Aleanca të reja ushtarake në Ballkanin Perëndimor

Në fillim të muajit mars, Kroacia, Shqipëria dhe Kosova formuan një aleancë ushtarake. Serbia dhe Hungaria u përgjigjën me një aleancë të re. A e kërcënojnë aleancat e reja ushtarake situatën e sigurisë në Evropën Juglindore?

Mediat shtetërore në Serbi janë unanime në lëvdatat e tyre për bashkëpunimin ushtarak të arritur midis Serbisë dhe Hungarisë: “Një bombë që trondit rajonin”, shkroi tabloidi Informer. Gazeta qeveritare Kurir e sheh marrëveshjen si një “moment historik”. E përditshmja Novosti flet për “prova të reja të miqësisë së hekurt”, dhe portali Republika pohon se “kroatët dhe shqiptarët në panik nga aleanca ushtarake serbo-hungareze”.

Qofshin gazeta, televizione apo faqe interneti, të gjitha mediat nën kontroll të rreptë shtetëror raportuan unanimisht për aleancën ushtarake të nënshkruar në Beograd në fillim të muajit prill nga ministrat e mbrojtjes të Hungarisë dhe Serbisë, Kristof Szalay-Bobrovniczky dhe Bratislav Gashiç. Disa ditë më vonë, presidenti i entitetit të Republika Srpska, Milorad Dodik, njoftoi hyrjen e entitetit të tij në “aleancën e re ushtarake”.

Mediat serbe në të dyja anët e lumit Drina e portretizuan “paktin e ri ushtarak” si një reagim ndaj aleancës ushtarake të rënë dakord së fundmi midis partnerëve të NATO-s, Kroacisë dhe Shqipërisë, si dhe Kosovës, pavarësinë e së cilës Serbia nuk e ka njohur as pas një dekade, thekson në analizën e saj, DW më gjuhën kroate.

“Ajo që është veçanërisht shqetësuese është se kjo aleancë ushtarake u formua pa konsultime me Beogradin”, kritikoi Ministria e Jashtme serbe. Qëllimi i marrëveshjes është izolimi i Serbisë dhe krijimi i “strukturave paramilitare” në Kosovë dhe përfaqëson një “provokim të rëndë”, u tha më tej.

Marrëveshje ushtarake midis Zagrebit, Tiranës dhe Prishtinës

Por çfarë thotë në të vërtetë marrëveshja midis qeverive në Zagreb, Tiranë dhe Prishtinë? Marrëveshja e nënshkruar në Tiranë më 18 mars 2025 nga ministrat e mbrojtjes të Kroacisë, Shqipërisë dhe Kosovës parashikon bashkëpunim brenda kuadrit të Konceptit Strategjik të NATO-s dhe politikës së sigurisë së BE-së. Forcimi i bashkëpunimit midis industrive të armëve dhe trajnimi i ushtarëve dhe komandantëve. Janë planifikuar edhe stërvitje të përbashkëta ushtarake.

Brenda kuadrit të integrimit euroatlantik, në fokus janë masat për të luftuar sulmet kibernetike të huaja dhe fushatat e dezinformimit. Edhe pse Serbia pretendon se është e kërcënuar nga kjo aleancë e re ushtarake, kryeministri kroat Andrej Plenković siguron: “Ky memorandum bashkëpunimi nuk ka karakter armiqësor”.

Megjithatë, dekada të tëra rivalitetesh dhe armiqësish kombëtare midis Serbisë dhe Kroacisë nxitën marrëveshjen trepalëshe. Ministri kroat i Mbrojtjes, Ivan Anušić, vuri në dukje, jo pa kënaqësi: “Kanë ikur kohërat kur Kroacia duhej t’i kërkonte Beogradit se çfarë i lejohej të bënte dhe si duhet të vepronte, dhe kjo nuk do të ndodhë më kurrë.”

Gazeta Jutarnji List e Zagrebit pretendon se ka mësuar se presidenti i plotfuqishëm serb Aleksandar Vuçiç pësoi një krizë nervore si përgjigje ndaj marrëveshjes. Prandaj, titujt triumfues të shtypit serb ishin mjaft logjikë: “Kroacia dhe Shqipëria morën një përgjigje të shpejtë: Hungaria dhe Serbia nënshkruan një aleancë ushtarake”.

