Kompleksiteti ushtarako-industrial

Ekonomia e Rusisë mund të përballojë një luftë të gjatë, por jo një luftë intensive. Mbrojtja e saj kundër sanksioneve perëndimore nuk mund të zgjasë për shumë kohë, shkruan The Economist

Një javë pasi Rusia pushtoi Ukrainën vitin e kaluar, sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, tha: “Vlera e rublës ka rënë; bursa ruse u mbyll, pasi u rrit frika nga largimi i kapitalit; normat e interesit janë dyfishuar; vlerësimi i kredisë për Rusinë është ulur në një status të ulët”.

Autoritetet amerikane shpresonin se “pasojat masive, të jashtëzakonshme” që ata dhe aleatët i kishin shkaktuar Rusisë, duke përfshirë “kosto të rënda dhe të qëndrueshme ekonomike”, do të pengonin makinën luftarake ruse. Megjithatë, gjatë vitit pasardhës, pavarësisht shtrëngimit të vazhdueshëm të sanksioneve perëndimore, ekonomia ruse u rimëkëmb.

FMN-ja parashikon se ajo do të rritet me 0.7% këtë vit, aq sa rritja e ekonomisë së Francës, dhe në një kohë kur ekonomia britanike dhe ajo gjermane po tkurren. Shpresa se gjendja e ekonomisë ruse do të pengojë vazhdimin e luftës, tashmë është zbehur.

Megjithatë, një dëshpërim i tillë është po aq i gabuar sa edhe euforia fillestare e zotit Blinken. Vetë presidenti rus Vladimir Putin, ka pranuar se “kufizimet e paligjshme të vendosura në ekonominë ruse, në një periudhë afatmesme, mund të kenë vërtet ndikim negativ”.

Pyetja nuk është nëse Rusia mund të durojë dot një luftë edhe më të gjatë rrënuese (sepse ajo mundet), por nëse mund të përballojë intensifikimin e konfliktit. Rusisë ndoshta do t’i duhet të transformojë perspektivat e saj në fushën e betejës. Dhe kjo duket pothuajse e pamundur.

Burokracia e Rusisë ka arritur tri gjëra gjatë 14 muajve të fundit. Ajo ka gjetur mënyra për t’i bërë ballë valës së sanksioneve që paralajmëroi zoti Blinken. Ka furnizuar mjaft njerëz dhe materiale për të mbështetur pushtimin. Dhe e gjithë kjo është bërë pa një rënie të mprehtë të standardit të jetesës, gjë që do të nxiste trazira popullore. Por çdo përpjekje për të përshkallëzuar konfliktin, në mënyrë të pashmangshme, do t’i zhbënte këto suksese.

Rusia po përballet me gamën më të gjerë të sanksioneve të vendosura ndonjëherë ndaj një shteti të madh, duke përfshirë sanksionet ndaj individëve të lidhur me luftën, për transaksionet financiare që përfshijnë entitete ruse, për eksportet e mallrave në Rusi dhe për importet e shumicës së mallrave nga Rusia.

Megjithatë, ky sulm ekonomik ka dhënë rezultate zhgënjyese, pjesërisht sepse ka pasur gjithmonë boshllëqe të mëdha në regjimin e sanksioneve dhe pjesërisht sepse Rusia ka gjetur mënyra për të shmangur disa nga kufizimet.

Disa nga masat më të dukshme kanë shënjestruar oligarkët dhe miqtë e tjerë të regjimit të Putinit. Firma e të dhënave World-Check llogarit se 2,215 individë me lidhje të ngushta me qeverinë ruse, nuk mund të udhëtojnë më në disa ose në të gjitha vendet perëndimore, ose nuk mund të kenë qasje ndaj zotërimeve të tyre atje. Disa rusë të pasur janë ankuar për humbjen e statusit shoqëror. Disa janë larguar fare nga Rusia dhe kanë hequr dorë nga shtetësia e tyre.

E megjithatë, pavarësisht raportimeve për konfiskimin e superjahteve, shumica e oligarkëve ende po vendosin havjar në tryezë. Qeveritë e huaja kanë ngrirë rreth 100 miliardë dollarë në asete private ruse, vetëm rreth një të katërtën e 400 miliardë dollarëve që familjet ruse zotërojnë jashtë vendit.

