Ku do të ndalet cikli në rritje i ndërtimit

Ndërtimi është kthyer në një nga sektorët kryesorë që po mbështet rritjen ekonomike, i nxitur nga shtimi i projekteve rezidenciale, vazhdimi i punimeve për rindërtimin pas tërmetit dhe investimet publike, kryesisht në ndërtimin e rrugëve.

Prodhimi i Brendshëm Bruto në sektorin e ndërtimit, në vitin 2021, ishte rreth 180 miliardë lekë (1.5 miliardë euro).

Që prej 2014-s, sektori i është rikthyer ciklit zgjerues, dhe në vitin 2021 tejkaloi nivelin e 2008-s, kur janë dhe të dhënat më të hershme të publikuara nga INSTAT.

Pesha e ndërtimit ndaj PBB-së në total u rrit me 0.6 pikë përqindje, në 9.6%, duke arritur në nivelin më të lartë që nga 2013-a.

Sektori u rrit me ritme dyshifrore në tre tremujorë (deri në 40% në tremujorin e dytë), me përjashtim të periudhës korrik-shtator, kur zgjerimi ishte njëshifror (4.9%).

Rritja e fortë vijoi dhe në tremujorin e parë të vitit 2022, me 25.5%.

Ndërtimi e mbylli vitin 2021 me rritje të fortë prej 19.4% (nga 1.81% vitin e mëparshëm), ndërsa aktiviteti i pasurive të paluajtshme u zgjerua me 8.9% (nga 5.5% vitin e mëparshëm të pandemisë).

Pjesa më e madhe e kompanive të ndërtimit raportuan zgjerim të ndjeshëm të të ardhurave, sidomos në sektorin rezidencial.

Për të dytin vit radhazi u shënua dhe një numër i lartë i hyrjeve të reja nga ky sektor në renditjen e “Monitor 200”, për shkak të rritjes së shpejtë.

Në vitin 2021 u shtuan në listën e “Monitor 200” edhe 9 subjekte të reja të lidhura me ndërtimin, duke e çuar në total në 42 sipërmarrje.

Qarkullimi vjetor i kompanive të ndërtimit (apo nënkontraktorëve) dhe atyre të lidhura me to, të renditura në “Monitor 200”, shënoi rritje me 32.% me bazë vjetore në vitin 2021, pas një zgjerimi prej 11.4% dhe një tkurrje prej 7% në 2019-n.

Subjektet e ndërtimit kanë luhatje të mëdha të aktivitetit, në varësi të projekteve inxhinierike ku janë të përfshira, apo të ciklit të shitjes së apartamenteve.

“Shijaku” ishte në vitin 2021 sipërmarrja më e madhe e ndërtimeve në vend. Të ardhurat e saj ishin rreth 9.2 miliardë lekë, me rritje 46% me bazë vjetore. Kompania është zgjeruar vitet e fundit në sektorin e ndërtimit, hotelerisë dhe HEC-eve.

Sipas raportit vjetor, “gjatë vitit 2021, të ardhurat nga shitjet e punimeve dhe shërbimeve janë rritur në krahasim me vitet e kaluara, për shkak të zgjerimit të aktivitetit, rritjes së kapacitetit prodhues dhe eficiencës në prodhim”.

“Alb-Star” zgjeroi të ardhurat me 38% në 8 miliardë lekë. Sipas bilancit, rritja ka ardhur nga të ardhura të tjera, ndërsa të hyrat nga aktiviteti i shfrytëzimit ranë me 17%.

Të ardhurat e tjera përfaqësojnë shitjen e ambienteve pranë Arenës Kombëtare midis palëve të lidhura me vendim të brendshëm përsa i përket natyrës së aktivitetit të ushtruar, por pa ndryshuar përfituesin fundor, sipas raportit të aktivitetit. Nga dhjetori i vitit 2016, “Alb-Star” është pjesë e grupit holding “Finman”.

“Salillari” raportoi një qarkullim vjetor prej 8 miliardë lekësh, me një rritje të fortë prej 60%.

Sipas raportit vjetor, “edhe për këtë vit aktiviteti kryesor i shoqërisë u orientua drejt ndërtimit të veprave të infrastrukturës rrugore, të fituara nga prokurime publike apo nga operatore të tjerë të tregut, si dhe në prodhimin e materialeve të ndërtimit dhe kryerjen e shërbimeve të tjera si aktivitete dytësore”.

