Rreziku nga luhatjet e kursit të këmbimit, vlerësimi i bankave

Vrojtimi i Bankës së Shqipërisë për perceptimin e rreziqeve sistemike, tregon se bankat perceptojnë rreziqe në rritje të lidhura me luhatjet e kursit të këmbimit.

Rezultatet e vrojtimit mbi perceptimin e rreziqeve sistemike në vend nga industria bankare kanë sugjeruar një renditje dhe vlerësim të ndryshuar të rreziqeve kryesore sistemike për gjysmën e parë të vitit 2023, diktuar nga faktorë si ecuria e inflacionit, rritja e normave të interesit, zhvillimet në mjedisin e jashtëm dhe luhatjet e kursit të këmbimit.

Sektori bankar ka vijuar të klasifikojë “rrezikun e inflacionit” si rrezikun kryesor sistemik në vend dhe gjatë gjysmës së parë të vitit 2023, por perceptimi mbi të ka qenë në zbutje. Zhvillimet gjeopolitike dhe makro-financiare në mjedisin e jashtëm si vijimi i luftës në Ukrainë, normat ende të larta të inflacionit në nivel global, rritja e shpejtë e normave të interesit etj., duket se kanë rritur shqetësimin e bankave mbi “rrezikun e transferimit të goditjeve nga jashtë”, duke e vlerësuar atë si rrezikun e dytë më të rëndësishëm sistemik të periudhës.

Por, për herë të parë që nga viti 2018 në listën e rreziqeve më të rëndësishme sistemike të periudhës është përfshirë dhe “rreziku nga paqëndrueshmëria e kursit të këmbimit”. Deri më sot, vlerësimi për këtë rrezik ka qenë minimal, por shpejtësia e fortë mbiçmuese e Lekut veçanërisht ndaj Euros gjatë këtij viti është konsideruar nga bankat si një burim rreziku. Ky rrezik ka shënuar një kapërcim të ndjeshëm krahasuar me periudhat e kaluara.

Këtë vit, Leku ka arritur një mbiçmim të paprecedent në kursin e këmbimit me Euron. Në muajin korrik, Euro preku nivelin më të ulët historik, në vlerën e 100.49 lekëve. Në këtë moment, kursi Euro Lek shënoi gjithashtu një rënie vjetore rekord, me 14.1%. Aktualisht, rënia vjetore e kursit të Euros ndaj Lekut është në nivelin 9.6%. Gjithashtu, forcimi i Lekut ka një ndikim negativ në treguesit e mjaftueshmërisë së kapitalit, për ato banka që e mbajnë kapitalin e tyre në monedhë të huaj.

Zhvlerësimi i Euros ka dhënë ndikime të ndjeshme edhe në aktivitetin e sektorit bankar, duke tkurrur madhësinë e portofolit të kredisë në valutë dhe të bilancit në tërësi. Megjithëse rezultati financiar i bankave është në nivelet më të larta historike, rënia e Euros ka dhënë një ndikim negative në zërin e të ardhurave nga asetet në valutë të huaj.

Kategoria “rreziqe të tjera” ku përfshihet kryesisht rreziku nga sulmet kibernetike ka

vijuar të mbetet në listën e rreziqeve të rëndësishme. Shtimi i këtyre sulmeve gjatë vitit të kaluar, duket se i ka bërë bankat më të vetëdijshme për këtë rrezik, ndërsa një pjesë e tyre kanë deklaruar se kanë ndërmarrë tashmë veprime konkrete për përmirësimin e sistemeve mbrojtëse.

Normalizimi i politikës monetare brenda dhe jashtë vendit, si përgjigje ndaj rritjes së inflacionit,

duket se ka rritur shqetësimin e bankave mbi rrezikun e luhatjes së normave të interesit dhe pasojat në portofolet e tyre, ndaj vlerësimi për nivelin e rëndësisë së këtij rreziku ka vijuar të rritet.

Pavarësisht sfidave të momentit, situata e mirë e kapitalizimit dhe likuiditetit të sektorit, e cila iu mundëson bankave përthithjen e humbjeve, ka bërë që besimi i bankave në qëndrueshmërinë e sistemit financiar në të ardhmen të cilësohet mbi nivelin “i mjaftueshëm” dhe në rritje për të ardhmen afatshkurtër (deri në 1 vit) dhe i pandryshuar në atë afatmesme (1-3 vjet)./Monitor/