Sot takimi Witkoff-Putin, për çfarë negociohet në Moskë?!

Sot i dërguari special i Presidentit Trump, Witkoff, takohet me presidentin rus Putin. A do të bjerë dakord Rusia për një plan paqeje. Cilat janë pikat kyçe?

Pak dihet tani për progresin e bisedimeve. Përfaqësues nga SHBA-ja dhe Ukraina u takuan në Miami gjatë fundjavës për të diskutuar ndryshimet në planin origjinal prej 28 pikash të administratës Trump, i cili u tha, se kryesisht i shërbente interesave ruse. Pasi ky plan u bë publik në nëntor, shtetet kryesore evropiane, BE-ja dhe Ukraina këmbëngulën për ndryshime – gjë që çoi në bisedime në Gjenevë, të cilat rezultuan në një dokument të rishikuar, i cili u diskutua në Miami. 

Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio i përshkroi bisedimet në Miami si “shumë produktive”. Qëllimi, tha ai, nuk ishte vetëm paqja, por edhe ndihma për Ukrainën që “të jetë e sigurt përgjithmonë, në mënyrë që të mos ketë më frikë nga pushtimi”.

Cilat janë pikat kritike?

Ukraina kërkon një armëpushim pa kushte dhe dëshiron të negociojë gjithçka tjetër pas armëpushimit. Rusia,  nga ana tjetër, synon që kërkesat e saj të përmbushen përpara se të bjerë dakord për një armëpushim. Rusia këmbëngul për lëshime territoriale nga Ukraina.

Kreu i Kremlinit, Vladimir Putin, kërkon që Ukraina të heqë dorë plotësisht nga pretendimet e saj ndaj Donbasit, që nënkupton edhe rajonet e Luhanskut dhe Donetskut, dhe gjithashtu të tërhiqet nga pjesët që ende kontrollon. Ukraina deri më tani ka refuzuar.

Moska gjithashtu pretendon edhe rajonet e Khersonit dhe Zaporizhjas. Megjithatë, që nga vera, ka pasur raportime se Putini do të i gatshëm të ngrinte vijën e frontit atje. Prandaj, këto rajone do të mbeteshin pjesërisht pjesë e Ukrainës. Kjo është gjithashtu ajo që përcakton plani origjinal prej 28 pikash i SHBA-së. Pala ruse gjithashtu kërkon çmilitarizimin dhe status neutral të Ukrainës – pa anëtarësim në NATO. Në të njëjtën kohë, Rusia kërkon të ndalen dërgesat e armëve perëndimore dhe heqjen e sanksioneve.

Nga perspektiva e Ukrainës, dorëzimet e territoreve të njohura ligjërisht nuk shtrohen për diskutim. Por deri ku ajo do të pranojë kërkesa të tilla, është aktualisht e paqartë. Sidoqoftë, çdo lëshim mbi çështjet territoriale varet nga fakti nëse dhe çfarë garancish sigurie do të marrë Ukraina, dhe kush përgjigjet në rast krize. Formalisht, Ukraina nuk do ta braktisë qëllimin e saj afatgjatë për anëtarësim në NATO – por anëtarësimi në të ardhmen e afërt është jorealist.

Shqetësimet e ukrainasve dhe europianëve

Për muaj të tërë, ukrainasit kanë qenë të shqetësuar se SHBA-të do të bien dakord për një marrëveshje kundër tyre pa u konsultuar me ta. Dëshira e Trump për t’i dhënë fund luftës sa më shpejt të jetë e mundur, pjesërisht për të rifilluar biznesin me Rusinë, është bërë gjithnjë e më e qartë në muajt e fundit.

Në pikat kyçe kërkesat e ukrainasve dhe rusëve duken të papajtueshme. Ukrainasit ndërkohë i tremben tërheqjes së mbështetjes ushtarake nga SHBA, nëse ata nuk do të bien dakord për një paqe të diktuar, veçanërisht një të bazuar në dëshirat e Moskës. Por jo vetëm armët amerikane, edhe ndihma e shërbimeve të inteligjencës është veçanërisht e rëndësishme për luftën mbrojtëse të ukrainasve.

Evropianët janë të shqetësuar për përfundimet që Rusia mund të nxjerrë nga një marrëveshje që do të ishte shumë e favorshme për Moskën – dhe për pasojat për marrëdhëniet transatlantike. Shqetësimi evropian është, se Rusia mund të ndihet e inkurajuar për të sulmuar përsëri Ukrainën me një pretekst tjetër pas një periudhe rimëkëmbjeje ushtarake, dhe gjithashtu mund të ndikojë për të destabilizuar gjithnjë e më shumë shtetet anëtare të BE-së, për shembull në shtetet baltike – edhe nëse jo për të sulmuar.

Sa realiste është ujdia për paqen?

Të gjitha palët ushtrojnë optimizmin këto ditë. Po sa optimizëm do të ketë pas bisedimeve të Witkoff në Moskë nuk dihet. Ekspertët politikë janë kryesisht skeptikë. Në fund të javës së kaluar, Presidenti rus Putin riafirmoi kërkesat e tij maksimaliste territoriale si të panegociueshme.

Në të njëjtën kohë, duket vështirë e imagjinueshme që evropianët do të njohin de jure pretendimet e Rusisë ndaj Krimesë dhe rajoneve të Luhanskut dhe Donetskut në tërësinë e tyre, si dhe ndaj pjesëve të pushtuara tani të rajoneve të Zaporizhzhisë dhe Khersonit.

“Asgjë” nga ajo që po negociohet aktualisht “nuk do të çojë në paqe apo në një marrëveshje”, shkruan Janis Kluge nga Instituti kërkimor SWP me qendër në Berlin në platformën X. Ekspertja e Rusisë, Tatiana Stanovaya, sheh një problem tek vetë Witkoff dhe argumenton se ai është një negociator shumë i dobët për të arritur ndonjë rezultat real.

Nga perspektiva ruse, të gjitha negociatat vuajnë nga fakti se ende nuk është paraqitur asnjë dokument përfundimtar, dhe për këtë arsye nuk ka asgjë konkrete. Në të njëjtën kohë, Putini është më i sigurt se kurrë se mund t’i arrijë qëllimet e tij në fushën e betejës./DW/