Si e shqetëson Azinë Juglindore rivaliteti midis Amerikës dhe Kinës

700 milionë banorët e rajonit kanë shumë për të humbur

Kur Donald Trump filloi të vendoste tarifa për importet nga Kina në fillim të vitit 2018, presidenti i Indonezisë, Joko Widodo ose Jokowi, pa një mundësi që mund të shfrytëzohej.

Ai i pyeti vizitorët e huaj se si Indonezia mund të përfitonte nga këto mosmarrëveshje. Për shembull, a mund t’i joshte ajo kompanitë shumëkombëshe që të zhvendosnin pjesë të zinxhirëve të tyre jashtë Kinës?

Që atëherë, kohët kanë ndryshuar, shkruan The Economist. Nën presidentin Joe Biden, lufta tregtare me Kinën është rritur dhe përforcuar nga konkurrenca gjeopolitike, ideologjike, madje edhe ushtarake, që ndonjëherë është dukur se rrezikon të krijojë një konflikt.

Nga ana kineze, një president i plotfuqishëm si Xi Jinping, flet për një luftë gjigante me Perëndimin, të udhëhequr nga Amerika.

Në anën amerikane, zoti Biden në tetor njoftoi kontrolle të rrepta për të ndaluar kompanitë kineze të përfitonin nga teknologjia amerikane, një përpjekje e qartë për të penguar Kinën.

Ai gjithashtu ka thyer një politikë amerikane disa dekadashe, sipas së cilës, Amerika nuk pranonte haptazi të angazhohej për të mbrojtur Tajvanin, ishullin vetëqeverisës, të cilin Kina kërkon prerazi ta bëjë pjesë të territorit të saj.

Rivaliteti i superfuqive

Përballë rivalitetit të superfuqive, aziatikët juglindorë ndihen të pafuqishëm. Ata janë “bari, jo elefantët”, thonë strategët rajonalë. Jokowi ka kaluar nga kërkimi i mundësive, në rënien e alarmit. Këtë muaj, ai tha për “The Economist” se ishte “shumë i shqetësuar” për mundësinë e një konflikti mbi Tajvanin, mbi të gjitha sepse kjo mund të shkatërronte shpresat e rajonit për zhvillim.

Ai këmbënguli fort për takimin e kësaj jave midis zotit Biden dhe zotit Xi në Bali, me rastin e takimit të udhëheqësve botërorë për Samitin e G20-ës. Ai e quajti samitin “takimin më të vështirë në historinë e G20-ës”. “Ne nuk duhet ta ndajmë botën pjesë-pjesë”, tha ai në fjalimin hapës. “Nuk duhet të lejojmë që bota të bjerë në një tjetër luftë të ftohtë”.

Përveç kësaj, lufta e presidentit Vladimir Putin në Ukrainë, mbizotëroi diskutimet në G20, ku mbështetja kundër pushtimit të Rusisë u forcua. Për udhëheqësit e Azisë Juglindore, kjo nuk është lufta e tyre: vetëm një pakicë e qeverive të rajonit e kanë dënuar haptazi pushtimin. Megjithatë, edhe Azia po përballet me pasojat e luftës, duke përfshirë furnizimin e ndërprerë të ushqimit dhe rritjen e çmimeve.

Konflikti i largët ka nënvizuar gjithashtu rëndësinë e paqes në vend. Siç tha kryeministri i Singaporit, Lee Hsien Loong, në një miting në gusht: “Shikoni si gjërat kanë shkuar keq në Europë. A jeni të sigurt se gjërat nuk mund të shkojnë keq edhe në rajonin tonë? Më mirë tregohuni realistë dhe përgatituni psikologjikisht”.

Tajvani është shqetësimi kryesor i sigurisë për Azinë Juglindore. Ata kanë kohë që shqetësohen për një përplasje superfuqish. Por mendohej se kishte më shumë gjasa të ndodhte në Detin e Kinës Jugore, ku “vija e paqartë, por e zgjatur” e Kinës, përfshin pothuajse të gjithë detin dhe ku ajo ka ndërtuar instalime ushtarake në shkëmbinj nënujorë, në det të hapur. “Për Kinën”, thotë një diplomat rajonal, “Tajvani është vija e vërtetë e kuqe”.

Ishull mes stuhisë

Në këtë kontekst, strategët rajonalë janë të alarmuar nga ndryshimi i qëndrimit amerikan. Ata mendojnë se administrata Biden ka shkuar shumë larg. Ata gjithashtu e dënojnë vizitën e kryetares demokrate të Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelosi-t, në Tajvan në gusht, duke e quajtur atë një provokim të panevojshëm.