Problemi më i madh për shumë rusë të pasur, janë vendet ku shkojnë zakonisht për pushime. Riviera franceze tashmë është jashtë mundësive; zëvendësuesit kryesorë janë Dubai dhe Antalia.

Nga ana tjetër, sanksionet mund të hapin rrugën për krijimin e një brezi të ri oligarkësh. Teksa firmat perëndimore largohen në masë nga vendi, ka mundësi për të rrëmbyer disa qindra miliarda dollarë në asete. Nëse qëllimi i masave ishte të shkaktohej shqetësim në rrethin e brendshëm të Putinit, ka pak shenja se kjo ka ndodhur.

Edhe sanksionet financiare kanë pasur efekt të kufizuar. Pasi Rusia pushtoi Ukrainën, dhjetë huadhënës rusë u përjashtuan nga sistemi SWIFT, të cilin më shumë se 11,000 banka në mbarë botën e përdorin për pagesa ndërkufitare. Afro dy të tretat e sistemit bankar të Rusisë nuk mund të përpunojnë më transaksione në euro ose dollarë.

Por vendet perëndimore nuk i kanë ndërprerë plotësisht lidhjet me bankat ruse, pasi ato duhet të paguajnë për naftën dhe gazin rus që vazhdojnë të importojnë. Gazprombank, e cila përpunon këto pagesa, mbetet anëtare e sistemit SWIFT.

Për më tepër, tubacione të reja financiare po ndërtohen për të zëvendësuar ato perëndimore. Transaksionet mesatare ditore duke përdorur CIPS, alternativa e Kinës ndaj SWIFT, janë rritur me 50% që nga fillimi i pushtimit. Dhjetorin e kaluar, 16% e eksporteve të Rusisë paguheshin në juanë, nga pothuajse asnjë para luftës. Hendeku i ngushtë midis çmimit me të cilin bankat ruse u shesin klientëve të tyre juanë dhe çmimit me të cilin ato blejnë juanë, tregon një treg likuid.

Kufizimet në eksportet e mallrave në Rusi gjithashtu kanë qenë zhgënjyese. Amerika dhe aleatët e saj kanë ndaluar shitjet në Rusi të mijëra artikujve të teknologjisë së lartë, ndërkohë që shumë firma perëndimore që operonin në Rusi, janë tërhequr vullnetarisht.

Nga rreth 3,000 firma globale me një prani ruse të gjurmuara nga Instituti KSE në Shkollën Ekonomike të Kievit, afërsisht gjysma i kanë kufizuar operacionet atje në njëfarë mënyre. Vitin e kaluar, stoku i Investimeve të Huaja Direkte në Rusi, ra me një të katërtën.

Megjithatë, Rusia vazhdon të importojë pothuajse aq sa përpara pushtimit. Partnerët e rinj tregtarë kanë zëvendësuar Perëndimin. Kina i shet tani Rusisë dy herë më shumë se në vitin 2019. Janë rritur edhe importet “paralele”, pra shitjet e paautorizuara nga Perëndimi në Rusi, përmes një vendi të tretë, nga pijet e gazuara, deri tek çipat kompjuterikë.

Në vitin 2022, importet nga BE-ja në Armeni, u dyfishuan në mënyrë misterioze, edhe pse eksportet armene në Rusi u trefishuan. Eksportet e celularëve të Serbisë në Rusi u rritën nga 8,518 dollarë në vitin 2021, në 37 milionë dollarë në vitin 2022. Dërgesat e makinave larëse nga Kazakistani në Rusi, u rritën nga zero në vitin 2021, në gati 100,000 vitin e kaluar.

Këto rregullime kanë të metat e tyre. Qendrat ekonomike të Rusisë janë më afër Brukselit se sa Pekinit. Kostot më të larta të transportit nënkuptojnë çmime më të larta. Njerëzit gjithashtu kanë më pak zgjedhje se më parë (një moskovit ankohet për vështirësinë e gjetjes së sallamit mortadella).

