuar kufijtë e pikës së përbashkët të kalimit kufitar dhe procedurat për transferimin dhe kthimin e mallrave të konfiskuara apo provave që i shoqërojnë ato në një vendndodhje tjetër zyrtare.

Mjediset zyrtare, që do të përdoren për kontrollin doganor nga të dyja palët, do të shënohen me simbole shtetërore dhe në përputhje me rregulloret e brendshme.

Si do të bëhen kontrollet

Kontrollet do të kryhen sipas marrëveshjes, ku nëpunësit e palëve do të shkëmbejnë informacion dhe do të japin asistencë të përbashkët. Të gjitha aktet ligjore të palëve në lidhje me kontrollin doganor do të zbatohen nga Pika e Përbashkët e Kontrollit dhe pasojat për shkeljet do të jenë të njëjta sikur të kishin ndodhur në territorin e secilës palë.

Veprimtaritë ditore nga PPKK, të kryera nga nëpunësit e Kosovës do të konsiderohen si të kryera në territorin e Kosovës. Nëpunësit e secilës palë kanë të drejtë të ndalojnë, të arrestojnë dhe të kufizojnë lirinë e një personi gjatë kontrollit kufitar, por vetëm në përputhje me legjislacionin shtetëror respektiv. Kur merren masa, nëpunësit e secilës palë duhet të informojnë njëra-tjetrën. Në PPKK, kontrolli doganor në hyrje do të ushtrohet mbi bazën e parimit të analizës së riskut. Kontrolli doganor në dalje është në diskrecionin e vendit të daljes. Nëse kryhen të dy, kontrolli i parë është në dalje.

 Udhëtarët dhe mjetet

Udhëtarë, mjetet dhe mallrat i nënshtrohen kontrollit doganor vetëm një herë. Nëse gjykohet e nevojshme, dokumentacioni i kontrollit të njërës palë mund t’i shërbejë palës tjetër për procedurat doganore të mëtejshme. Në këto raste, palët detyrohen t’i vënë në dispozicion njëra-tjetrës kopjen e dokumentacionit përkatës.

Marrëveshja përcakton se, në rastet e rrethanave të paparashikuara dhe të jashtëzakonshme dhe kur ka rrezik për sigurinë publike, palët bien dakord që të hiqet parimi me një ndalim dhe të rivendosen kontrollet e veçanta.

Doganat me Kosovën, kosto më të larta se më të shtete e tjera

Një biznesi nga Shqipëria që eksporton në Kosovë i duhet të harxhojë vetëm për një procedurë 276 euro. Sipas një studimi që është bërë nga Qendra Shqiptare e Eksporteve, në këtë shumë 30 euro shkojnë për agjencinë doganore, 40 euro janë pagesë terminali, 68 euro kushton certifikata fitosanitare (ku 28 euro është pagesa standarde për 20 tonë plus 2 euro të tjera për çdo tonë). Ndërsa 138 euro të tjera janë pagesa për tarifat e hyrjes në rastin e një kamioni.

Ndërsa bizneseve të Kosovës u kushton një procedurë eksporti me Shqipërinë mesatarisht 144 euro. Në këto pagesa, 25 euro bizneset i Kosovës i paguajnë agjencisë doganore, 10 euro është pagesa e terminalit, 15 euro certifikata fitosanitare, 22 euro tarifa e skanimit në Shqipëri dhe 71 euro në total janë tarifat e hyrjes dhe shërbimet për një kamion në ditë.

Struktura e tarifave ndërmjet doganës së Shqipërisë dhe asaj të Kosovës krijohet më së shumti nga disa tarifa ekstra që vendet aplikojnë dhe më së shumti nuk janë tarifa klasike doganore. Një tarifë e tillë në territorin e Kosovës është parkimi, i cili shkon 40 euro për kamion edhe nëse, bizneset e përdorin atë vetëm për një orë. Kjo tarifë është në vullnetin e qeverisë së Kosovës që të lehtësohet dhe nuk hyn në procedurat e zhdoganimit. Për një biznes nga Kosova, që do të eksportojë në Shqipëri, më së shumti peshon tarifa e skanimit prej 22 eurosh, që është një shërbim ekstra nëpërmjet koncesionit privat dhe

Tarifat

Tarifat që paguajnë bizneset e Kosovës për eksporte në Shqipëri

25 euro- Pagesë për agjencinë doganore

10 euro – Pagesë terminali (për mallrat e importuara)

15 euro – Certifikatë Fito-Sanitare

22 euro – Tarifa e skanerit (Shqipëri)

72 Euro në total – tarifat e hyrjes (vetëm shërbimet, për kamion në ditë)

26 Euro- Tarifat e pagesës në rrugën e kombit për një kamion

Tarifat që paguajnë bizneset e Shqipërisë për eksporte në Kosovë

30 euro – Pagesë për agjencinë doganore

40 euro – Pagesë terminali (për mallrat e importuara)

68 euro – Certifikatë Fito-Sanitare (28 euro – pagesa standarde për 20 tonë, plus 2 euro/tonë)

138 Euro në total – tarifat e hyrjes (vetëm shërbimet, për kamion në ditë)

Kufizimet

Mallrat për të cilat importi është ndaluar nga vendi hyrës do të lejohen të kthehen në vendin e daljes. Në rastet e parimit me një ndalim, mallrat mund të sekuestrohen nga nëpunësit e vendit hyrës. Në rastet kur kontrollet kryhen në mënyrë të veçantë, nëpunësit e vendit të hyrjes mund të sekuestrojnë mallrat vetëm pasi kontrolli doganor të ketë përfunduar nga vendi i daljes dhe vetëm në përputhje me legjislacionin e tyre kombëtar.

Të hollat dhe letrat me vlerë të sekuestruara nga nëpunësit e secilës nga palët, gjatë kryerjes së kontrollit, si mallrat dhe mjetet e tjera, duhen të trajtohen sipas rregullave të vendit sekuestrues dhe nuk u nënshtrohen rregullave të eksportit. Nëpunësit mund të mbajnë vetëm një armë të shkurtër brezi, ata mund të mbajnë pranga, shkopinj gome. Përdorimi i forcës, sipas marrëveshjes, duhet të jetë në përputhje me rrezikun dhe nuk duhet të tejkalojë kufijtë e nevojës. Dokumentet, pajisjet teknike, posta dhe mjeta të tjetra nuk do të kontrollohen nga pala tjetër.

Palët pajtohen për ndarjen e shpenzimeve që kanë të bëjnë me energjinë, ujin dhe mirëmbajtjen e mjediseve doganore. Shërbimi parashikohet të ofrohet është 24 orë në 7 ditë./Monitor/