Universiteti “nuk vlen”, mbi 80% e vendeve të lira të punës në 2024 nuk kërkonin aftësi arsimore

Vitin e kaluar gati 80 për qind e vendeve të lira të punës që u shpallen nga Agjencia Kombëtare të Punësimit ishin për punë me arsim elementar.

Sipas të dhënave zyrtare gjatë periudhës janar-dhjetor 2024 u shpallën 61.624 vende të lira pune ose 1 për qind më shumë se e njëjta periudhë e një viti më parë, por pjesa dërrmuese e tyre janë për profesione që nuk kërkojnë arsim të kualifikuar.

Konkretisht, profesionet elementare përbëjnë 27.2 për qind të vendeve të shpallura, ndërsa punonjësit e shitjeve dhe të shërbimeve zënë 18.9 për qind, punonjësit në industri 11.7 për qind dhe 23 për qind për zejtarë. Të katër këto  kategori përbëjnë gati 80% të totalit të vendeve të lira të punës, duke treguar se kërkesa e tregut në Shqipëri vijon të jetë e përqendruar te punët që kërkojnë pak ose aspak arsimim profesional të avancuar.

Profesionet më të kërkuara në vitin 2024 ishin për pozicione si punëtorë prodhimi, magazinierë, pastrues, shitës, kamarierë, operatorë shërbimi, punonjës ndihmës në sektorin e ndërtimit apo industrisë përpunuese. Puna në këto profesione shpesh është fizike, me paga relativisht të ulëta dhe me kushte pune që kërkojnë fleksibilitet dhe qëndrueshmëri.

Kjo shpërndarje tregon se struktura e tregut të punës në vend mbetet e orientuar drejt sektorëve me produktivitet të ulët dhe punë manuale, ndërsa pozicionet që kërkojnë arsim të lartë ose aftësi të specializuara, si menaxherë, specialistë apo teknikë, zënë një përqindje shumë më të vogël.

Sektorët ekonomik të cilët shpallën më shumë vende të lira pune ishin industria përpunuese me 28.6 për qind të totalit të kërkesave, akomodimi dhe shërbimi ushqimor me 17.8 për qind të totalit të kërkesave, tregtia me shumicë dhe pakicë dhe aktivitete të tjera shërbimi përkatësisht me 28 për qind,  dhe dnërtimi me 9.4 për qind të vendeve të lira të shpallura.

Krahasuar me një vit më parë vërehet një rënie me rreth 5 për qind të vendeve të lira të shpallura nga subjekte që lidhen me industrinë përpunuese dhe një rritje me rreth 4 për qind e VLP-ve të shpallura nga sektori i Akomodimit dhe Shërbimit Ushqimor duke reflektuar në këtë mënyrë dhe dinamikat e tregut të punës nga prodhimi drejt shërbimeve. Kjo reflekton mungesën e transformimit drejt një ekonomie të bazuar në njohuri dhe teknologji, duke treguar se sfida e kalimit drejt profesioneve më të kualifikuara mbetet ende e madhe.

Struktura e tregut të punës po zhvendoset nga prodhimi drejt shërbimeve, por në profesione që nuk kërkojnë aftësi të larta arsimore. Të dhënat  e përpunuara nga  institucionet financiare ndërkombëtare tregojnë se Shqipëria ka prodhuar më pak punësim për punonjës të kualifikuar se sa vendet në zhvillimin të Europës Juglindore në dy dekadat e fundit.

Punësimi ka ardhur në rritje, por nga kjo shtesë nuk po përfitojnë personat e arsimuar, por ato me aftësi elementare./Monitor/