Sipas një sondazhi të fundit nga firma ruse Romir, dy të tretat e rusëve mendojnë se cilësia e produkteve që blejnë, po përkeqësohet. Për më tepër, jo të gjitha mallrat mund të merren në sasi të mjaftueshme përmes kanaleve të pasme. Shumë ilaçe të prodhuara nga Rusia, të cilat varen nga lëndët e para të importuara, janë në mungesë. Industria e makinave, po vuan nga mungesa e gjysmëpërçuesve të importuar.

Prodhimi ra me 70% në periudhën janar-shkurt, krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Megjithatë, edhe nëse Rusia nuk mund të prodhojë më aq makina, ajo mund t’i importojë ato. Pas firmës Lada, e pranishme që nga epoka sovjetike, marka më e njohur në Rusi tani është Haval, një markë kineze. Shitjet e saj mujore janë rritur me 331% gjatë vitit të kaluar.

Rusia gjithashtu duket se po merr pjesët e këmbimit që i nevojiten për të mbajtur avionët e saj civilë në ajër. Hakerat kanë vjedhur përditësime të softuerit të avionëve që firmat ruse nuk mund t’i blejnë më. Rrëzimet e avionëve, edhe pse janë të shpeshta sipas standardeve perëndimore, nuk janë shtuar.

Ndikimi i sanksioneve në eksportet e Rusisë ka qenë më i madh, por vendet perëndimore gjithmonë kishin frikë t’i shtonin ato nga frika e rritjes së çmimeve të energjisë për konsumatorët e tyre, në nivele të padurueshme. Importet e BE-së të gazit rus, kanë rënë në mënyrë drastike. Rusia ka kapacitet të kufizuar për të devijuar eksportet drejt Kinës, pasi tubacioni që lidh të dyja vendet është i vogël.

Rritja e transportit nga deti kërkon impiante të reja lëngëzimi, të cilat kërkojnë kohë për t’u ndërtuar dhe kanë nevojë për teknologji të zhvilluar. Firma e konsulencës Rystad Energy parashikon se shitjet e gazit të Rusisë do të ulen në 136 miliardë metra kub në vitin 2023, nga 241 miliardë metra kub në vitin 2021.

Megjithatë, nafta është më e këmbyeshme. Në dhjetor, BE-ja, e cila në vitin 2021 bleu më shumë se 40% të eksporteve të papërpunuara të Rusisë, vendosi të ndalonte importet.

Ajo gjithashtu i ndaloi firmat e saj të transportit detar dhe firmat e sigurimit, që të lehtësonin shitjen e naftës së papërpunuar ruse, te blerësit në vende të tjera, përveç rasteve nëse çmimi për fuçi ishte nën 60 dollarë. Në shkurt, një paketë e ngjashme sanksionesh hyri në fuqi për naftën e rafinuar të Rusisë, një eksport më i vogël por fitimprurës, pjesa më e madhe e të cilit shkonte në Europë para luftës.

“Grevëthyesit” aziatikë

Por blerësit aziatikë kanë pranuar me kënaqësi naftën që po e refuzon Europa. Në mars, gati 90% e eksporteve totale të naftës së papërpunuar të Rusisë, shkoi në Kinë dhe Indi, vlerëson Reid I’Anson nga firma e të dhënave Kpler, nga një e katërta para luftës. Atë muaj, Rusia dërgoi mesatarisht 3.7 milionë fuçi në ditë, më shumë se në vitin 2021.

Marsi ishte gjithashtu një muaj i fortë për shitjet e produkteve të rafinuara si nafta diesel. Një ekosistem i ri tregtarësh dhe transportuesish në hije, kryesisht me seli në Hong Kong dhe Dubai, është shfaqur për të ndihmuar transportimin e fuçive të naftës në destinacionet e tyre të reja, shpesh me ndihmën e huadhënësve dhe siguruesve rusë.

Këta blerës të rinj, plus çmimet e larta të mallrave të shkaktuara pjesërisht nga lufta, ndihmuan në rritjen e suficitit të llogarisë korrente të Rusisë në një rekord prej 227 miliardë dollarësh, sa 10% e PBB-së.

