Trashëgimia kulturore e Durrësit, Ardian Muka: Kemi një thesar, ta marrim, ta vlerësojmë…

Kandidati i koalicionit “Shtëpia e lirisë” për Durrësin, Ardian Muka, sot para specialistëve të trashëgimisë kulturore shpalosi Durrësin ndryshe pas 6 Marsit ku ky qytet nuk do të ketë vetëm turizmin detar por do të jetë një qytet me park arkeologjik dhe një muze me ekspozime në 100 mijë metra/katror.

Kemi një thesar, ta marrim, ta vlerësojmë, të bëhemi të ditur nga fëmijët tanë dhe ata të bëhen pjesë e dijes, dhe të bëhen pjesë e asaj çfarë ne tek e fundit po kërkojmë, tha Ardian Muka i bindur që kjo të arrihet duhet ndryshuar dhe mentalitetin tonë për trajtimin e trashëgimisë kulturore.

“Mirëdita të gjithëve, është kënaqësi të kesh në këtë tavolinë kanq simpatike dhe kaq të dashur për mua dhe qytetarët durrsakë. Unë do ti bie shkurt sepse të gjithë e dimë se gjatë periudh së fushatës jemi në lëvizje, duhet të jemi në tre vende njëherësh por është kënaqësi shumë e madhe që ju kemi të gjithë bashkë duke filluar nga profesor të nderuar Dr.Berishën. Të marrësh përgjegjësinë e administrimit të një qyteti si qyteti i Durrësit 3000 vjeçar është një përgjegjësi e madhe por unë kam shumë besim që të gjithë bashkë neve do t’ia dalim. Do t’ia dalim në gjithë ato çfarë thamë, nesër tek Ardi kryetar do jetë një libër i hapur ku secili do shkruaj faqen e tij të vërjetjeve, faqen e tij të këshillimit, dhe me tryezat që do ndërtojmë bashkë sigurisht që do jenë manifestet e drejtimit të qytetit sai takon trashëgimis kulturore.

Nja dy refleksione të vogëla, unë kam lindur më 1967, të gjithë e mbajnë mend si vit i mbrapsht sa i takon zhvilllimit dramatik që me patëm, si nga bota shpirtërore shqiptare por kryesisht për atë që i takon trashëgimisë kulturore, shembën kishat, u shembën xhamiat, vepra shumë të rëndësishme për vendin tonë, për kombin tonë, mbaj mend që në vitet ’80 në shtëpinë tonë, xhaxhai im që është një inxhiner hidro përmendëte që në ndërtimin e Komitetit të famshëm të Partisë së kohës sot Prefektura, gjatë gërmimeve për hapjen e themeleve u gjetën kolona mermeri të cilat dy burra nuk mund ta rrethonin kolonën.

Pra, flasim për objekte të një rëndësie të jashtëzakonshme, mendova që bibilioteka e Durrësit, një nga veprat më të rëndësishme për kohën, flasim për Durrësin antik ku natyrisht veprat e këtilla gjatë regjimit komunist nuk u morën parasysh gjatë zhvillimeve ë ato kishin, do ndërtonin kapanonet e radhës,” tha Ardian Muka duke renditur masakrën e dorës njeriu që i bëri kësaj trashëgimie.

“Në vitet 2000 u shkatërrua shtëpia e Princ Vidit dhe më e keqja ishte që pasi filloi me shembjen e shtëpisë një nga portat hyrëse, porta hyrëse nga deti, u lejua të ndërtohet mbi to dhe përveç kësaj muri u dëmtua, u pre në mënyrë që të mos deformohej pallati, mos ti hiqeshin dy kolona atij por palli të ndërtohej sipër.

Vijmë te viti 2011, lulishte 1 Maji, gjithë e mbajnë mend, ato e cilësuan si një lagje, si Pompeu, dhe për fat të keq ishte një djalë Durrësi që hodhi firmën për ta shkatërruar. Natyrisht ai thotë se ishim në konsulta me arkeolog, me njerëz kompetent por e rëndësishme është që ne sot ruajmë vetëm një copë të asaj që do të ishte pjesë e trashëgimisë botërore. Nuk i takon vetëm Durrësit.