“Gener 2”, me aktivitet në ndërtimet inxhinierike, rezidenciale dhe menaxhimin e qendrave tregtare, ka pasur aktivitet pozitiv në vitin 2021, me rritje të të ardhurave 22%, në 7.4 miliardë lekë. Kompania është zgjeruar ndjeshëm në ndërtimet rezidenciale vitet e fundit, nëpërmjet ngritjes së disa komplekseve pranë zonës së Liqenit Artificial në kryeqytet. Sipas raportit vjetor, rreth 83% e të ardhurave ka ardhur nga aktiviteti i ndërtimit dhe shitja e mallrave, ndërsa pjesa tjetër, nga qendrat e biznesit.

“Gjoka Konstruksion”, që vepron dhe si nënkontraktor i “Gjoka 87” në koncesionin për ndërtimin e Rrugës së Arbrit, shënoi një rritje minimale të të ardhurave me 1.5%, në 7.1 miliardë lekë.

Sipas raportit të aktivitetit, për vitin 2021 dhe në vazhdim, shoqëria “Gjoka Konstruksion” ka punuar për zbatimin e kontratës në përmirësimin, ndërtimin, operimin dhe mirëmbajtjen e Rrugës së Arbrit. Gjithashtu, edhe me projekte të tjera, si rruga Kardhiq-Delvinë, loti 7 dhe loti 4, ndërtimi i tunelit të Llogorasë në seksionin rrugor Orikum­Himarë, ujësjellës, rikonstruksione të ndryshme etj.

“Gjikuria” dyfishoi aktivitetin, në 4 miliardë lekë. Shoqëria thekson në raportin vjetor se është duke realizuar projekte të ndryshme të financuara nga buxheti i shtetit dhe Fondi Shqiptar i Zhvillimit dhe ka pasur rritje të vazhdueshme vit pas viti.

“Trema Engineering 2” raportoi të ardhura prej 3 miliardë lekësh, me rënie 32%, pas dyfishimit vitin e mëparshëm. Në rritje ishte dhe “Salillari”, me 15%.

“Alb Building” ka parë tkurrje me gati 39%, në 2.7 miliardë lekë. Kompania thotë në raportin vjetor se, “për vitin 2021, shoqëria ka vijuar aktivitetin në projektet si segmenti rrugor Qukës – Qafë Plloçë, së bashku me tunelin dhe segmentin e rëndësishëm “Fier by Pass”. Shoqëria ka zhvilluar aktivitet intensiv për pjesën e ndërtimit, duke aktivizuar numër të konsiderueshëm personeli gjatë gjithë periudhës kontabël”.

“Fusha sh.p.k.” vijoi rritjen e shpejtë për të tretin vit radhazi, duke u zgjeruar me 26%, në 3.3 miliardë lekë.

“GPG COMPANY”, që merret kryesisht me punë të lidhura me fonde publike, në ndërtimin e rrugëve në të gjithë territorin e Shqipërisë, u rrit me 30.2%, në 3.4 miliardë lekë.

Kompania “A.N.K”, e cila ka fituar koncesionin për ndërtimin e rrugës Milot-Balldren, me një kontratë prej 256 milionë eurosh për 17 kilometra rrugë, e shumëdebatuar për vlerën e kripur, që ende nuk ka filluar, ka hyrë në vitin 2021 në listën e 200 kompanive më të mëdha në vend, pasi zgjeroi të ardhurat me 83%, në 2.2 miliardë lekë.

“Curri” është një hyrje e re, pas zgjerimit të aktivitetit me 77%, në 2.4 miliardë lekë. Sipas raportit të aktivitetit, kjo rritje ka ardhur për shkak të fitimit të kontratave të reja.

Për të dytin vit radhazi, në listën e më të mëdhave është “Alesio-2014”, me aktivitet në ndërtimin dhe tregtimin e betonit, një shoqëri problematike, aktiviteti i së cilës është sekuestruar në gusht 2022 nga Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara, pas hetimit që ka hapur SPAK, për pronarin e kompanisë për trafikim të lëndëve narkotike dhe për mosjustifikim të aktivitetit ekonomik.

Kompania, e cila furnizonte me beton shoqëritë e ndërtimit, në vitin 2020 rriti të ardhurat 27% dhe në vitin 2021 u zgjerua me 53%, duke arritur qarkullim vjetor prej 2.6 miliardë lekësh.

