Viti i Ri nëpër botë, tradita dhe rituale fatsjellëse

Traditat e lashta dhe moderne për të festuar Vitin e Ri në botë janë të shumta.

Nëse sot, më 31 dhjetor, ndodheni në një vend të huaj, përshtatuni me zakonet lokale dhe ritualet fatsjellëse.

Numra magjikë dhe ngjyra fatsjellëse

Sipas besëtytnive në shumë vende të botës, numri 12 është fatsjellës. Në Spanjë dhe në shumë vende të Amerikës Qendrore si në Venezuelë dhe në Kosta Rika, vendosen 12 kokrra rrushi në tavolinë, një për çdo muaj të vitit: është traditë të hash nga një kokërr çdo sekondë që paraprin mesnatën.

Në Caracas, kambanat e katedrales bien 12 herë në mesnatën e Vitit të Ri. Në Filipine sjell mbarësi të vësh në tavolinë 12 fruta të rrumbullakëta që përfaqësojnë monedhat, si simbol i prosperitetit. Në Japoni, në mesnatë, tempujt budistë u bien kambanave 108 herë, për të larguar 108 elementet e bonō, gjendje mendore që i bëjnë njerëzit të sillen keq.

Në Itali e në shumë vende europiane veshin të brendshme ngjyrë të kuqe në natën e Shën Silvestres, si ritual fatsjellës. Por nuk është kudo kështu: në shumë vende të Amerikës Qendrore, ngjyra fatsjellëse është e verdha. Nëse do të festoni në Meksikë, apo në Santiago, kryeqytetin e Kilit, do të shihni shumë dekorime dhe tullumbace të verdhë.

Në Brazil, ngjyra fatsjellëse është ajo që i përfshin të gjitha. Në plazhin Copacabana në Rio de Janeiro, më shumë se dy milionë njerëz mbërrijnë çdo vit të veshur në të bardha. Nëse ndodheni atje për të pritur Vitin e Ri, mund të hidheni shtatë herë mes valëve duke shprehur shtatë dëshira, të hani shtatë kokrra rrushi apo shtatë kokrra shege, si një dëshirë për mbarësi, siç e dikton tradita.

Ritualet fatsjellëse për të lënë vitin e vjetër pas krahëve

Ka mjaft rituale interesante me të cilët popujt e së gjithë botës lënë metaforikisht pas krahëve vitin e vjetër. Në shumë vende të Italisë, për shembull, është traditë të hedhësh nga dritarja objekte të cilat doni t’i hiqni qafe, edhe pse kjo është e ndaluar me ligj, pasi mund të vriten kalimtarë.

Në Irlandë, për të pasur mbarësi, trokasin në muret e shtëpive me bukë, ndërsa në Danimarkë hedhin pjata dhe gota të vjetra në derën e tyre ose atë të të afërmve dhe miqve për të larguar shpirtrat e këqij. Gjithnjë në Danimarkë, sapo mbërrin mesnata, është traditë të hidhesh nga karrigia. Sipas besëtytnisë, kjo përfaqëson në mënyrë metaforike largimin e vitit të vjetër për të hyrë te viti i ri.

Ritualet janë nga më të ndryshmet në botë. Në Algjeri, për shembull, fëmijët u shkruajnë prindërve letra me qëllime të mira dhe dëshira për Vitin e Ri. Në Rusi, Ded Moroz (versioni sllav i Babagjyshit), sjell dhurata së bashku me të bijën. Në Bangladesh, dita më romantike e vitit nuk është 14 shkurti, por 31 dhjetori; shumë çifte martohen për vit të ri, me festime që fillojnë vitin e vjetër dhe përfundojnë në vitin e ri.

Në Greqi, për të pasur mbarësi, varin një qepë në derën e jashtme. Në Republikën Çeke, duhet të prisni një mollë në mes; nëse shfaqet një kryq, viti i ri do të ketë disa peripeci, nëse shfaqet një yll, viti do të jetë i mbarë. Në shumë kultura në vende të ndryshme të botës, nga Greqia në Meksikë e deri në Filipine, kush gjen monedhën e fshehur tek kulaçi, do të ketë shumë fat.

Sfidat e Vitit të Ri, një zhytje aty ku uji është brrrr…

Një zhytje në mesin e ujërave të ftohta, është një ndër traditat e Vitit të Ri më të përhapura në gjithë botën.

Në Holandë është një traditë që ka lindur në vitin 1965 në Scheveningen dhe është përhapur në 200 qyteza të tjera në Holandë, ku mijëra persona, më 1 janar, bëjnë një zhytje në Oqean. Pas zhytjes në ujin e ftohtë, ata i pret në plazh një çokollatë e ngrohtë apo një supë me bizele.

Në Barcelonë, Primer Bany de l’Any (zhytja e parë e vitit) është një ritual i kohëve të fundit. I përuruar në vitin 1996, që prej atëherë zhvillohet çdo vit në plazhin e qytetit Sant Sebastiá. Në këtë periudhë të vitit, temperatura mesatare është 18 gradë Celsius, kurse ajo e ujit rreth 12-14 gradë.

Sigurisht, klima nuk i frikëson ata që marrin pjesë në këtë sfidë. Në Ystad, në Suedi, njerëzit zhyten duke mbajtur në kokë kapele kaubojsh; në Szigliet, në Hungari, notojnë në ujërat e liqenit Balaton; në Irlandën e Veriut, në ‘Scarborough beach’ në Yorkshire, Carnlough; në Francë, në plazhin e famshëm të Dunkirk./Monitor/