Në vitin 2016 i erdhi radha Velierës. Dhe, kur themi Velierës, kemi parasysh që nën Velierë ndodhet një torr, ndodhet një objekt i cili do përcaktonte për qytetin tonë ajo që ishte e shkuara. Torre Durrësi, pra, është Veneciane apo është turke. Profesori më thotë se ishte Veneciane, pra, diskutohej se ishte në limitet e kohës dhe arkeologët çfarë kërkuan? Kërkuan, thjeshtë të studionin, unë në atë moment kam qenënë Këshillin Bashkiak dhe bëmë luftë që të shtonim kohën vetëm për një muaj që ata të kishin mundësi të eksploronin. Pas një muaji gjithçka u shkatërrua, u betonizua dhe kemi atë monstër betoni dhe çeliku që kemi mes qytetit.”

Unë Bashkinë e shoh si një ent rregullator, ku ligji për trashëgimi kulturore dhe rregullorja administrimit të arkeologjisë për qytetin duhet të shkoj në unison, shprehet kandidati i “Shtëpisë lirisë” për kryetar të Bashkisë Durrës.

“Jam për atë që ndofta Durrësi të mos jetë abc i klasifikuar sepse kanë dalë vepra shumë të rëndësishme në zonën C që nuk janë katologuar, ka dhe zona A që janë pa zhvillime. Për mua, për konceptin tim Durrësi duhet të jetë i gjithi zona A por me një monitorim shumë të mirë, dhe unë them që këtë monitorim nuk duhet t’ia lëmë Tiranës.

Propozoj ngritjen e një Departamenti të veçantë pranë Bashkisë Durrës, për sa i takon tashëgimisë kulturore dhe arkeologjisë ku përgjegjës direkt jemi ne durrësakët. Të jemi përgjegjës për atë që duhet monitorojmë por edhe ta zhvillojmë natyrisht, në bashkëpunim me Universitetin e Durrësit, Qeverinë, të bëjmë të mundër që trashëgimia kulturore në Durrës të vlerësohet, të ruhet, zbulimi,konservimi, edukimi, janë fjalë të thjeshta por që brenda kanë filozofi, brenda thonë shumë,” tha Muka duke folur dhe për Planin e Përgjithshëm vendor që pritet të aprovohet.

“Në vizionin që ne kemi për bashkinë duhet që risku arkeologjik aty të pasqyrohet. Të pasqyrohet dhe të merret parasysh që aty ku dihet që kemi objekte ne duhet ti marrim dhe të bëjmë kujdes për konservimin.

Trashëgimia në Durrës duhet të jetë vleri dhe jo një bezdi. Do të punojmë që Durrësi të ketë një park arkeologjik, të bëjmë rivatlizimin e qendrës së vjetër të qytetit, të rikonceptojmë muzeun arkeologjik. Kemi aq shumë sa mund të mbulojmë 100 mijë metra/katrorë ekspozime ndërkohë që kemi vetëm një kat. Gjithë e mbajnë mend që është rikonceptuar 4-5 herë ai muze dhe tek e fundit kemi diçka që nuk na përfaqëson, nuk na përfqëson si durrësak, nuk na përfaqëson si shqiptar.

Turizmi nuk do të ishte thjeshtë detar, me parkun arkeologjik, me zbulimin e teatrit, të huajt shumë mirë do “humbnin” ditën dhe pse jo 2-3 ditë për të ndenjur dhe për ta vizituar qytetin,” tha Ardian Muka duke siguruar se për të gjitha këto, nuk ka nevojë për shumë lekë, ka nevojë për shumë zemër.

“Dhe, për këtë i bëjë thirrje bashkëqytetarëve të mi, të bëhemi të vetëdijshëm që kjo pjesë që na ka takuar neve ta kemi brenda vetes në qytetin tonë. Kemi një thesar, ta marrim, ta vlerësojmë, të bëhemi të ditur nga fëmijët tanë dhe ata të bëhen pjesë e dijes, dhe të bëhen pjesë e asaj çfarë ne tek e fundit po kërkojmë. Të ndryshojmë mentalitetin tonë, për trajtimin e trashëgimisë kulturore, të ndryshojmë mënyrën se si e kemi trajtuar por dhe si duhet ta bëjmë,” tha kandiati i “Shtëpisë lirisë për Durrësin, Ardian Muka duke përfunduar:

“Prandaj, më 6 Mars ju ftojë të votojmë për Shtëpinë e lirisë, të votojmë Nr.1.”

