Edward P. Joseph: Shtëpia e Bardhë është e ngopur me manipulimet e Vuçiçit

Ligjëruesi në Universitetin Johns Hopkins në Washington, dhe ish zv/shefi i misionit të OSBE në Kosovë, Edward P. Joseph, vlerëson se sanksionet amerikane ndaj shefit të BIA, Aleksandar Vulin, janë sinjal i qartë që Shtetet e Bashkuara më nuk do të tolerojnë manipulimin masiv të Presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiç.

Në në intervistë për të përditshmen serbe “Nova”, eksperti amerikan i politikës së jashtme i cili për një dekadë shërbeu në Ballkan, duke përfshirë dhe periudhën e viteve të luftës, mendon se vendimi për vendosjen e sanksioneve ndaj Vulinit është i vonuar, edhe pse është një hap i jashtëzakonshëm i cili ka mesazh të qartë: “Kanë kaluar ditët e sundimit pafund të lojërave të Vuçiçit. Tani fillojnë ditët e përgjegjësisë.”

Si e interpretoni vendimin e SHBA që vendos sanksione ndaj drejtorit të BIA, Aleksandar Vulin? Çfarë mesazhi po i dërgohet Serbisë?

E para, ky hap është shumë i vonuar. Vulin ishte një figurë e dëmshme për tu gjykuar, në aq shumë nivele dhe para shumë kohësh. Sulmet e tij ndaj SHBA shtrihen nga viti 2014, vazhduan edhe kur president ishte Trump, dhe u acaruan pas pushtimit rus të Ukrainës.

E dyta, ky është një hap i jashtëzakonshëm për SHBA. Me vite jam duke kritikuar qëndrimin “nuk po e shoh të keqen”, që është marrëdhënia e SHBA me Vuçiçin. Dhe tani qeveria amerikane formalisht po akuzon një bashkëpunëtor shumë të ngushtë për një sërë të këqijash: trafik droge, ndihmë në trafikun e armëve, korrupsion, dhe, në tre mënyra të theksuara, forcimin e pozicionit të Rusisë.

E treta, besoj se vendimi për Vulinin nuk është vetëm mesazh për presidentin Vuçiç, besoj se ky është një mesazh për vetë qeverinë e SHBA. Besoj se vendimi për Vulinin shpreh qëndrimin e nivelit të lartë në Administratën Biden, Sekretarit Blinken dhe kolegëve në Shtëpinë e Bardhë, se më nuk do të tolerojnë manipulimin masiv nga ana e Vuçiçit.

Një shkrim i para pak kohësh në revistën Foreign Policy, “Shtetet e Bashkuara po krijojnë krizën kosovare”, është lexuar dhe debatuar shumë në Washington. Aty autori i bëri sfidë Sekretarit Blinken: Që thelbësisht të vendos nëse trazirat në rajon dhe rrënimi i kredbilitetit të SHBA vlejnë për një përqafim të autokratit Vuçiç, të cilin një pjesë e konsiderueshme e opinionit serb e ka hedhur poshtë. Në veçanti theksohet roli i Vulinit.

Besoj se ky artikull ka katalizuar qëndrimin në rritje tek disa në Administratën Biden se “mjaft më” me presidentin Vuçiç. Duhet kujtuar rolin konkret që Vulin ka luajtur për Vuçiçin. Siç thuhet në tekstin e Foreign Policy, Vulin është “alter ego” i Vuçiçit, i cili me zë thotë atë që Vuçiç ka menduar, dhe nuk e ka thënë për ta luajtur këtë lojë.

Për këtë arsye, besoj se vendimi për sanskionimin e Vulinit ka këtë mesazh: “Kanë kaluar ditët pafund të sundimit të lojës së Vuçiçit. Fillojnë ditët e përgjegjësisë”.

