Turizmi i aventurës, Shqipëria në 360 gradë

Turizmi i aventurës apo arratisjet e fundjavës nuk janë koncept i ri në ofertën turistike të vendit tonë. Por, ajo çfarë do të konsideronim si ndryshim në vitin 2022, është rritja e lehtë e çmimeve të paketave, si pasojë e reflektimit të rritjes së inflacionit në vend, “goditje” e dytë kjo, pas pandemisë së gjatë…

Trendi i ri në turzimin shqiptar

Kur mendojmë për “pushime”, mendja jonë shkon te plazhet me rërë apo gurë dhe ditët e kaluara, duke pushuar në diell, shtrirë në një shezlong. Por në dekadën e fundit, një trend i ri ka ndryshuar edhe turizmin shqiptar, aq sa mund të themi me bindje që është kthyer në normalen e re: turizmi i fundjavave.

Vetëm një dekadë më parë, udhëtimi në vende të largëta për të marrë pjesë në veprimtari si zhytja, ngjitja në mal ose hedhja me parashutë ishte ‘territori i vetëm’ i njerëzve të guximshëm dhe atyre që i quanim ‘backpackers’. Sot, është një trend i të rinjve dhe jo vetëm. Turizmi i fundjavës nuk përfshin vetëm atë të aventurës, por edhe destinacionet e afërta, të cilat vizitohen në 1, 2 ose maksimumi 3 ditë.

Çfarë ofron Shqipëria në vitin 2022 në turizmin e fundjavave?

Neritan Ibi, guida profesionale e “My Albania Nature Explorers”, thotë se ndër vite, ecuria ka qenë e mirë dhe ky lloj turizmi po bëhet i qëndrueshëm. Megjithatë, ka gjithmonë disa “por”.

Neritani shton se, janë tre arsyet që po ndikojnë në një rritje të çmimeve të paketave, edhe për udhëtimet pa akomodime.

“Situata e konfliktit Rusi-Ukrainë sigurisht ka pasur ndikim në rritjen e çmimeve, të gjithë e dimë se rritja e çmimit të naftës ka qenë e lartë, krahasuar me një vit më parë, ndaj paketat kanë shënuar rritje çmimi të lehtë.

Një arsye tjetër, padyshim, është konkurrenca e pandershme. Ka agjenci të cilat punojnë në informalitet, pa NIPT dhe vetëm me një faqe Instagram-i, të cilat duke mos pasur kostot tona, dalin me një çmim më të ulët në ofertat e tyre. Mendoj se ky segment tregu duhet monitoruar më shumë. Dhe një arsye e tretë, ishte muaji i Ramazanit. Frekuentimi gjatë muajit prill ishte shumë i vakët, mendojmë se maji e qershori do të jenë më mirë”, – thotë z. Ibi.

Ai shton se turizmi i aventurës është kryesisht sezonal, sepse lidhet ngushtë, me financat e njerëzve, sikurse edhe me motin. Në itinerarin e tyre, përfshihet pjesa e maleve dhe ajo e detit, që do të thotë se vijon të jetë tërheqëse edhe në verë.

Për shembull, në turet nga Jugu: Dhërmi, Vlorë, Sarandë, vizitojmë gjiret e paeksploruara, që nuk arrihen lehtë individualisht. Sipas tij, parapëlqehen shumë: Gjiri i Grahmës, Shpella e Dafinës, e Shën Andreas, Shpella Blu, Shpella e Piratëve, ajo e Haxhi Alisë, Gjiri i Gjipesë, Jali, Akuariumi, Karaburuni etj. Për të tilla ture, në verë, niset nga qershori e deri në mes shtatori zakonisht.

Blerina Ago, eksperte turizmi dhe anëtare ekzekutive e Federatës Botërore të Rafting, pohon se, një nga ndikimet e pandemisë në industrinë e turizmit është kthimi i vëmendjes së operatorëve turistikë dhe udhëtarëve drejt turizmit të gjelbër, përvojave të lidhura me natyrën.

Sipas saj, turizmi i aventurës është lloji i turizmit, i cili po kthehet më shpejt me hapjen graduale të lëvizshmërisë. Gjithashtu, ajo shton se, ecjet në natyrë, rafting, kajak, kalërim, snorkeling, paravelë, shëtitje me varka me motorë apo anije turistike, zhytje, vizita në kantina vere dhe agroturizëm, aventura me motorë me katër rrota janë ofertat ekzistuese turistike që ofrohen.

“Sektori i turizmit do të vuajë rritjen e çmimeve. Faji, në radhë të parë, i drejtohet rritjes së çmimit të karburantit që po bën që edhe kostoja e transportit të rritet në qiell. Dhe më pas, rritja e çmimit të lëndëve të para, për rrjedhojë po çon edhe në rritje në botën e hotelerisë dhe mikpritjes. Megjithatë, bizneset e turizmit, të cilat kanë vuajtur një krizë të thellë nga pandemia, do të priren të ulin fitimet dhe të reflektojnë sa më pak rritjen e çmimeve te turistët”, – përfundon znj. Ago.

