Detyrimet e prapambetura rriten me 20%, arrijnë 132 mln euro

Detyrimet e prapambetura, një zë detyrimesh që nuk përfshihet në treguesin zyrtar të borxhit publik u rritën sërish dukshëm gjatë 4-mujorit të parë 2023, në raport me dhjetorin 2022, i nxitur nga volumet më të larta të investimeve të pushtetit qendror dhe atij lokal në prag të zgjedhjeve lokale gjatë muajit prill.

Të dhënat zyrtare nga ministria e Financave tregojnë se detyrimet e prapambetura arritën vlerën e 14,9 miliardë lekëve ose 132 milionë euro, me një rritje 20 për qind në krahasim me fundin e vitit.

Nga të dhëna më të detajuara pjesa më e madhe e detyrimeve të prapambetura është krijuar nga investimet në infrastrukturë, të cilat arritën në 6.3 miliardë lekë në fund të muajit prill me një zgjerim 39 % gjatë katër-mujorit.

Rritje kishte edhe zëri “Detyrime të tjera” i cili shënoi 8.6 miliardë lekë në fund të prillit 2023 duke u zgjeruar me 8.7 % në krahasim me fundin e vitit. Ky zë përfaqësohet me së shumti me detyrimet e pushtetit lokal.

Gjatë kësaj periudhe intensiteti i shpenzimeve kapitale të qeverisë ishte më i lartë se në të njëjtën periudhë të një viti më parë. Gjithashtu edhe bashkitë përqendruan shpenzimet para zgjedhjeve duke ndikuar në rritjen e detyrimeve.

Në dhjetor të vitit të kaluar, detyrimet u ulën ndjeshëm me 33% në raport me nëntorin, teksa në fund të vitit financat nxitojnë që të bëjnë riaolokime të buxhetit. Por këtë borxhi që ka shteti ndaj kontraktorëve filloi sërish rritjen.

Qeveria shqiptare ka përfituar miliona euro hua nga donatorët për të forcuar kapacitetet e monitorimit dhe parandalimit të krijimit të detyrimeve të prapambetura.

Legjislacioni në fuqi i përmirësuar në bashkëpunim me BB dhe FMN në vitin 2016, nuk parashikon apo lejon asnjë rast të krijimit të detyrimeve të prapambetura. Krijimi i detyrimeve të prapambetura automatikisht shoqërohet me thyerje të të paktën një ose me shumë neneve të Ligjit Për Menaxhimin e Sistemit Buxhetor në RSH dhe akteve nënligjore në zbatim të tij.

Ministria e Financave raportoi se vetëm gjatë vitit 2020 janë përdorur 11,2 milionë euro për projekte që duhet të forconin kapacitet kontrollit dhe të raportimit, zbatimit dhe hartimit të buxhetit, më qëllimin final mos-krijimin e detyrimeve të prapambetura, reduktimin e borxhit publik dhe rritjen e transparencës etj. Edhe pse ligji shkelet vazhdimisht nuk ka zyrtarë të dënuar për këto shkelje dhe për me tepër detyrimet e prapambetura janë kthyer në një zë të rregullt në buxhet.

Institucionet e specializuara të auditit ngrenë dyshime se llogaritë e detyrimeve të prapambetura janë më të mëdha se raportimet e qeverisë në tabelat fiskale. Psh në këto detyrime ende nuk është kontabilizuar një detyrim i madh që rrodhi nga gjykata e Strasburgut ndaj çështjes “Becchetti” me një shumë rreth 100 milionë euro).

Dy vite më pare, një raport i auditit të brendshëm të qeverisë hodhi alarmin për shumën e madhe të detyrimeve të prapambetura në llogarite e qeverisë. Ekspertë nga Ministria e Financave thanë se këto detyrime krijohen nga prokurimet për punë dhe shërbime jashtë programit buxhetor afatmesëm dhe atij vjetor./Monitor/