Pjesë e kësaj tyre me ekspertë të trashëgimisë kulturore në Durrës ishte dhe lideri historik i PD, Sali Berisha, i cili në krye të herës konstatoi se shkatërrimi në këtë qytet ka ardhur me leje nga lart.

“Barbaritë ndaj kulturës, por edhe ndaj gjuhës, janë qëndrime të fanatikëve që nuk mund të pranojnë vlerat. Unë para dy ditësh isha në Shkodër dhe vizitova Bibliotekën e Françeskanëve, një sallë jo e madhe, një bibliotekë e projektuar nga Fishta me dorën e tij, e djegur më pas nga talebanët, por e ngritur përsëri dhe e pasuruar me vepra të Fishtës dhe vepra të tjera. Por përsëri, edhe pas 30 vitesh, me gjithë punën e jashtëzakonshme të fretërve, ajo mbetej një diçka në hije, e paekspozuar. Bibliotekë që të kujtonte historinë e bibliotekave të mëdha të djegura në botë.

“Dy janë faktorët e këtij qëndrimi talebanesk: së pari, babëzia për të fituar. Kjo nuk është politike, por ai që drejton qeverinë është i akuzuar për shitës ikonash të vjedhura. Nuk mund të mos e lidh këtë, kur një koleksionist me certifikatë zyrtare kishte koleksionuar 1800 ikona dhe objekte kulti nga më të çmuarat, një ditë ia marrin, ia konfiskojnë dhe e fusin në burg, kurse ato u zhdukën. Ato u grabitën nga ata që kanë pasionin e sëmurë për të shitur ikona të vjedhura. Nuk mund të mos lidh ndërtimin e Velierës me varrosjen e gjetjeve arkeologjike. Ka një verbëri nga korrupsioni që i shtyn të shohin këto si mundësi pasurimi vetjak,” tha Sali Berisha i cili edhe në emër të ruajtjes së trashëgimisë kulturore të Durrësit bëri thirrje që të votohet për Ardian Muka.

“Ne ecim të shkëputur nga rrënjët, ndërkohë që ne dy gjëra mund të kemi më shumë se të tjerët: rrënjët dhe identitetin. Kjo është e vërteta. Të imagjinosh aktet e kryera në Durrës, se Veliera është vetëm një, por historia e Durrësit është nga më të dhimbshmet. Ndërkohë që ky është qytet me kolose, ky është qytet me çdo metër katror histori.

Ndaj duke ju falënderuar për organizimin e kësaj tryeze dhe tryezave të tjera si këto, theksoj se janë të domosdoshme, janë thirrje për një qëndrim të ri ndaj rrënjëve tona. Përkundrazi do e paguajmë shumë shtrenjtë një qëndrim të gabuar ndaj rrënjëve.

Ftoj qytetarët e Durrësit në emër të trashëgimisë së tyre të jashtëzakonshme, të sotmes dhe të ardhmes së tyre, të vlerësojnë në këto zgjedhje Ardian Mukën. Një njeri që ka dëshmuar dashurinë për Durrësin, për rrënjët e këtij qyteti, për rrënjët e këtij kombi. Një urbanist, nën drejtimin e të cilit Durrësi mund të marrë një kthesë.”

Dhe jo vetëm kaq! Ish-Presidenti Sali Berisha ftoj qytetarët e Durrësit që të mos mashtrohen, të shënojnë ndryshimin.

“Zonja Sako është një Gjush me fustan. Unë nuk mund të konceptoj që të votohet një vazhdimësi e tillë në Durrës. Qëndrimet e saj ndaj qytetarëve të dëmtuar nga tërmeti kanë qenë diskriminuese. Ajo ishte kryeinspektore dhe me ekspertizën e saj u lejua strehimi i kursantëve të rinj ku gjatë tërmetit humbi jetën një person.

Nuk po e përmend atë tjetrin, që unë e quaj Luan Monopoli. Opozitar me monopol nga qeveria. Nuk ka përlyerje më të madhe se kjo,” tha lideri historik i PD, Sali Berisha, duke përfunduar:

“Shpresoj që qytetarët e Durrësit me gjakftohtësi të gjykojnë dhe më 6 mars, të zgjedhin Ardian Mukën, që do jetë një shërbëtor i përkushtuar i interesave më të mira të tyre dhe të Durrësit.”