Për çfarë ranë dakord Beogradi dhe Budapesti?
Megjithatë, “aleanca ushtarake” e Beogradit dhe Budapestit, e përshkruar si historike, në shikim të dytë duket si një spin politik i skenës mediatike të kontrolluar nga Vuçiç. “Kjo është në përputhje me truket tjera të marketingut të Vuçiçit,” tha politikani i opozitës Petar Boshkoviç për gazetën beogradase Danas, një nga të paktat kritike të qeverisë në Beograd.

Eksperti ushtarak serb Aleksandar Radiç shpjegoi në disa faqe interneti se për çfarë bëhet fjalë në të vërtetë në aleancën e supozuar ushtarake: “Nuk ka elementë të një aleance ushtarake”, thuhet në analizën e tij. Marrëveshja e shpallur me pompozitet përmban vetëm projekte specifike të bashkëpunimit ushtarak, të cilat miratohen çdo vit në bazë të marrëveshjes kornizë nga viti 2023.

Aleksandar Vuçiç vetë u përgjigj: “Qëllimi është një aleancë ushtarake”, për të cilën kursi është përcaktuar vetëm tani.

Rrezik i shtuar i luftës në Ballkanin Perëndimor?
Megjithatë, pavarësisht bashkëpunimit ushtarak të rënë dakord, sado i paqartë që mund të jetë, një grumbullim drastik i armëve ka qenë i dukshëm në rajonin e Ballkanit Perëndimor për vite me radhë. Për shembull, Kroacia, e cila planifikon të rivendosë shërbimin e detyrueshëm ushtarak, ka blerë avionë luftarakë Rafale nga Franca dhe po negocion dorëzimin e tankeve Leopard.

Serbia, nga ana e saj, ka nënshkruar gjithashtu një kontratë me Parisin për të blerë avionë të tillë luftarakë shumëfunksionalë dhe po blen sisteme armësh nga Rusia dhe Kina. “Fitili është ende i shkurtër në Ballkan”, është titulli i një raporti nga Shoqata Bundeswehr mbi situatën në Bosnje Hercegovinë, i botuar janarin e kaluar. Por sa shpërthyese është situata në të vërtetë?

Megjithatë, motoja ende vlen: “Armiku i armikut tim është miku im”. Por nëse dikush shikon përtej ekuilibrit ushtarak të fuqisë, lufta është e pamundur në të ardhmen e afërt.

Në fillim të prillit, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, tha se nuk kishte nevojë që situata në rajon të vihej në axhendën e një takimi të ministrave të jashtëm të NATO-s në Bruksel. Një vit më parë, paraardhësi i tij Jens Stoltenberg siguroi tashmë se nuk kishte asnjë kërcënim të drejtpërdrejtë ushtarak.

“Ka pak mundësi që të shpërthejë një luftë e vërtetë”, është i sigurt edhe Vuk Vukasanoviç nga Qendra për Politikat e Sigurisë në Beograd. Pavarësisht riarmatimit, beson Vuksanoviç, vendet nuk do të kishin burime të mjaftueshme për një konflikt të tillë dhe mbi të gjitha, elitat lokale do të duhej të kishin frikë për pushtetin e tyre në rast lufte.

NATO e ka sitituatën nën kontroll
Përveç kësaj, NATO ka një prani të fortë në rajon. Përveç Kosovës, të gjitha vendet fqinje të Serbisë dhe Bosnjës e Hercegovinës janë gjithashtu anëtare të aleancës. SHBA-të operojnë një bazë të madhe ushtarake në Kosovë, Kampin Bondsteel.

Baza Ajrore Mihail Kogalniceanu e Rumanisë pranë Konstancës po zgjerohet aktualisht për t’u bërë baza më e madhe e NATO-s në Evropë për nga sipërfaqja, me një kosto prej të paktën 2.5 miliardë eurosh për 10.000 trupa.

Një bazë e madhe detare është planifikuar prej kohësh në portin e Durrsit në bregdetin shqiptar të Adriatikut.

Të zhvillosh luftë kundër kësaj fuqie ushtarake do të ishte e barabartë me vetëvrasje./DW/