Krahas sektorit rezidencial, ndërtimet turistike po rriten me shpejtësi

Vitet e fundit, sektori i ndërtimeve rezidenciale po njeh rritje të vazhdueshme, i nxitur nga shtimi i ndjeshëm i lejeve të ndërtimit dhe kanalizimi i parave informale në blerjen e pasurive të paluajtshme.

Shtrenjtimi i vazhdueshëm i çmimeve të apartamenteve është një tjetër faktor që ka ndikuar në rritjen e qarkullimit vjetor të këtij segmenti. Në dekadën e fundit, çmimet e pasurive të paluajtshme në vend janë rritur me shpejtësi.

Sipas Indeksit historik të “KeyData Albania”, një publikim i “Çelësi Media Group”, çmimet e apartamenteve të reja, në krahasim me ato të para 10 vjetëve, aktualisht rezultojnë me rritje prej 77%. Shtrenjtimi po vijon edhe në vitin 2021 dhe 2020, i ndikuar nga rritja e ndjeshme e kostove të materialeve të ndërtimit dhe pagave të fuqisë punëtore, për të cilën po kontraktohen mungesa të mëdha.

Ka vijuar zgjerimi edhe në hoteleri e turizëm, pas kthimit të Shqipërisë në një destinacion të preferuar turistik dhe kërkesës së lartë nga agjencitë e mëdha europiane turistike. Fshatrat turistikë vijojnë të mbeten një investim tërheqës për sipërmarrësit vendas, për shkak të kthimit të shpejtë dhe më me pak mundime, që ato kanë në raport me investimin në hoteleri.

Ndonëse investitorët me status strategjik janë të detyruar të ndërtojnë dhe hotele, ato po ngrihen në një fazë më të vonë, pas fillimit të gjenerimit të të ardhurave nga shitja e vilave në fshatrat turistikë.

“Green Coast”, pjesë e grupit “Balfin”, që po ndërton kompleksin turistik të vilave me të njëjtin emër në Jug të vendit, ka vijuar rritjen e shpejtë, duke zgjeruar të ardhurat me 33%, në 4.8 miliardë lekë, duke qenë operatori më i madh në fushën e turizmit elitar.

Sipas raportit të aktivitetit, “nga analiza horizontale e bërë për vitet 2020 dhe 2021, shoqëria paraqet një rritje në fitimin operativ dhe rënie në fitimin neto. Kjo rritje lidhet me fazën e investimit në të cilën ndodhet projekti.

Që nga krijimi i saj, shoqëria ka qenë kryesisht vetëm në fazë investimi të projektit ‘Green Coast Resort’ dhe vetëm pas gjysmës së dytë të vitit 2020 ka filluar gjenerimi i fitimeve të para nga njohjet e të ardhurave.

Deri në fund të vitit 2020 janë njohur mesatarisht 27.3% e totalit të njësive të resortit, ndërsa në vitin 2021 janë njohur mesatarisht 23.3%. Në total, shoqëria, deri më 31 dhjetor 2021, ka njohur afërsisht 50.1% të të gjithë njësive totale.

Treguesit e përfitueshmërisë paraqesin edhe faktin që në vitin 2021 shoqëria ka qenë dhe është duke investuar, përveçse në ‘Green Coast Resort’ edhe në projekte të tjera të reja të saj, por njëkohësisht, edhe duke gjeneruar fitim nga njohjet e njësive”.

“Concord Investment” ka hyrë për herë të parë në listën e “Monitor 200”, pas katërfishimit të aktivitetit në 3.7 miliardë lekë, duke u bërë një nga operatorët më të mëdhenj të ndërtimeve rezidenciale dhe turistike.

Sipas raportit të aktivitetit, shoqëria është investitore në një sërë projektesh të rëndësishme në fushën e pasurive të paluajtshme dhe novatore në investimet në shërbimet e hoteleri-turizëm, duke qenë ndër të parat që kanë marrë statusin e veçantë të investitorit në hotelet me 5 yje.

Kompania po ndërton strukturën akomoduese me 5 yje “San Pietro” në Gjirin e Lalëzit. Shoqëria ka mbyllur investimin në qendrën rezidenciale, kompleksi “Fiori di Bosco” në rrugën “Don Bosko”. Ajo po investon në ndërtimin e një kompleksi ambientesh magazinimi në Kashar, i pari i llojit të tij në Tiranë.