Kina u përgjigj me stërvitje ushtarake në të gjithë ishullin. Prandaj, ata janë nervozë për pasojat që do të ketë nëse zëvendësuesi i mundshëm republikan i zonjës Pelosi, Kevin McCarthy, përmbush premtimin e tij për ta vizituar gjithashtu Tajvanin.

Ata në të njëjtën kohë shqetësohen se mungesa e besimit është një pengesë për komunikimin. Nga ana tjetër, përbuzja reciproke po rritet. Një diplomat i Azisë Juglindore që flet me të dyja palët, thotë se zyrtarët kinezë e shohin polarizimin politik të Amerikës, si provë e rënies së fuqisë amerikane. Të dyja palët ankohen se bisedat janë sipërfaqësore.

Zyrtarët kinezë dhe amerikanë, thotë diplomati, nuk po i tërheqin mënjanë homologët e tyre për diskutime të sinqerta se si mund të qetësohen tensionet. Pandemia, duke pakësuar takimet ballë për ballë, e përkeqësoi situatën edhe më tepër.

Për sa i përket përdorimit të teknologjisë kundër Kinës, edhe miqtë më të ngushtë të Amerikës në Azinë Juglindore, thonë se administrata po e çon rajonin në një rrugë të rrezikshme.

Ajo i detyron vendet të mbajnë anë në mënyra të dhimbshme. Singapori e ka pranuar tashmë se në një botë të ndarë, ku teknologjia është “e lidhur me mik”, qytet-shteti do të përfundojë duke u mbështetur në zinxhirët e furnizimit të udhëhequr nga Amerika. Po nëse Amerika i shtrin sanksionet edhe ndaj firmave kineze me teknologji të rëndë, që operojnë jashtë Kinës?

Kjo, thotë një zyrtar nga Singapori, do të krijonte dilemë të madhe për një qytet-shtet, reputacioni i të cilit është ndërtuar në të qenët një juridiksion i sigurt, i parashikueshëm, dhe i hapur për biznes. A do të detyrohet një ditë industria e lulëzuar e Indonezisë që fuqizon automjetet elektrike, të zgjedhë midis Amerikës dhe Kinës?

Zoti Biden dhe ekipi i tij, janë të vetëdijshëm për disa nga shqetësimet e rajonit. Pak para samitit G20, presidenti amerikan ishte në Phnom Penh, ku Kamboxhia organizoi samitin vjetor të Shoqatës së Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN). Ai i siguroi vendet se ishin “zemra” e politikës së tij në rajonin Indo-Paqësor. Ai premtoi një “epokë të re” bashkëpunimi, duke pranuar se interesat e rajonit ishin shpërfillur disi.

Pavarësisht se ekonomitë e tyre janë të lidhura me Kinën, aziatikët juglindorë duan angazhimin amerikan si kundërpeshë ndaj fqinjit të tyre të madh verior. Prania e Kinës sjell mundësi ekonomike, por edhe rreziqe, si zgjerimi ushtarak në Detin e Kinës Jugore, borxhi nga projektet e infrastrukturës të udhëhequra nga Kina dhe përmbysja e unitetit të ASEAN-it, pasi Kina po i kthen Kamboxhian dhe Laosin në shtete kliente.

Pra, përfshirja amerikane është e mirëpritur. Por, thotë një udhëheqës politik, ajo duhet të jetë brenda një kuadri më të “baraspeshuar”, që siguron angazhim afatgjatë ekonomik.

Në Phnom Penh dhe Bali, zoti Biden e premtoi këtë. Amerika dhe Japonia (e cila e konsideron veten më të shkathët se aleati i saj amerikan në drejtimin e vendeve më të varfra aziatike), propozuan mënyra të reja për të ndihmuar Indonezinë të eliminojë karbonin.

Shumë shtete aziatike juglindore janë skeptikë. Kornizës Ekonomike Indo-Paqësore të zotit Biden, një propozim për përfshirjen amerikane në rajon, i mungon fuqia. Vetëm disa degë të administratës së zotit Biden, siç është departamenti i tregtisë, po shtyjnë për më shumë hapje. Shumë nga politikat e tij në Azi, thonë strategët rajonalë, drejtohen vetëm nga ideologjia anti-kineze.

Gjendja u qetësua në takimin e zotit Biden me zotin Xi. Nuk pati ndonjë ndryshim qëndrimi, por u rivendos komunikimi. Të paktën, thotë një zyrtar i Azisë Juglindore, dy elefantët kanë shprehur dëshirën për të parandaluar një përshkallëzim drejt luftës. Bari mbi të cilin qëndrojnë elefantët, është lehtësuar për pak kohë, por për sa?/Monitor/