Edhe sa do të mbajë ekonomia?!

Por nuk ka gjasa të shohim një tjetër vit të suksesshëm. Çmimi i një fuçie nafte në indeksin Brent, ka rënë nën 85 dollarë, nga një mesatare prej 100 dollarësh në vitin 2022. Nafta e kompanisë kryesore ruse Urals, tani shitet me një zbritje të madhe në portet ruse – nën 50 dollarë në janar dhe shkurt, sipas Ministrisë së Financave, krahasuar me 76 dollarë mesatarisht në vitin 2022.

Rusisë do t’i duhet një çmim prej shumë më tepër se 100 dollarësh për fuçi për të baraspeshuar buxhetin e saj, vlerësojnë analistët. Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë, llogarit se të ardhurat e Rusisë nga nafta, ishin 43% më të ulëta në mars, se një vit më parë.

Ekonomistët presin që suficiti i llogarisë korrente të vendit, të bjerë në 3-4% të PBB-së këtë vit, në përputhje me mesataren e viteve 2010. Shitjet më të ulëta të hidrokarbureve nënkuptojnë të ardhura më të ulëta për qeverinë. Në vitin 2022, qeveria ruse pati një deficit prej rreth 3 trilionë rublash (37 miliardë dollarë), ose 2% të PBB-së.

Këtë vit, ajo po planifikon diçka të ngjashme, por të dhënat aktuale të shpenzimeve dhe taksave, deri tani e bëjnë këtë të duket optimiste. Një deficit prej të paktën 10 trilionë rublash, deri në 5% të PBB-së, duket më i mundshëm, që është i lartë sipas standardeve ruse.

Gjithsesi, shteti rus ka shumë mundësi për të financuar veten. Fondi i pasurisë sovrane të Rusisë ende zotëron rreth 150 miliardë dollarë (rreth 10% e PBB-së), edhe pasi ju hoqën rreth 30 miliardë dollarë vitin e kaluar. Qeveria gjithashtu mund të emetojë më shumë borxhe.

Eksportet e parakohshme të vitit të kaluar i kanë lënë firmat e mëdha ruse të energjisë me shumë para të gatshme, që duhet t’i ruajnë diku. Ato kompani, të cilat janë kryesisht shtetërore, mund të goditen me një taksë të papritur, siç ndodhi vitin e kaluar.

Dhe institucionet financiare ruse kanë asete të mjaftueshme për të mbuluar deficitet prej 10 trilionë rublash për 25 vjet, një burim i madh që qeveria mund të kërkojë ta shfrytëzojë në njëfarë mënyre. Richard Connolly, ekspert i ekonomisë ruse, thotë: “Qeveria gjithmonë mund të financojë veten duke marrë para nga kompanitë e mëdha”.

Pra, paratë nuk do të jenë një kufizim serioz në përpjekjet e luftës. Kërkesat në buxhet për këtë qëllim, janë gjithsesi modeste. Hamendësimi ynë më i mirë, duke u mbështetur në krahasimin e shifrave aktuale të shpenzimeve me atë që ishte buxhetuar para luftës, është se sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës, aktualisht po i kushton asaj rreth 5 trilionë rubla në vit, ose sa 3% e PBB-së, më pak se sa kishte shpenzuar Amerika për luftën koreane.

Por zëvendësimi i armëve të dëmtuara dhe municioneve të harxhuara, nuk është thjesht një çështje parash. Rusia ka prishur dhe zëvendësuar pajisje ushtarake në një shkallë të gjerë. Për shembull, mendohet se numri i automjeteve të blinduara të shkatërruara gjatë luftës, varion nga 8,000 në 16,000, sipas një raporti të fundit nga Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS). Rusia ka humbur gjithashtu shumë avionë, dronë dhe sisteme artilerie.

Një zgjidhje është mbështetja në stoqet ekzistuese, megjithëse shumë prej tyre janë të vjetra. Një tjetër është përdorimi në luftë i armëve të destinuara për eksport. Siemon Wezeman, nga instituti suedez SIPRI, vlerëson se eksportet e armëve të Rusisë ranë nga 50 miliardë dollarë në vitin 2021, në 11 miliardë dollarë ose më pak vitin e kaluar.