“Kontakt sh.p.k.” ishte në vitin 2021 ndërtuesi më i madh rezidencial (pa përfshirë “Gener 2”, që ka një aktivitet më të diversifikuar, përveç ndërtimeve rezidenciale, “Green Coast” dhe “Concord Investment” në turizëm). Kompania u rrit me 36%, duke deklaruar të ardhura prej 3.5 miliardë lekësh.

“Edil-Al-It”, pjesë e të njëjtit grup me “Concord Investment”, u zgjerua me 27%, në 2.9 miliardë lekë.

“Mane TCI”, pjesë e grupit BALFIN, e fokusuar në ndërtim, shënoi rënie me 9% të të ardhurave, në 3.1 miliardë lekë. Sipas kompanisë, të ardhurat bruto për vitin 2021 kanë pasur një ulje krahasuar me 2020-n, për arsye se shoqëria ka përfunduar disa projekte në vitin 2020. Megjithatë, Shoqëria ka pasur kosto më të larta operative. Kjo ka rezultuar në një fitim neto më të ulët për vitin 2021.

Kompania, në raportin e aktivitetit, thekson se faktorët kryesorë që ndikojnë këtë industri janë: mungesa e fuqisë punëtore dhe produktiviteti i tyre; rreziqet e shëndetit dhe sigurisë në punë; mospërmbushja e kushteve nga nënkontraktorët; ndryshimet e kërkesave të klientëve.

“Mungesa e fuqisë punëtore për të përfunduar një projekt, ose për të arritur qëllimet e produktivitetit është një rrezik i madh, kur merren projekte të reja. Mungesa e fuqisë punëtore për të kryer punën, mund të çojë në punë jashtë orarit dhe vonesat e mundshme në dorëzimin e projektit në kohë”, thuhet në raport.

“Agi Kons”, pas rënies së lehtë në 2020-n, u zgjerua me shpejtësi në vitin 2021, duke rritur të ardhurat me 67%, në 4.8 miliardë lekë. Zgjerimi ka ardhur nga të ardhurat nga punimet e ndërtimit për të tretë dhe shitja e ndërtimeve, sipas bilancit.

“Kastrati Construction” vijoi rritjen e aktivitetit me 41%, në 2.3 miliardë lekë. Një ndër projektet më të mëdha të shoqërisë është investimi dhe ndërtimi në një godinë polifunksionale “Down Town One”, me 37 kate mbi tokë dhe 5 kate nën tokë, në bulevardin “Zhan Dárk”.

“Alba Construction” ka dalë nga lista, pas rënies me 41% të të ardhurave, në 1.2 miliardë lekë. Edhe “Kika” reduktoi ndjeshëm aktivitetin, në 0.8 miliardë lekë, duke dalë nga “Monitor 200”.

Hyrje të reja janë “Arlis ndërtim”, me 2.8 miliardë lekë të ardhura (sipas tatimeve), “Lura sh.p.k” (2.7 miliardë lekë, sipas tatimeve). “Geci” ka hyrë sërish në 200 më të mëdhatë (2.3 miliardë lekë qarkullim vjetor), por një pjesë të aktivitetit e ka të lidhur me hotelerinë.

Përkundrejt tendencës tkurrëse të popullsisë dhe rritjes së ngadaltë të të ardhurave zyrtare, sektori i ndërtimit rezidencial po vijon aktivitetin, sidomos në kryeqytet. Në vitin 2021, sipërfaqja e lejeve të ndërtimit arriti nivel rekord në dekadën e fundit.

Ndonëse kërkesa nuk duket se premton shumë, kompanitë e ndërtimit nuk tërhiqen, sidomos në kryeqytet. Sipas të dhënave të INSTAT, në vitin 2021, sipërfaqja e dhënë për leje ndërtimi ishte rreth 1.6 milionë m², niveli më i lartë rekord.

Ndërkohë, që në qendër, kanë nisur punën shumë projekte luksoze apo kulla, çmimet e tyre arrijnë deri në 5 mijë euro/m², më të shtrenjtat në rajon.

Tendenca e ndërtimeve pritet të vijojë. Vetëm në tremujorin e parë 2022, sipërfaqja e lejeve ishte rreth 800 mijë metra katrorë, sa gjysma e gjithë vitit 2021.

