Vlerat dhe njollat!

nga Ismet Toto

Çdo shoqëri njerëzore e organizuar ka vlerat e saj dhe njollat e saj. Sado shovinistë të jemi, sado shqiptarë të flaktë e të kulluar, nuk mund të mohojmë se edhe Shqipëria jonë ka vlerat e saj, ashtu siç ka dhe njollat. Këtë e pohojmë me zë të lartë dhe pa frikë përgënjeshtrimi.

Disa njerëz, të cilët rastësisht dhe fatkeqësisht kanë kapur zanatin e punës, kanë thënë haptazi se nuk ishte mirë të zihen në gojë publikisht të metat dhe njollat e popullit tonë, sepse jemi tepër të papjekur dhe, pra, kemi nevojë të rrojmë me… ëndërra, duke predikuar me vend e pa vend se s’ka si na! Unë besoj se mbrojtësit e kësaj teze, në fshehtësinë e tyre, nuk kanë tepër justifikim veçse faktin që ata vetë janë një nga njollat e vendit tonë.

Unë jam i bindur, dhe për këtë kam shokë gjithë njerëzit me të cilët bisedoj përzëmërsisht, se është gjithaq morale dhe e shëndetshme për jetën zhvillimi dhe nderin tonë kombëtar, që qiten dhe të theksohen publikisht të metat tona. Arsyetimet për këtë bindje nuk mund të bëhen në shtyllat e një gazete. Por jam i sigurtë se shumica dërmonjëse e këndonjësve inteligjentë i nënkupton. Por, po qe nevoja, më vonë do t’i japim dhe ato arsyetime. Sot e kemi fjalën ngjetiu.

Vendi ynë ka njollat e tij historike, dhe të sotme, ashtu sikundër ka dhe vlerat e tij të përjetshme.

Njollat: Ka patur shqiptarë, që kanë qënë kundër formimit të një shteti shqiptar. Kanë punuar me grekët, serbët e sidomos me turqët dhe xhonturqët. Njerëz të shitur me pare, njerëz që u shëmbëllejnë atyre kamionëve të shkatërruar të Kavajës, të cilët kanë përsipër nga një tabelë me këto fjalë: “Udhëtim i përditshëm për kudo!”

Këta njerëz, me t’u bërë shteti shqiptar, përnjëherësh zbritën në fushat e politikës dhe, si eskorkë e stërvitur të lindjes së afërme, herë pas here mundën të marin në dorë dhe bajrakët e nacionalizmës! Dhe i spekulluan këto bajrake më së miri. U trashën e u majmën në sajë të tyre aq sa s’njihen më. Dhe kur u vihet pakëz në rrezik pozita e tyre, zënë e flasin për rreziqe të mëdha e predikojnë si lugetër fantastikë turbullime dhe trazira, kurse në realitet nuk ka ngjarë gjë tjetër, veç eklipsit total e të përhershëm të fatit të tyre.

Kjo është një nga njollat tona, një nga ato njolla që na e di e gjithë bota e qytetëruar, që interesohet për ne. Është një njollë që flet ngado dhe që ka prirje të zmadhohet dhe të shëmtojë sa më shumë fytyrën e pastër dhe të njomë që ka vendi ynë.

Vlerat: Vlerat? Po, vlerat! Vlerat e vendit tonë janë të shumta dhe të mëdha. Ata që s’njohin e s’duan të njohin veçse për oportunizmë këto vlera, ata janë njollat. Për këtë Shqipëri janë vrarë mijëra “Shqipe”. Që nga fushat e gjera të Kosovës trime e fisnike e gjer në bjeshkët e rrepta të Shkodrës krenare, e gjer në kodrat e përgjakura të Vlorës kombëtare, ngrihet një afsh i mrekullueshëm, nëpër të cilën dallohen fytyrat gjiganteske të atyre që ranë për një dëshirë, për një qëllim.

E shkuara jonë është e bukur dhe heroike. E tillë do të jetë dhe e nesërmja jonë kombëtare. Brezi i ri, vlera themeltare e kombit, do një jetë të re, një orientim të ri. Do të shkëputë verigat e skllavërisë pesëqindvjeçare. Do evropianizohet.

Dhe janë Vlerat e një Kombi që do të triumfojnë në çdo vënd e në çdo kohë. /Arbënia, 24 janar 1936/