BSH: Është rritur pesha e frutave dhe zarzavateve në inflacion, çmime të larta deri më 2023

Vetëm pak muaj më parë, Banka e Shqipërisë, BSH, deklaroi se çmimet e larta do të ishin kalimtare.

Por tashmë, në linjë edhe me bankat e tjera qendrore në botë, pritshmëritë kanë ndryshuar dhe të paktën edhe këtë vit qytetarët do të duhet të paguajnë më shumë për mallrat dhe shërbimet që blejnë.

Në një prononcim të posaçëm për “Monitor”, Banka e Shqipërisë pret që inflacioni të jetë mbi objektivin 3%, në pasqyrim të niveleve të larta të çmimeve në tregjet ndërkombëtare. Banka pret normalizim brenda vitit 2023.

Çfarë tregojnë analizat e reja të Bankës së Shqipërisë rreth ecurisë së inflacionit në vitin 2022? 

Për vitin 2022, ne presim që inflacioni të jetë mbi objektivin 3%, në pasqyrim të niveleve të larta të çmimeve në tregjet ndërkombëtare. Me normalizimin e tyre, ne presim reduktimin e inflacionit drejt objektivit, i cili parashikohet të arrihet brenda vitit 2023.

Përditësimi i analizës me informacionin e ri lë të pandryshuar gjykimin tonë mbi faktorët, të cilët po ndikojnë inflacionin, por ai evidenton se goditjet e ofertës po provohen të jenë më të forta dhe më të qëndrueshme se vlerësimet fillestare. Rritja e inflacionit, nga njëra anë, po ndikohet nga faktorë të qëndrueshëm të lidhur me rritjen e kërkesës, punësimit dhe pagave.

Por, gjithashtu, rritja e inflacionit, sidomos prej muajve të fundit të vitit 2021 po ndikohet edhe nga faktorë tranzitorë të lidhur me rritjen e çmimeve energjetike dhe të ushqimeve në tregjet ndërkombëtare. Këto goditje të ofertës dhanë ndikim të konsiderueshëm, duke e shtyrë inflacionin mbi objektivit tonë.

Efekti i goditjeve të ofertës pritet të jetë i pranishëm edhe në vitin 2022, por me një intensitet në rënie në linjë me normalizimin e pritur të situatës në tregjet ndërkombëtare në gjysmën e parë të vitit 2022.

Të dhëna nga terreni që revista “Monitor” ka grumbulluar në zinxhirin e bujqësisë në zonën e Myzeqesë (prodhim, tregtim inputesh dhe eksporte) tregojnë për rënie të sipërfaqes së kultivuar në serra, së paku 25% dhe reduktim të ofertës për prodhime vendi. Çfarë të dhënash ka Banka e Shqipërisë për ecurinë e sektorit bujqësor dhe ndikimin që do të ketë në inflacion? 

Të dhënat që ka Banka e Shqipërisë për sektorin bujqësor bazohen, në pjesën dërrmuese të tyre, në informacionin statistikor të publikuar nga INSTAT-i. Këto të dhëna tregojnë se prodhimi bujqësor është rritur mesatarisht me 1% në vit në tetë vitet e fundit, me një tendencë ngadalësuese gjatë viteve 2019 – 2021. Nga ana tjetër, eksportet bujqësore janë rritur me ritme të larta dhe të qëndrueshme (rreth 18.6% në vit), pas vitit 2016.

Në përgjithësi, çmimet e produkteve bujqësore shfaqin luhatshmëri të lartë, e cila ndikohet kryesisht nga faktorë të ofertës – si prodhimi, infrastruktura shpërndarëse dhe magazinuese, etj. – ndërkohë që kërkesa për këto produkte është në përgjithësi e qëndrueshme. Po ashtu, prodhimi bujqësor në vetvete përcaktohet, në njëfarë mase, nga faktorë volatilë e të paparashikueshëm, si kushtet klimatike apo kushtet e tregut ndërkombëtar.

Vlerësimet tona tregojnë se volatiliteti i çmimeve bujqësore, kryesisht ai i çmimeve të frutave dhe perimeve, ka qenë veçanërisht i lartë në vitet e fundit, duke e bërë të vështirë parashikimin e tyre.

Koniunktura aktuale ndërkombëtare, e karakterizuar nga rritja e kostove të inputeve, të transportit dhe çmimeve të ushqimeve bazë sugjeron se artikujt ushqimorë do të vijojnë të jenë kontribuues i qenësishëm në inflacionin në vend në vitin 2022. Më tej, kontributi i tij pritet të vijë më pranë niveleve historike.

Çfarë peshe ka në inflacion zëri fruta, perime dhe zarzavate? 

Bazuar në publikimin më të fundit të INSTAT-it mbi shportën e përditësuar të konsumit familjar (janar 2022), rezulton se pesha e frutave dhe zarzavateve në shportën e konsumit është 9.3%. Gjatë viteve 2020 e 2021, pesha e tyre ka ardhur në rritje duke qëndruar rreth 1 p.p. më lart se mesatarja e viteve të mëparshme.