Lista e detyrave për Shqipërinë dhe Maqedoninë

Nëse Bashkimi Evropian dëshiron që shtetet ballkanike ti afrohen, atëherë është e nevojshme që gjërat ti shikoj edhe në aspektin gjeopolitik. Sidoqoftë nuk është në interes të Brukselit që këto të vende të orientohen drejtë Rusisë, Turqisë dhe Kinës.

Negociatat për anëtarësim tashmë janë duke u zhvilluar me Malin e Zi dhe Serbisë. Ato së shpejti duhet të pasohen nga Shqipëria dhe Maqedonia. Shtetet anëtare të BE paralajmërojnë që pas një viti do të fillojnë negociatat për anëtarësim me këto vende, me kusht që ato të kryejnë disa reforma. Maqedonia, pas një pritje të madhe, tani ka rastin, sepse së shpejti ky vend do të zgjidhë edhe kontestin shumëvjeçar me Greqinë rreth emrit. Mirëpo, si Maqedonia ashtu edhe Shqipëria deri tek anëtarësimi i plotë kanë para vetes një rrugë të gjatë dhe negociatat shumëvjeçare: që ti plotësojnë standardet evropiane, Shqipëria dhe Maqedonia duhet të bëjnë disa ndryshime:

Të drejtat themelore dhe mbrojtja e pakicave

Gjithsesi, Brukseli është i kënaqur me gjendjen e sundimit të ligjit në Maqedoni. Komisioni Evropian para pak kohësh në Raportin e publikuar të progresit, thekson se janë të domosdoshme përpjekjet e mëtejme kur është fjala për zbatimin e të drejtave themelore. Romët nuk janë integruar sa duhet, e shumë prej tyre jetojnë në varfëri. Përveç kësaj Komisioni Evropian kritikon Maqedoninë për shkak të gjendjes në burgje dhe institucione psikiatrike. Gjithashtu, në masë të pamjaftueshme ndiqen penalisht ata që promovojnë gjuhën e urrejtjes.

Në raportin në fjalë theksohet se Shqipëria  ka realizuar përparim të rëndësishëm në mbrojtjen e pakicave, por që ky vend vazhdon të jetë shumë larg cakut. Edhe në Shqipëri duhet të përmirësohen kushtet e jetesës së romëve dhe egjiptianëve. Qeveria gjermane shpreson se me negociatat për anëtarësim, ku në kuadër të kapitullit të veçantë flitet për të drejtat themelore dhe çështjet e brendshme, do të vijë deri tek përmirësimi në këto dy vende.

Sipas raporteve të “Reporterëve pa kufij” liria e mediave në këto dy vende po përballet me “probleme të dukshme”. Në listën aktuale të vendeve që respektojnë lirinë e mediave në botë, Shqipëria renditet në vendin e 75,e Maqedonia në vendin 109 nga gjithsejtë 180 vende.

Korrupsioni

Shqipëria ka ndryshuar Ligjin e procedurës penale dhe aktualisht po themelohen departamente të veçanta, siç ishte prokurori special për korrupsion. Pavarësisht nga kjo, Shqipëria në të ashtuquajturin Indeks të korrupsionit të organizatës

“Transparency international“ renditet në vendin e 91. Komisioni Evropian thekson se zyrtarët e lartë përfundojnë shumë rrallë para drejtësisë, dhe kjo është arsyeja që korrupsioni vazhdon të jetë aq i përhapur.

Për këtë indeks të korrupsionit, Maqedonia renditet edhe më keq – në vendin 107. Kur është fjala për këtë vend, Komisioni Evropian thekson “deficitet strukturore dhe operative  në aftësitë e institucioneve që ta luftojnë me efiçencë korrupsionin“. Parakushtin ligjor Maqedonia tashmë e ka përmbushur, dhe ka filluar parandalimin dhe vëzhgimin e personave të dyshuar.

Krimi i organizuar

Komisioni Evropian tek dy vendet sa i përket çështjes së krimit të organizuar konstaton një zhvillim pozitiv. Mirëpo, Komisionin njëkohësisht thekson se pastrimi i parave dhe krimi ekonomik janë fusha ku duhet edhe shumë punë. Në Maqedoni, baza ligjore është harmonizuar në masë të madhe me standardet evropiane. Megjithatë, duhet një koordinim më i madh në mes të organeve të ndryshme, si dhe punë më efiçente. Përveç kësaj, është e domosdoshme të rritet numri i kriminelëve të cilëve i është shqiptuar vendimi gjyqësor.

Në Shqipëri shumë rrallë shkatërrohen bandat kriminale, dhe anëtarët e tyre përfundojnë para drejtësisë. Megjithatë, Komisioni Evropian thekson se ky vend ka realizuar përparim në luftën kundër kultivuesve të drogës. Bashkëpunimi i policisë në nivel ndërkombëtar është i mirë, konsideron Komisioni duke theksuar se duhet forcuar bashkëpunimi brenda vendit.

Administrata publike dhe gjyqësori

Sipas këndvështrimit të Komisionit Evropian, administrata publike në Shqipëri dhe Maqedoni është një fushë në të cilën është lëvizur përpara. Në Maqedoni është rritur transparenca, e grupet e jashtme të interesit gjithnjë e më shumë po largohen nga procesi politik.

Gjyqësori në të dy vendet gjithashtu po i afrohet gjithnjë e më shumë kërkesave të Brukselit: Shqipëria po verifikon gjykatësit dhe prokurorët dhe tashmë ka publikuar rezultatet e para: gjyqtarët e korruptuar janë shkarkuar ose kanë dhënë dorëheqje. Maqedonia ka ndërprerë trendin e shënimit të rezultateve negative në drejtësi dhe ka ndërmarrë masa për të krijuar gjyqësorin e pavarur.

Ekonomia dhe e drejta ekonomike

Nëse një ditë Shqipëria dhe Maqedonia bëhen anëtare të BE, atëherë ekonomia e tyre duhet të jetë në përputhje me tregun e përbashkët, e sistemi i tyre i drejtësisë me ligjet evropiane. Sa i përket gjyqësorit, Maqedonia ka ecur para, deri sa Shqipëria ka shumë për të bërë, siç është për shembull forcimi i gjyqësorit të pavarur nga institucionet shtetërore.

Komisioni Evropian konsideron që Maqedonia nuk e ka konceptin afatgjatë të tatueshmërisë. Përveç kësaj, janë të domosdoshme edhe përmirësimet sa i përket klimës së biznesit. Kontratat shpesh nuk respektohen  dhe qeveria duhet të merret seriozisht me këtë punë. Komisioni Evropian gjithashtu evidenton lëvizje para në fushën e energjetikës, transportit, komunikacionit dhe digjitalizimit./DW/