Ai thekson se në fushëbetejën e Ukrainës, janë spikatur tanke të pazakonta të tipit T-90, ndoshta modele demonstrimi, ose njësi të destinuara fillimisht për në Algjeri. Rusia po përpiqet gjithashtu të prodhojë më shumë armë.

Dmitri Medvedev, nënkryetari i Këshillit rus të Sigurisë, së fundmi tha se vendi do të prodhojë 1500 tanke moderne në vitin 2023. Zyrtarët kanë thënë gjithashtu se duan që dronët të prodhohen masivisht në Rusi. Disa fabrika po punojnë gjatë gjithë kohës.

Qeveria po jep hua me bollëk për prodhuesit e armëve, ose po urdhëron bankat ta bëjnë këtë. Sipas statistikave zyrtare, në janar dhe shkurt, prodhimi i “mallrave metalike të gatshme” ishte 20% më i lartë se një vit më parë.

Problemet

Problemi është se, për të prodhuar armë të përparuara, vendi ka nevojë për komponentë të “përdorimit të dyfishtë” që janë prodhim perëndimor, nga motorët te mikroçipat, që janë të vështirë për t’u marrë, për shkak të sanksioneve perëndimore.

Pjesët shumë të nevojshme, mund të shfrytëzohen për përdorimin e tyre më urgjent. Kështu në shkurt, qeveria ndaloi përkohësisht aplikimet për pasaporta biometrike për të kursyer mikroçipa.

Makinat larëse të nivelit të lartë, po importohen gjithashtu në një numër të lartë, për të marrë çipat e tyre, me sa duket për përdorim për raketa dhe pajisje të tjera ushtarake. Inteligjenca ushtarake e Ukrainës raportoi kohët e fundit se çdo muaj, Rusia arrin të prodhojë rreth 30 raketa Kh-101 dhe 20 raketa Kalibrs, me sa duket falë mashtrimeve të tilla.

Por vëllimet e armëve të përparuara që prodhohen nuk janë aspak në nivelin që i nevojitet Rusisë për të zëvendësuar rezervat e saj të varfëruara. Zyrtarët ushtarakë ukrainas dhe perëndimorë, besojnë se Rusia e ka përdorur tashmë shumicën e rezervave të raketave me shënjestër të saktë.

Numrat serialë të gjetur në rrënojat e raketave të përdorura, tregojnë se tani Rusia po përdor të reja, të prodhuara gjatë luftës. Disa thonë se ushtria po kërkon dhjetë herë më shumë tanke se sa mund të prodhojnë fabrikat ruse.

Mungesa e softuerit dhe pajisjeve teknike gjithashtu duket se po pengon prodhimin e dronëve.
Sidoqoftë, aty ku Rusia ka mungesa në cilësi, ajo i kompenson pjesërisht në sasi, duke përdorur armët e epokës sovjetike. Vendi po modernizon rreth 90 tanke të vjetra në muaj duke i pajisur me sisteme të reja elektronike dhe komunikimi.

Ai po rinovon raketa të vjetra që janë më pak të sakta, por të vështira për t’u dalluar dhe po ripërdor sistemet e shpërndarjes bërthamore për t’i lëshuar ato në ajër. Gjithashtu po çmonton avionë civilë për të riparuar avionët luftarakë.

Rusia po merr gjithashtu furnizime ushtarake nga aleatët. Disa predha artilerie duket se po mbërrijnë nga Kina, nëpërmjet Bjellorusisë. Rusia po blen gjithashtu dronë (me sa duket civilë) nga fqinji i saj lindor, si dhe predha artilerie nga Koreja e Veriut. Thuhet se ajo tregtoi 60 avionë Su-35 me Iranin, në këmbim të disa mijëra dronëve kamikazë. Me pak fjalë, cilësia e armëve ruse është në rënie, por vendi ka gjetur mënyra për të shmangur mungesat.

