20 vjet nga Marrëveshja e Ohrit, shqiptarët vazhdojnë “luftën” për zbatimin e saj
Sot mbushen plotë 20 vjet nga dita kur u firmos Marrëveshja e Ohrit, e cila i dha fund konfliktit mes UÇK-së dhe forcave të sigurisë së shtetit maqedonas por ajo ende nuk është zbatuar as në masën 70 %. Madje shqiptarët vazhdojnë edhe sot të kërkojnë të drejtat themeore që janë përfshirë në këtë Marrëveshje, duke konsumuar energji kot edhe pse ato për shtetin janë detyrime tashmë të pranuara dhe me garanci ndërkombëtare nga SHBA dhe BE.
Arsimi i lartë, është zgjidhur në mënyrën më të shëmtuar të mundshme. Sot në Maqedoni kemi universitete shqiptare dhe maqedone, që identifikohen si universitete të Shkupit dhe Tetovës!
Shqiptarët edhe sot nuk janë pjesë e integruar e administratës së shtetit maqedon, por vetëm në ato ministri ku ata qeverisin, kanë arritur të punësojnë njerëzit e partive të tyre, që nuk ka lidhje as me Marrëveshjen dhe as me jetën civile në një shtet.
Shqiptarët edhe sot nuk janë pjesë të strukturave të sigurisë në masën që parashikon Marrëveshja, madje në njësitet elite nuk kanë vend fare, pavarësisht anëtarësimit të Maqedonisë Veriut në NATO.
Risi e madhe në këtë përvjetor është se tashmë kemi edhe dokumentin origjinal të kësaj Marrëveshje i cili është gjetur më në fund dhe protokolluar në institucionet shtetërore.
Detyrimet
Marrëveshja është e ndërtuar mbi pesë parimet themelore, të cilat u bashkëshoqëruan me ndryshimet kushtetuese, të cilat konfirmuan shoqërinë shumetnike maqedonase dhe ku u sanksionua se shqiptarët janë etni shtetformuese.
Marrëveshja kornizë synonte zhvillimin e qetë dhe harmonik të shoqërisë maqedonase duke respektuar njëkohësisht identitetin etnik dhe interesat e të gjithë qytetarëve të Maqedonisë.
Kjo garantohej përmes përmbajtjes së saj, ku decentralizimi ishte ndër pikat kryesore, pasi siguronte qeverisjen e tyre nga bashkësia më e madhe e popullatës që e përbën.
“Marrëveshja e Ohrit detyron autoritetet e qeverisjes qendrore të garantojnë përfaqësimin e drejtë dhe mos diskriminimin.” E reflektuar në ligj kjo pikë e marrëveshjes kërkonte që në punësimet në administratën publike të sigurohej përfaqësimi i drejtë i bashkësive në të gjitha organet qendrore dhe lokale publike dhe në të gjitha nivelet e punësimit në këto organe.
Përfaqësimi në Gjykatën Kushtetuese kërkohet të bëhet mbi proporcionin e përfaqësimit në Kuvend sipas etnive. Shqiptarët që përbëjnë mbi 30 % të popullsisë maqedonase përmes Marrëveshjes së Ohrit iu garantohej e drejta e përdorimit si gjuhë zyrtare, krahas gjuhës maqedonase edhe ajo shqip. Simbolet kombëtare gjithashtu.
Parimet themelore te Marrëveshjes së Ohrit
1. Ndërrimi i pushteteve vetëm përmes zgjedhjeve te lira dhe demokratike
2. Garantohet sovraniteti dhe integriteti territorial i Maqedonisë.
3. Konfirmohet karakteri shumetnik i shoqërisë maqedonase
4. Ndërtim i shtetit demokratik
5. Zhvillimi i pushtetit vendor
Përmbajtja e Marrëveshjes së Ohrit
1. Ndërprerja e armiqësive
2. Zhvillimi i pushtetit të decentralizuar
3. Mos diskriminimi dhe përfaqësimi i drejtë
4. Përfaqësim në gjyqësor në proporcion me popullsinë
5. Gjuhë zyrtare është edhe gjuha amtare kur popullata është mbi 20%
6. Shprehja e identitetit (përdorimi i simboleve të bashkësisë në zonat ku ata përbëjnë shumicën)