Prodhimi i çimentos, me rritje

Rritja e ndërtimit ka ndikuar pozitivisht dhe në industrinë e prodhimit të çimentos, që ka parë zgjerim dyshifror. Ecuria pozitive ishte si rezultat i punëve madhore të shumta, si dhe rindërtimeve pas tërmetit, të cilat ishin të qëndrueshme në të gjithë territorin shqiptar. Shtrenjtimi i çmimeve është një tjetër faktor që ndikon në shtimin e qarkullimit vjetor.

“Antea Cement” është e dyta më e madhe në sektorin e ndërtimit, pas “Shujakut” dhe ka kaluar në prodhuesin kryesor të çimentos në vend.

Shoqëria raportoi një qarkullim vjetor prej 9 miliardë lekësh, me rritje 19.5%. Sipas raportit të aktivitetit, rritja erdhi për shkak të shtimit të kërkesës për produktet e shoqërisë. Gati 70% e të ardhurave janë nga tregu i brendshëm dhe pjesa tjetër eksport, sipas bilancit të shoqërisë.

“Fushë Krujë Cement Factory” raportoi të ardhura 7.7 miliardë lekë, me rritje 1%. Sipas raportit vjetor 52% e të ardhurave kanë ardhur nga shitjet e çimentos për eksport dhe pjesa tjerët nga shitjet brenda vendit.

“Colacem Albania” raportoi të ardhura 2.5 miliardë lekë, me rritje 24%.

Vit i mbarë për industrinë mbështetëse

Rritja e vazhdueshme e sektorit të ndërtimit ka nxitur dhe industrinë mbështetëse, që ka shënuar zgjerim të fortë për të dytin vit radhazi.

Më i madhi në treg është “Brunes”, me aktivitet në tregtimin e materialeve të ndërtimit, qeramikë dhe hidrosanitare, që ka parë zgjerim të të ardhurave me 11%, në 4 miliardë lekë.

DELTA (tregti pllakash dhe pajisjesh hidrosanitare), kishte rritje të ardhurash me 32%, në 3.5 miliardë lekë.

DAST (Delta Adhesive Structural Tech) u zgjerua me 22% në 3.1 miliardë lekë.

Prodhuesi i profileve të aluminit, “Alumil”, raportoi të ardhura prej 2.7 miliardë lekësh, duke shënuar rritje me 30%.

“Hidrosanitare Sinani” ka vijuar rritjen me 30%, në 2.8 miliardë lekë.

“Billa” u zgjerua me 39%, në 3.1 miliardë lekë.

“Everest”, me aktivitet në prodhimin e profileve të aluminit, dyfishoi të ardhurat në 4.9 miliardë lekë. “Për vitin 2021, pavarësisht nga ndikimi i COVID-19 kemi rritje të xhiros. Nga ecuria e deritanishme dhe kontratat që kemi në proces dhe të lidhura rishtazi, parashikojmë që volumi i të ardhurave të jetë në nivel më të lartë në vitin 2022 dhe treguesit ekonomikë e financiarë do të përmirësohen”.

“Sideral”, e fokusuar në tregtimin dhe riciklimin e metaleve, u rrit me 51%, në 2.9 miliardë lekë.

Materialet elektrike

Segmenti i materialeve elektrike ka ndjekur ciklin e ndërtimit dhe po shënon rritje të ndjeshme.

“4 A-M”, më e madhja në këtë segment, me fokus punime elektrike, tregtim me shumicë e pakicë të materialeve elektrike, rezultoi me një qarkullim vjetor 4.3 miliardë lekë, me zgjerim prej 42% në raport me vitin e mëparshëm.

“Albaelettrica” raportoi të ardhura 3.9 miliardë lekë, me rritje 35%. “Gjatë vitit 2021, pavarësisht krizës ekonomike të shkaktuar nga paspandemia e COVID-19, shoqëria ‘Albaelettrica’ ka mbajtur nivelin e aktivitetit në vlerat e pritshme.

Në rritje të fortë ishte dhe “Sali Elektrik”, që u zgjerua me 28%, në 2.2 miliardë lekë.

Treguesit financiarë janë të kënaqshëm, duke marrë parasysh situatën në vend dhe faktorët makro e mikroekonomikë. Madje në raport me vitin 2021, vihet re një rritje e konsiderueshme e nivelit të shitjeve”, thuhet në raportin e aktivitetit./Monitor/