Gjetja e njerëzve të mjaftueshëm për të vazhduar përpjekjet e luftës, është një sfidë tjetër. Shumë ushtarë janë vrarë në aksion; shumë të tjerë kanë emigruar. Deri në dhjetor 2022, numri i rusëve të punësuar nën moshën 35 vjeç ra me 1.3 milionë, sipas firmës FinExpertiza. Mungesa e punëtorëve është e zakonshme.

Në dhjetor, Banka Qendrore tha se gjysma e firmave të anketuara kishin vështirësi për të gjetur staf të mjaftueshëm. Ka 2.5 vende të lira pune për çdo person të papunë, duke e bërë tregun rus të punës dy herë më të ngushtë se ai i Amerikës. Pagat po rriten me shpejtësi. Specialistët, si inxhinierët e teknologjisë dhe juristët, janë veçanërisht të paktë. Në një takim të fundit të Sindikatës së Sipërmarrësve të Rusisë, mungesa e fuqisë punëtore ishte tema kryesore e bisedës.

Mungesa e fuqisë punëtore e bën jetën të vështirë edhe për rekrutuesit ushtarakë. Ushtria tani po dërgon njoftime për rekrutim dhe mobilizim me email, përveç kopjeve fizike, për ta bërë më të vështirë që njerëzit të shtiren sikur nuk i kanë marrë ato. Njerëzit e thirrur në ushtri nuk lejohen të largohen nga vendi. Megjithatë, duke ushtruar një shtrëngim të mjaftueshëm, Rusia nuk duhet ta ketë problem të plotësojë radhët e ushtrisë së saj.

Vendit nuk do t’i mbarojnë të rinjtë: para luftës kishte rreth 17 milionë të rinj. Por më shumë njerëz në vijën e parë, nënkupton më pak njerëz në zyra dhe fabrika. Dhe sa më i përhapur të bëhet rekrutimi në qytetet e mëdha si Moska dhe Shën Petërburgu, aq më e madhe është mundësia e trazirave popullore.

Arritja e tretë ekonomike e qeverisë ka qenë ruajtja e standardeve të jetesës. Vitin e kaluar, ajo shpenzoi një shtesë prej 3% të PBB-së për të stimuluar ekonominë. Përveç shpenzimeve më të larta për ushtrinë, mbështetja po vjen edhe në formën e ndihmës ekonomike për kompanitë civile: ndihma të drejtpërdrejta për firmat, kredi të subvencionuara, investime të përbashkëta, etj.

Shpenzimet për kategorinë buxhetore që përfshin shumë nga këto fusha, u rritën me 20% në vitin 2022, në 4.3 trilionë rubla. Mes janarit dhe mesit të marsit, janë rritur me 45% shtesë, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Bankave u kërkohet të tolerojnë firmat me borxhe. Në vitin 2022, dështimet e biznesit ranë në nivelin më të ulët në shtatë vjet.

Vitin e kaluar, edhe shpenzimet “sociale” u rritën, nga 6 trilionë në 7 trilionë rubla (4.5% e PBB-së). Megjithatë, thotë Vladimir Milov, ish-zëvendësministër i energjisë, qeveria federale përbën vetëm një pjesë të shpenzimeve të përgjithshme sociale. Fondi i pensioneve po jep gjithashtu para për pensionistët, nënat, invalidët dhe më shumë, po ashtu edhe qeveritë rajonale.

Ndihmat shtesë ndaj zonave që janë të rëndësishme për zotin Putin, si familjet me më shumë se një fëmijë, të varfrit dhe të moshuarit, po rriten, vëren Maria Snegovaya nga firma CSIS. Jashtë Moskës, pagesat për familjet e rekrutëve të vdekur mund të jenë të mjaftueshme për të blerë një banesë.

E gjithë kjo mund të shpjegojë pse lufta nuk ka ndikuar aq shumë në standardet e jetesës ruse. Çmimet e konsumit u rritën me 12% vitin e kaluar, kryesisht për shkak të zhvlerësimit të rublës në pranverë.

Paga mesatare në kompanitë e mesme dhe të mëdha, të cilat përfshijnë shumë subjekte shtetërore, u rritën paksa vitin e kaluar edhe pas llogaritjes së inflacionit. Vlera e kursimeve të njerëzve ka rënë vetëm pak, tregojnë statistikat e Bankës Qendrore. Inflacioni ra në 3.5% në mars.

