Intelektuali i varur në litar

… Sapo u zgjova nga gjumi, në shtëpinë e shokut tim student, Myftar Gjana, kur më thërret Myftari e më thotë:

“Kujtim, vishu shpejt se kanë varur Havzi Nelën. Eja shkojmë te sheshi i agjencisë së autobusëve të qytetit e ta shohim!”.

U trondita… Si ka mundësi? – pyesja veten. E kisha ndjekur gjyqin dhe dëgjova me veshët e mi dënimin me vdekje që iu shqiptua Havziut nga gjykata, por mendova atëbotë se Gjykata e Lartë, presidenti që firmoste në këto raste, pas apelimit që duhej të bënte i pandehuri, duhej ta falte. Sidomos ngaqë kish tre vjet që kish vdekur diktatori E. Hoxha, ai Apollon me shpirt kanibali, siç thoshte shoku im.

Dolëm shpejt dhe pas 200 m nga shtëpia e Myftarit, tek sheshi i agjencisë së autobusëve, pamë një turmë njerëzish të grumbulluar në heshtje mortore.

U afruam. Një trekëmbësh i ngritur mbi dërrasa e në të i varur Havziu, me një litar të lidhur nyje në qafë. Ishte ora 9 e mëngjesit.

Një shenjë mavi kish rreth qafës së anuar. Një njeri i varur, me një këmishë bezhë, me pantallona dok të zi të trashë, mbathur me një palë këpucë llastiku. As gjuha s’i kish dalë jashtë. Çudi!

Siç thanë njerëzit, kish ndenjur 5 ditë pa ngrënë për të mos u përmjerë (siç ndodh në këto raste) dhe litarin e kish mbajtur përmbi mollën e Adamit që të mos i dilte gjuha jashtë.

Fjalët e fundit të tij kishin qenë: “Poshtë diktatura komuniste!”.

Sa bukur dukej i vdekur, gjithë dinjitet, i panështruar! Kish një bukuri burrërore, akuzuese, kërcënuese për shkaktarët e vdekjes së tij.

Vinin kohë pas kohe turma njerëzish, punëtorë, gra, fëmijë. Gjithë ndërmarrjet i kishin urdhëruar të vinin aty. Të shihnin se çfarë mund t’i gjente njerëzit që do të guxonin të dilnin kundër pushtetit.

Terror fizik e psikologjik masiv nga diktatura. Në një karton të mbërthyer në trekëmbësh shkruhej me germa të mëdha: “Havzi Nela, kriminel, armik i popullit, tradhtar i atdheut”.

Përreth tij zgërdhiheshin 3-4 policë që ruanin të varurin.

Nga ora 10 kaluan në paradë disa vetura të Komitetit të PPSH-së, të Komitetit ekzekutiv dhe degës së punës së brendshme të rrethit dhe ikën.

Në ora 11 e hoqën kufomën nga trekëmbëshi dhe e përplasën si një trung pylli në një makinë ushtarake.

Ndenjëm aty tërë ditën me shokun tim student, Myftarin, të ulur skaj rrugës. Në fytyrat e njerëzve pulsonte urrejtja, heshtja dhe tmerri.

Unë e humba fillin e kohës. Mos ndodheshim në mesjetë apo në kohën e terrorit nazist? Kishin kapërcyr 800 vjet për disa orë.

Po Ramiz Alia ç’bën tani? Si e firmosi një dënim të tillë kur dihet se dënimet me vdekje i vendos Presidiumi i Kuvendit Popullor, kryetar i të cilit është Ramiz Alia?

Mos vallë edhe ky është E. Hoxha, bile më i egër, më sadist se ai?

Kush është Havzi Nela? Një disident. Një nga disidentët më stoikë kundër regjimit hoxhist e ramizist…

*Student i Dhjetorit nga Turaj-Kukës

Pjesë nga shkrimi i botuar në librin “Fjala në litarë”, autor: Petrit Palushi