Ekskluzive/ Deklarata e Samitit 6 Dhjetorit, BE: Aderim i përshpejtuar i Ballkanit, ndihmë 1 mld euro dhe investime 2.5 mld euro

Bashkimi Europian bënë thirrie për përshpejtimin e procesit të aderimit të vendeve të Ballkanit perëndimor dhe ofron mbështetje të plotë perspektivës së anëtarësimit në BE, thuhet në Deklaratën e përbashkët të Samitit BE-Ballkani Perëndimor në Tiranë e cila tashmë është dakordësuar  dhe pritet vetëm miratimi formal në Samitin e Tiranës më 6 Dhjetor. Në Deklaratë shprehet mbështetje e plotë ndërmjetësimit të Josep Borrell dhe Miroslav Lajçak, në dialogun Kosovë-Serbi dhe gjetjen e zgjidhjes për çështjet tjera rajonale.

Në Deklaratën e Samitit i cili për herë të parë më 6 dhjetor do të mbahet në njërin nga vendet e rajonit, liderët e BE mbështesin idenë e integrimit gradual të rajonit tashmë në fazën e aderimit, paralajmërojnë ndihmë financiare prej 1 miliardë euro për zbutjen e pasojave të krizës energjetike dhe theksojnë rëndësinë e partneritetit të BE me Ballkanin Perëndimor  ndërsa vazhdon lufta në Ukrainë. 

Deklarata e përbashkët tashmë e dakordësuar bënë thirrje në integrimin më të fortë të rajonit për një treg të përbashkët të BE dhe paralajmërojnë heqjen e romingut në mes të BE dhe Ballkanit Perëndimor.

Njëkohësisht, BE i bën thirrje vendeve të Ballkanit Perëndimor që ti përmbahen vlerave themelore evropiane si dhe parimeve, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, parimeve të demokracisë dhe sundimit të ligjit, dhe të shfaqen më qartë në opinion mbi përparësitë e partneritetit me BE.  

Burimet diplomatike theksojnë se këtë herë ka munguar dakordësimi në mes të shteteve anëtare për të futur në tekstin e Deklaratës, anëtarësimin e plotës si qëllimin përfundimtar, që shënoi dhe përgatitjet për samitin e vitit të kaluar BE-Ballkani Perëndimor në Brdo afër Kranjit. 

“Në situatën e re gjeopolitike që është krijuar në Evropë, vendet anëtare e kuptojnë se është i domosdoshëm një mesazh i qartë për rajonin, në veçanti pas dhënies së statusit të vendit kandidat për Ukrainën dhe Moldavinë”, theksojnë burimet.

Në fillim të qëndrimeve të Deklaratës theksohet se “agresioni i përshkallëzuar rus në Ukrainë vë në pikëpyetje paqen, sigurisë evropiane dhe globale ndërsa thekson rëndësinë e partneritetit strategjik të BE dhe Balllkanit Perëndimor.”

Harmonizimi i politikës së jashtme me BE

Liderët e BE i bëjnë thirrje fuqishme partnerëve në Ballkanin Perëndimor që të bëjnë përparim në drejtim të harmonizimit të plotë të politikës së jashtme me BE, duke përfshirë këtu dhe masat kufizuese.

“Qëndrimi krah për krah me BE në kohën e agresionit rus në Ukrainë është më shumë se kurrë një sinjal i qartë i orientimit strategjik të partnerëve,” theksojnë liderët e BE duke përshëndetur përpjekjet e  vendeve që tashmë janë harmonizuar.

Drafti i Deklaratës vlerëson se Rusia ka “përgjegjësi ekskluzive për krizën aktuale energjetike dhe ekonomike”, dhe thekson se BE do të vazhdoj të mbështes rajonin si përgjigje në pasojat negative për ekonominë dhe shoqërinë.

“Paketa e ndihmave për energjetikë në vlerë prej një miliardë euro mjete pa kthim dhe investime potenciale prej 2.5 miliardë eurove investime do ti ndihmojnë rajonit që të zbus pasojat e krizës dhe përshpejtoj tranzicionin energjetik,” thuhet në tekstin e Deklaratës duke shtuar se “500 milionë euro nga kjo paketë do të shkoj direkt si ndihmë urgjente për familjet dhe ndërmarrjet e vogla deri sa 500 milionë të tjera do të shkojnë për mjete pa kthim të destinuara për pavarësi energjetike, tranzicion dhe përparim në infrastrukturën e gazit dhe atë elektrike”.

