Paralajmërimi, Perëndimi kundër kremtimit të ditës së Republikës Serbe në Bosnje
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian bënë thirrje për respektimin e sovranitetit, tërësisë tokësore dhe rendit kushtetues të Bosnje Hercegovinës, mes përgatitjeve të përfaqësuesve serbë për kremtimin e ditës së Republikës Serbe, që është shpallur jokushtetuese dhe paralajmërimeve për shkëputjen e këtij entiteti.
Kremtimet mbahen në shenjë kujtimi të 9 janarit të vitit 1992 kur serbët e Bosnjes shpallën krijimin e shtetit të tyre, duke filluar luftën shkatërruese katërvjeçare, që la pas vetes mbi 100,000 të vrarë.
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian theksuan se Gjykata Kushtetuese e Bosnje Hercegovinës ka vendosur në disa raste se kremtimi i Ditës së Republikës Serbe është jokushtetues dhe se ky vendim është i mbështetur në ligjet e vendit.
Duke theksuar se të gjitha entitetet janë të detyruara të respektojnë plotësisht vendimet e institucioneve të Bosnjes përfshirë vendimet detyruese dhe përfundimtare të Gjykatës Kushtetuese, ambasada amerikane theksoi se mosrespektimi i këtyre vendimeve përbën një vepër penale.
The Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina has ruled on multiple occasions that celebrating the Day of Republika Srpska on January 9 is unconstitutional. This ruling stands regardless of who participates in the celebration. The issue is not simply commemorating a holiday,…
— US Embassy Sarajevo (@USEmbassySJJ) January 8, 2025
“Shtetet e Bashkuara presin që autoritetet e zbatimit të ligjit dhe ato gjyqësore të ndërmarrin veprime të shpejta dhe vendimtare për të hetuar çdo shkelje të ligjit në lidhje me festimin e Ditës së Republikës Serbe me 9 janar”, thuhet në një deklaratë të ambasadës amerikane.
Bashkimi Evropian nënvizoi ndërkaq detyrimin për të respektuar sovranitetin, tërësinë tokësore, rendin kushtetues, përfshirë vendimet e Gjykatës Kushtetuese, si dhe subjektivitetin ndërkombëtar të Bosnjës dhe Hercegovinës.
“BE-ja i kërkon udhëheqjes politike të entitetit të Republikës Serbe të përmbahet dhe të heqë dorë nga retorika dhe veprimet provokuese e përçarëse, përfshirë vënien në pikëpyetje të sovranitetit, unitetit dhe tërësisë tokësore të vendit”, thuhet në një deklaratë të Delegacionit të BE-së në Sarajevë.
EU in Bosnia and Herzegovina on the marking of Republika Srpska Day 👇 pic.twitter.com/iUJhqrQwDk
— EU in Bosnia and Herzegovina (@eubih) January 8, 2025
Lufta në Bosnje mori fund në vjeshtën e vitit 1995 me një marrëveshje paqeje të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara, Marrëveshja e arritur në Dejton çoi në krijimin e entitetit serb dhe atij boshnjako-kroat në Bosnje, që mbahen të lidhura nga institucione të dobëta qendrore.
Serbët e Bosnjes, megjithatë, synojnë të fitojnë sa më shumë pavarësi të jetë e mundur. Udhëheqësi nacionalist prorus Milorad Dodik ka bërë thirrje hapur për shkëputje nga Bosnja, duke sfiduar sanksionet e Shteteve të Bashkuara dhe të Britanisë ndaj tij për shkak të qasjes politike.
Në prag të kremtimeve të shpallura jokushtetuese, ai i tha televizionit proqeveritar të entitetit serb se “është detyrë e shenjte e Republikës Serbe të dalë nga Bosnje Hercegovina…”.