Në përgjithësi, ekonomia ruse është treguar elastike. PBB-ja reale ra me vetëm 2-3% vitin e kaluar, shumë më pak se rënia prej 10-15% që kishin parashikuar shumë ekonomistë. Një “tregues i aktivitetit aktual” i përpiluar nga Banka Goldman Sachs, tregon se Rusia doli nga recesioni rreth një vit më parë. Shumica e parashikuesve besojnë se ekonomia do të rritet këtë vit.

Edhe sa do të zgjasë rezistenca

E gjithë kjo tregon se Putin duhet të jetë në gjendje të ruajë përpjekjet e luftës edhe për ca kohë. Megjithatë, zgjerimi i këtyre përpjekjeve është një çështje tjetër. Disa nga e djathta po bëjnë thirrje që Putin të shpenzojë më shumë se disa pikë përqindje të PBB-së për pushtimin.

Në fund të fundit, Rusia e ka përqafuar luftën totale më parë, në vitet 1942 dhe 1943, kur shpenzoi 60% të PBB-së së saj për ushtrinë, sipas librit “Llogaritja për luftën”, nga Mark Harrison, i botuar në vitin 1996.

Por është e vështirë të shihet se si Putin mund ta bëjë këtë duke ruajtur qëndrueshmërinë ekonomike dhe standardet e jetesës. Problemi i parë do të ishte grumbullimi i shpejtë i parave. Jo të gjitha asetet e fondit të pasurisë sovrane janë likuide. Shtypja e parave do të nxiste inflacionin, duke shkaktuar humbjen e vlerës së rublës dhe uljen e standardeve të jetesës, për të cilat qeveria ka punuar aq shumë për t’i ruajtur.

Ngarkimi i menjëhershëm i bankave me shuma të mëdha borxhi publik, mund të ketë një efekt të ngjashëm, duke nxitur dyshime se sa mirë po menaxhohet ekonomia. Rritja e taksave ose një zhvendosje e madhe në shpenzimet publike drejt mbrojtjes, do të ndikonte gjithashtu në të ardhurat personale.

Dhe secila prej këtyre masave do të dëmtonte ndjesinë e qetësisë, kontrollit dhe qëndrueshmërisë që Putin po mundohet ta ruajë. “Sigurisht, mbrojtja kombëtare është prioriteti kryesor, – tha ai së fundmi, – por në zgjidhjen e detyrave strategjike në këtë fushë, ne nuk duhet të përsërisim gabimet e së kaluarës dhe nuk duhet të shkatërrojmë ekonominë tonë”.

Gjithsesi, nuk mund të thuhet se shpenzimi shumë më i madh i parave do të arrinte rezultatet e dëshiruara. Ekonomia e Rusisë është bërë më e centralizuar, por nuk është aparati i planifikuar dhe komandues i kohës sovjetike.

Përdorimi i buxhetit për armë konvencionale do të kërkonte shumë kohë. Përpjekja do të përkeqësonte pengesat që tashmë po ngushtojnë prodhimin ushtarak të Rusisë, për shembull, në makineritë që u janë nënshtruar sanksioneve, apo në punëtorët e kualifikuar.

Shumë do të varej nga ndihma e vazhdueshme e Kinës, shteteve të Gjirit Persik dhe vendeve të tjera, përmes të cilave rrjedh kapitali dhe importet ruse dhe ata mund të ngurrojnë për të nxitur përshkallëzim të madh të luftës nga ana e Rusisë.

Prandaj, përqendrimi i të gjitha burimeve në Ukrainë, duket jashtë mundësive. “Duke marrë parasysh aftësitë dhe kufizimet e Rusisë, ajo ka të ngjarë të zgjedhë një fushatë me ritme më të ngadalta në Ukrainë”, thuhet në raportin e CSIS-së. Putin ka arritur të izolojë ekonominë ruse nga efektet më të këqija të luftës dhe sanksioneve, por në një mënyrë që e bën luftën të vështirë për t’u fituar./Përgatiti: Monitor/