Natyrisht, bashkëpunimi serbo-amerikan do të vazhdoj, por tani ka përgjegjësi. Shpresoj që Ambasadori Hill do të pranoj të çoj përpara këtë qasje të re reale të bashkëpunimit serbo-amerikan. Hill është një diplomat me shumë përvojë. Ai vetëm duhet të pranoj që qasja e vjetër, me pak ose aspak përgjegjësi as për Vulinin dhe as për Vuçiçin, paraqet pengesë për bashkëpunimin serbo-amerikan.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, tha se është i bindur se nuk ka dëshmi që Vulin është i implikuar në trafikun e drogës dhe armëve. A është e mundur që Amerika të dal me një “akt të përgjithshëm” dhe të akuzoj pas asnjë dëshmi zyrtarë të lartë të shteteve tjera?

Jo, Ministria e Financave e SHBA nuk merrë vendime të tilla për sanksionet pa një shyrtim serioz të arsyeve. Pyetja juaj na çon nga vendimi i Shteteve të Bashkuara deri te reagimet e pushtetit serb për shkak të Vulinit. Reagimi i Vuçiçit ndaj sanksioneve amerikane është edhe një arsye më shumë për optimizmin tim. Nëse Vuçiç ka besuar se akuzat e SHBA për Vulinin pjesërisht janë gënjeshtër, Vuçiç duhet ta thoshte. Por, në vend të kësaj, presidenti serb bëri një krahasim absurd me gjetjen e kokainës në Shtëpinë e Bardhë.

A po sugjeron Vuçiç që Biden, sikur se Vulin, është i implikuar në trafikun e drogës?

Vuçiç po zbulon joseriozitetin e tij dhe mospërfilljen. Gjithsesi, edhe vetë qytetarët e Serbisë po kërkojnë shkarkimin e Vulinit. Opozita ka mbështetur akuzat e SHBA, duke parë Vulinin si simbol i krimit të shpërndarë gjithandej në qeveri. Një politikan inteligjent do të distancohej nga Vulini. Në vend të kësaj, Vuçiç bëri të kundërtën.

Ambasada e SHBA këtë nuk duhet ta injoroj. Zyrtarët amerikanë duhet të vazhdojnë me presionin ndaj Vuçiçit që të heq dorë nga Vulini, ashtu siç tha presidenti i Serbisë.

Siç duket Serbia është nën llupën e Washingtonit kohëve të fundit. Kemi dhe tekstin e publikuar në New York Times për lidhjet e pushtetit me klanin kriminal të Velko Belivukut, më pas kemi mbledhjen e Komitetit të Politikës së Jashtme pranë Senatit SHBA ku u tha se Amerikanët i kanë “sytë hapur” kur është fjala për pushtetin në Serbi. Çka do të thotë kjo?

Ashtu siç thashë më parë, mendoj se në qeverinë amerikane ka qëndrime të ndryshme dhe po ndërgjegjësohen mbi qëndrimin të cilin e kam përfaqësuar për një kohë të gjatë: Presidenti Vuçiç po manipulon SHBA dhe BE-në. Besoj se faktorët e rëndësishëm në Washington po zgjohen për këtë arsye, me vonesë. Mendoj se bisedimet në Administratën Biden janë intensifikuar, në veçanti pas krizës së fundit kosovare ku Kryeministri Kurti u shënjua si fajtor, dhe zëra të rëndësishëm në Washington pyetën për fajet në Beograd. Tensionet zgjuan vëmendjen e politikës së SHBA ndaj Vuçiçit dhe inicuan pyetje në nivele të larta.

Mendoj se e gjitha kjo tregon se ka kufi që mund të arrijë qeveria serbe, ose cilado qeveri, me lobimin në Washington. Pyetja juaj prodhon pikën më të rëndësishme: Mënyra më e mirë që të dëshmohet realiteti i regjimit të Vuçiçit është përmes zërit kolektiv të popullit, përkatësisht protestave masive.

Kush mund të gjendet nga Serbia në listën e sanksioneve të SHBA?

Sanksionet e Vulinit ishin shumë të rëndësishme sepse më në fund u thye “faktori frikës” rreth sanksionimit të regjimit të Vuçiçit. Tani precedentin e kemi. Presidenti Vuçiç dhe bashkëpunëtorët e tij tani funksionojnë në një tjetër rreth, nëse Vulin mund të sanksionohet, atëherë mund të sanksionohen edhe të tjerët.

Pyetja e vërtetë sot është, Aleksandar Vuçiç a do ta “kthej përmbys gjelin e detit”, dhe, si?!