Delinda Muçollari, blogger e angazhuar në promovimin e turizmit vendas, thotë se oferta e fundjavës është gjithnjë e më e larmishme, për sa kohë që agjencitë e udhëtimit vazhdojnë të sjellin në tregun turistik destinacione të reja e të paeksploruara nga viti në vit.

“Rezultat në të cilin ka kontribut edhe zhurmnaja dixhitale, blogjet dhe blogerët e udhëtimit, rrjetet sociale dhe moria e materialeve audiovizuale të këtyre destinacioneve, foto e video të reja të realizuara me dron etj. Të gjitha këto në funksion të romanticizimit të këtyre destinacioneve, shpeshherë duke i optimizuar përtej realitetit”, – thotë znj. Muçollari.

Problematika

Turizmi i aventurës ndikohet, në mënyrë të drejtpërdrejtë, nga dy faktorë, pasiguria financiare dhe moti. Neritan Ibi, nga “My Albania Nature Explorers”, thotë se fillimi i këtij viti nuk ka qenë shumë i favorshëm sa u përket kushteve atmosferike, përveç hezitimit të shqiptarëve për COVID, që ndonëse është në zhdukje, ka pasur efekte për shkak të variantit Omnicron në janar. Pa dyshim, edhe pasiguritë financiare për shkak të rritjes së çmimeve, ndikuan në uljen e frekuentimit.

“Kjo i ka penguar në kryerjen e itinerareve të paketave të menduara më parë dhe ka frenuar interesin e shqiptarëve. Një tjetër problem, është rritja e kostove për shkak të naftës më të shtrenjtë, si dhe kostot e akomodimit janë rritur”,- thotë z. Ibi.

Ndërsa problemi kryesor që do të vuajnë bizneset e turizmit gjatë 2022, sipas Blerina Ago, është mungesa e fuqisë punëtore të kualifikuar. Si pasojë do të kemi një shërbim jo të standardizuar, më shumë konkurrencë të paligjshme dhe do të jemi më të ekspozuar ndaj rrezikut që turistët të largohen jo thellësisht të lumtur nga pushimet e tyre.

“Shqipëria, krahasuar me vendet fqinje dhe ato të rajonit ka një ofertë të vakët turistike, me një vlerë të ulët për turistin. Duke ofruar shërbimet bazë, ende nuk jemi të aftë ta bëjmë turistin të shpenzojë më shumë. Kjo do sjellë pak fitime për sektorin, që si rrjedhojë do të ofrojë paga më të ulëta, më shumë vende pune sezonale.

Ende kemi punë për të bërë për sa i përket qëndrueshmërisë, në mënyrë që të mos jemi gjithmonë në nivelet “kap ça të kapim”, por të kemi turistë më cilësorë. Shqipëria nuk e ka luksin të mburret me numrin e turistëve që hyjnë në vend, pasi dhe infrastruktura jonë turistike është e limituar. Nëpërmjet shërbimeve cilësore duhet të arrijmë ata turistë që janë të aftë të shpenzojnë më shumë”, – thotë ajo.

Sugjerime destinacionesh

Krahina e Kurveleshit

Krahina e Kurveleshit ka sipërfaqe të përgjithshme prej afro 70 km². Është zonë malore, e ndërtuar kryesisht nga shkëmbinj gëlqerorë të kretakut e pjesërisht nga flishi, me reliev të lartë e të ashpër në pjesën më të madhe të tij, që në Kurveleshin e Sipërm merr karakterin e një rrafshnalte shumë të copëtuar nga përrenjtë me shtretër të thellë e gryka të ngushta në trajtë kanionesh (deri 150 m të thella), rrëpirash e humnerash (si në Nivicë, Lekdush etj.).

Ujëvara e Sotirës

Një nga perlat e natyrës ka nisur të eksplorohet nga turistë vendas e të huaj. Ujëvara e Sotirës ndodhet rreth 22 kilometra larg Gramshit dhe për të arritur në zonën e ujëvarës duhet të ecësh rreth 1 orë në këmbë nga fshati Sotirë nga ku ka marrë dhe emrin ujëvara.

Në verilindje të Tomorit, ndodhet burimi i madh që vjen nga një e çarë gjatësore në shkëmbin gëlqeror të thepisur. Lartësia e rënies së ujit varion nga 5 metra deri 20 metra lartësi. Peizazhi i shpatit ku uji del, në mes të pyjeve e pemëve të lisit, është i mrekullueshëm. Zhurma e ujit mund të dëgjohet shumë larg.

Lumi i Shalës

Lumi i Shalës është lumi i cili buron rrëzë Alpeve Shqiptare. Është i gjatë 37 km prej burimit në majën e Radohinës e deri në Dri, buron te kroi i Shtrazës në krye të fshatit Theth, në rrëzë të majës së Radohinës, nga ku zbret poshtë nëpër luginë të Shalës, nga Thethi, Ndërlysa e Musha, nga Breg-Lumi tek Porta e Shalës (Gryka e Rrshqëmit), nëpër Lotaj e në luginën e Shoshit, derisa derdhja e tij shkon në Lesniqe në Dri (sot liqeni Koman).