Është vërtetuar vendimi që rajoni të përfshihet në furnizimin e përbashkët energjetik në nivel të BE dhe shtohet se “Ballkani Perëndimor që nga fillimi do të jetë i përfshirë në mekanizmin evropian për sigurinë e furnizimit me ushqim, me mbështetje të mëtejme për sektorin e bujqësisë, për çfarë do të ndahen 560 milionë euro në shtatë vitet e ardhshme”.

Liderët e BE përshëndesin Deklaratën e përbashkët të operatorëve nga BE dhe Ballkani Perëndimor që do të firmosen në Tiranë më 6 Dhjetor, si hap para i cili do të mundësoj uljen graduale të çmimit të romingut në mes të rajonit dhe BE gjatë vitit 2023, me qëllim që shpenzimet të hiqen në tërësi. 

Angazhim më të fortë politik të BE

Liderët e BE i bëjnë thirrjeKomisionit Europian, Këshillit dhe Përfaqësuesit të Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri që “të përmirësojnë integrimin gradual të rajonit që në fazën e aderimit, në përputhje me meritat e tyre”.

Deklarata paralajmëron edhe “forcimin e mëtejmë të angazhimit politik të BE në rajon”, përmes mbajtjes së rregullt të Samitit në nivelin më të lartë politik dhe bashkëpunimit sektorial në fushat e interesit të përbashkët, prej ekonomisë dhe energjetikës, deri te drejtësia, punët e brendshme, transportit dhe fushave tjera.

Në tekst nënvizohet gatishmëria që të punohet fuqishëm në integrimin e Ballkanit Perëndimor për tregun e përbashkët të BE.

Kur është fjala për pritshmërinë e BE nga Ballkani Perëndimor, liderët e BE i bëjnë thirrje partnerëve që ti qëndrojnë “vlerave themelore evropiane si dhe parimeve në përputhje me të drejtën ndërkombëtare”. 

Teksti i Deklaratës përshëndetë “vullnetin e deklaruar të partnerëve në rajon për demokraci, sundimin e ligjit dhe të drejtat themelore” dhe nënvizon “rëndësinë e luftës kundër korrupsionit  dhe krimit të organizuar, mbështetje të drejtave të njeriut, të drejtat e pakicave dhe barazisë gjinore”.

“Shoqëri civile e fortë, media të pavarura dhe pluraliste me respektimin e plotë të lirisë së shprehjes, janë elementët thelbësor të çdo shoqërie demokratike, arsye kjo që mbështesim edhe rolin e tyre në Ballkanin Perëndimor”.

BE është partneri më i afërt i rajonit, investitori kryesor dhe partneri tregtar e donatori më i madh, thuhet në Deklaratë, me vlerësimin se “mbështetja e jashtëzakonshme dhe madhësia e saj duhet të jenë më të dukshme”.

“Partnerët me daljet e tyre publike  dhe debatet duhet të bëjnë të ditur qartë se si qytetarët do të ishin të ndërgjegjshëm për dobitë konkrete nga partneriteti me BE.”

Harmonizimi urgjent i vendeve të Ballkanit Perëndimor me politikën e vizave me BE është i një rëndësie të veçantë për drejtimin e emigracionit dhe qëndrueshmërinë e përgjithshme të regjimit të vizave në mes të rajonit dhe BE thuhet në pjesën e Deklaratës kushtuar drejtimit të migrimit, luftës kundër terrorizmit dhe krimit të organizuar.

“Nga Beogradi dhe Prishtina presim përparim konkret”

Në Deklaratë shprehet mbështetja e plotë për ndërmjetësimin e përfaqësuesit Josep Borrell dhe përfaqësuesit special Miroslav Lajçak në dialogun në mes të Kosovës dhe Serbisë dhe kërkimit të zgjidhjes për çështje tjera rajonale.

“Nga Beogradi dhe Prishtina presim përparim konkret në arritjen e marrëveshjes ligjore dhe të obligueshme për normalizimin e marrëdhënieve, që është kryesore për paqen në rajon dhe vazhdimin e rrugës evropiane për të dyja palët”.

Theksohet pritshmëria e fuqishme që të gjitha marrëveshjet e arritura deri më tani të respektohen në tërësi dhe zbatohen pa shtyrje, duke bërë thirrje për angazhim konstruktiv në zgjidhjen e të gjitha kontesteve, pa lëvizje të njëanshme dhe provokuese që mund të shkaktojnë tensione dhe dhunë”.

Shtetet anëtare të BE janë dakordësuar rreth tekstit të Deklaratës së Samitit BE-Ballkani Perëndimor dhe i bëjnë thirrje vendeve të rajonit ti bashkohen.

Deklarata do të miratohet formalisht më 6 Dhjetor në takimin e liderëve evropiane dhe rajonal në Tiranë.