Lumi i Shalës është i pasur me një shumëllojshmëri peshqish, por më i përhapuri është trofta, që rritet vetëm në ujërat e ëmbla. Ngjyra e kaltër dhe e ftohtë e ujit është karakteristike e këtij lumi, shkëmbinjtë e thepisur që e rrethojnë, duken sikur prekin qiellin me dorë. Në lumin e Shalës gjendet një bukuri e rrallë, e cila vështirë të thuhet vetëm me fjalë.

Syri i Ciklopit

Syri i Ciklopit, ose siç i thonë ndryshe Gjurma e Ciklopit, ndodhet rreth 4 km poshtë Krrabës, në fshatin e quajtur Skëterrë, në luginën e lumit Erzen. Ai është rreth 20 metra i gjerë dhe 120 metra i thellë si një perlë e fshehur në grykën e Krrabës. Një humnerë e vogël rri në fund të shkëmbinjve të Krrabës, dhe poshtë saj është një liqen me ujë të smeraldtë, për të cilin thonë se është vendi ku bisha dha shpirt e pas tij mbeti një liqen në formë zemre.

Kanionet e Erzenit

Këto kanione ndodhen përgjatë rrjedhës së lumit Erzen. Uji i këtij lumi që rrjedh në një terren shkëmbor gjatë shekujve ka krijuar kanione spektakolare. Uji i kristaltë dhe thellësia e kanioneve të krijon mundësi të lahesh apo të notosh. Në pjesën ku lumi ka një thyerje rreth 10 m është krijuar një ujëvarë brenda një guve.

Përpara ujëvarës te kanionet ka vaska të cilat, në stinën e nxehtë përdoren për t’u larë dhe për të bërë banjo dielli. Për të shkuar tek këto kanione ndiqet rruga që të çon në Shpellën e Pëllumbasit, duke qenë se ato ndodhen poshtë saj në lumin Erzen. Lumi i Erzenit është i gjatë 108 km, me prurje rreth 102 l/sek. Kanionet e Erzenit janë një zgjedhje e mirë për çdo shpirt aventurier. Natyra e tyre ka menduar për gjithçka.

Liqeni i Bovillës

Bovilla ndodhet në një zonë me bukuri natyrore të mrekullueshme dhe liqeni i Bovillës, nga i cili merr ujë të pijshëm një pjesë e madhe e Tiranës, është përfshirë në itinerarin e disa tur-operatorëve dhe grupeve që organizojnë evente në natyrë. Kjo ndoshta është zona më e afërt për të praktikuar sportin e ngjitjes dhe kacavjerrjes në shkëmbinj në rajonin e kryeqytetit.

Ura e Brarit

Ura e Brarit ndodhet pranë fshatit me të njëjtin emër, në lindje të Tiranës, 7.6 km nga qendra e Tiranës. Ajo është gjurma e parë e rrugës në fillim të Malësisë së Tiranës në hyrje të Shkallës së Tujanit ku ndodhet Kalaja e Tujanit (antikiteti i vonë). Ura është ndërtuar vetëm nga një hark, në kyçin e të cilit kalldrëmi i urës ngrihet në formë kurrizi me pjerrësi nga të dyja anët. Mbështetjet e harkut janë vendosur mbi brigje shkëmbore që lartësohen mjaft nga shtrati i lumit.

Shpella e Pëllumbasit

Shpella e Zezë e Pëllumbasit ndodhet në lartësitë shkëmbore të malit të Pashkasheshit. Për këtë shpellë dhe vendndodhjen e saj deri para disa vitesh askush nuk dinte për të, veç vendasve, por edhe prej tyre rrallë e kishin vizituar. Duke iu referuar pozicionit gjeografik, Shpella e Zezë e Pëllumbasit ndodhet rreth 350 metra mbi nivelin e detit.

Bukuroshja e Fjetur

Shpella e Radacit, apo siç po quhet “Bukuroshja e Fjetur”, ndodhet pranë burimit të Drinit të Bardhë, afër 11 kilometra larg qytetit të Pejës. Hyrja e shpellës është e orientuar nga verilindja, e cila gjendet në lartësinë 578 metra mbi nivelin e detit. Shpella është krijuar kryesisht nga rrjedha e Drinit të Bardhë, që dikur kalonte nëpër këto korridore por, me kohë uji ka ndryshuar rrjedhën nuk kalon më. Si rezultat i rrjedhës së ngadalshme të ujit janë krijuar edhe vaskat të cilat edhe njëherazi paraqesin edhe pjesën më të veçantë të shpellës.

Pasqyrat e Gramës

Ndodhen në malin e Gramës, në afërsi të fshatit Sllovë, 1900 metra mbi nivelin e detit. Përbën një gur të madh me përbërje gipsore të llojit selenit, që shkëlqen. Prandaj ka marrë edhe emrin “pasqyrat”. Është e gjatë deri në 500 metra, e gjerë deri në 200 metra. Kanë vlera shkencore, didaktike e kulturore. Vizitohet, duke marrë rrugën Peshkopi – Sllovë dhe pastaj vazhdohet më këmbë për tek monumenti./Monitor/